صفحات نمايشگرهاي سه بعدي مانند نمايشگرهاي عادي از پيکسل تشکيل شده با اين تفاوت که تمامي پيکسل هاي موجود در صفحه، يک نوع تصوير را نمايش نمي دهند.به عبارتي در يک لحظه دو تصوير از نمايشگر پخش مي شود. نيمي از پيکسل ها يک تصوير و نيمي ديگر تصويري ديگر را پخش مي کنند زيرا يکي از آن تصاوير، فقط براي ديدن با چشم چپ و تصوير ديگر فقط براي ديدن با چشم راست است.
تعداد پيکسل هاي تشکيل دهنده صفحه نمايش در کيفيت تصاوير سه بعدي نقش بسيار مهمي دارد.از طرفي سرعت انتقال اطلاعات به پيکسل ها نيز از اهميت ويژه اي برخوردار است.امروزه نمايشگرهاي پلاسما و LCD داراي سرعت مناسبي در جايگزيني تصاوير هستند.به همين منظور از اين نوع نمايشگرها در توليد تصاوير سه بعدي استفاده مي شود.
يکي از تفاوت هاي عمده بين نمايشگرهاي سه بعدي با LCD يا پلاسما در شيشه اين نمايشگرهاست.
اين شيشه ها به گونه اي ساخته شده اند که نور را پخش نمي کنند بلکه به صورت متمرکز به نقطه هدف ارسال مي کنند.هدف آن به طور متناوب بين چشم چپ و راست بيننده تغيير مي کند.در يک لحظه هدف آن يکي از چشمان بيننده است و در لحظه اي ديگر چشم ديگر بيننده را مورد هدف قرار مي دهند و چون تصاوير با سرعت بالايي عوض مي شود و به تناوب به چشم راست و چپ ارسال مي گردد، در نتيجه سه بعدي از تصاوير نمايشگر ايجاد خواهد شد.
البته با استفاده از عينک هاي ويژه هم اختلاف زماني دو تصوير برطرف شده و تصويري واحد به مغز مخابره مي شود و همچنين تصاوير با وضوح و کيفيت بالاتري ديده مي شوند.به عبارتي سيستم داخل اين عينک ها به گونه اي طراحي شده است که اختلاف زماني دو تصوير متناوب را با سرعتي بسيار بالا از بين مي برد در نتيجه آنچه ما تصور مي کنيم تصاويري با وضوح و کيفيت مناسب است که به محيط طبيعي بسيار نزديک است.
عينک هاي ساخته شده براي اين نمايشگرها به دو نوع تقسيم مي شوند.نوع اول آن داراي تکنولوژي ساده ايست و در ساخت آن از لنز anaglyph استفاده شده است.در صورتي که بدون اين عينک به صفحات نمايشگر سه بعدي نگاه مي شود دو گونه تصوير ديده مي شود و چشم دچار دوبيني شده و بعد از مدتي خيره شده به صفحه نمايشگر، احساس سرگيجه به فرد دست مي دهد.لنز به کار رفته در اين عينک ها به رنگ هاي قرمز و آبي است و تصاوير سه بعدي را از صفحه تلويزيون به چشم بيننده منتقل مي کند.چگونگي عملکرد اين لنزها بدين قرار است که لنز قرمز نورهاي قرمز ساطع شده از نمايشگر را جذب مي کند و باعث حذف نور قرمز در تصاوير مي شود.لنز آبي نيز به همين ترتيب نورهاي آبي تصاوير را جذب مي کند.به عبارتي چشم با لنز آبي تصاوير قرمز و با لنز قرمز تصاوير آبي را مي بيند.از آنجا که چشم داراي قدرت همگرايي روي نقطه اي خاص در شبکيه است، مغز هنگامي تصويري را تشخيص يا تفسير مي کند که هر دو چشم، يک تصوير را ديده باشند.در نمايشگرهاي سه بعدي نورهاي وارد شده از صفحه نمايشگر به چشم، در نقطه اي متمرکز مي شود که روي فاصله کانوني چشم نيست و اندکي با آن تفاوت دارد با استفاده از عينک، اين اختلاف با فاصله کانوني بر طرف شده و يکي از تصاوير نزديک تر و ديگري دورتر ديده مي شود و بيننده تصور مي کند که تصوير عمق دارد؛ بدين ترتيب تصاوير سه بعدي ايجاد مي شود.امروزه نوع پلاريزه اين عينک ها براي ديدن فيلم در سينما مورد استفاده قرار مي گيرد. در نوع ديگر اين عينک ها از تکنولوژي LCD يا نمايشگرهاي کريستال مايع استفاده شده است.اين عينک ها مجهز به حسگرهاي مادون قرمز مي باشند و از طريق بي سيم با صفحه نمايشگر مرتبط هستند.بدين ترتيب آنچه در صفحه نمايشگر وجود دارد بر روي اين عينک ظاهر مي شود و همچنين تأخير زماني بين مجموعه تصاويري که به چشم چپ و راست بيننده مي رسد، در کسر بسيار کوچکي از ثانيه از بين مي رود و بيننده تصاوير نمايش داده شده را بدون تأخير زماني و داراي کيفيت ووضوح بسيار بالايي مي بيند.لنزهاي LCD اين عينک ها در دو حالت شفاف و مات در تناوب هستند که هر يک از اين حالات روي يک چشم عمل مي کند و به طور متناوب تغيير مي کند ولي چون اين اتفاق با سرعت بسيار بالايي مي افتد، ذهن انسان قادر به کشف و تشخيص آن نيست.به همين دليل است که اگر هنگام ديدن نمايشگرهاي سه بعدي از عينک استفاده نشود، بيننده دچار دوبيني خواهد شد.
تصور کنيد که دوربيني از نقطه x به سمت نقطه y از چپ به راست ( مطابق فلش نشان داده شده)حرکت کند.اگر بيننده اي با يک لنز تيره و چشم چپ به اين نقطه خيره شود سپس اين تصوير را با چشم راست و همان لنز ببيند، هنگامي که دوربين به نقطه y مي رسد چشم چپ با يک هزارم ثانيه زودتر از چشم راست آن را ديده است.اين تأخير زماني در چشم چپ و راست باعث خلق تصاوير سه بعدي مي شود.به عبارتي تصوير برداري سه بعدي تکنيکي است که با دوربين هاي فيلمبرداري و انجام تأخير زماني در ثبت تصاوير، ايجاد مي شود.عمق ايجاد شده در تصاوير سه بعدي، ارتباط مستقيم با سرعت حرکت دوربين و نيز فاصله از جسم دارد.در فيلمبرداري حرفه اي سه بعدي از دوربين هايي با پايه ثابت استفاده مي شود که به طور مداوم به دور جسم يا شيء بي حرکت گردش مي کنند.از اين روش در ساخت فيلم هاي تلويزيوني و بازي هاي کامپيوتري در قالب سه بعدي استفاده مي گردد.

تصاوير سه بعدي در انواع نمايشگرهاي زير قابل ديدن است:
Anaglyphic 3D (با عينک هاي تيره)
Polarization 3D (با عينک هاي پلاريزه)
Alternate-frame sequencing (با عينکي که صفحات آن به تناوب باز و بسته مي شود يا کرکره ايست)
Autostereoscopic (نمايشگرهايي بدون عينک)
شرکت سوني به تازگي نمايشگري ارائه داده است که بيننده مي تواند بدون عينک تصاوير آن را به صورت سه بعدي ببيند.اين شرکت اعلام کرده است که اين محصول در ابعاد بزرگ توليد مي شود و براي نمايش تبليغات مورد استفاده قرار مي گيرد.
براي نمايشگرهاي سه بعدي مي بايست فيلم هاي خاصي توليد شود که به آن فيلم هاي سه بعدي گفته مي شود.فيلم سه بعدي عبارتند از تصاوير متحرکي که تعبيري غيرواقعي از عمق محيط در ذهن ايجاد مي کند.براي اين منظور دوربين هاي ويژه اي تصاوير را از دو جهت ثبت مي کنند يا با استفاده از تکنيک هاي کامپيوتري و سخت افزارهاي مخصوص، محيط مورد نظر، تصوير پردازي مي شود.اين روش محدود به فيلم هاي سينمايي بلند نمي شود بلکه شامل فيلم هاي تلويزيوني يا ويديوئي نيز خواهد شد.از طرفي به دليل هيجان زياد ايجاد شده ناشي از ديدن تصاوير سه بعدي، بازي هاي کامپيوتري ساخته شده با اين تکنيک ها، مورد استقبال عده کثيري از افراد به ويژه جوانان قرار گرفته است.

با دوربين هايي که داراي لنز مخصوص است، اين امکان وجود دارد که تصاوير از چندين جهت يا نما ديده شود يا براي داشتن ديد چند جهتي پردازش هاي لازم روي آن صورت گيرد.
تصاوير چند جهتي بعد از پردازش به تصاوير 2D تبديل مي شوند و با پردازش هاي نهايي مي توانند به 3D يا سه بعدي مبدل گردند.به عبارتي يکي از راه هاي خلق تصاوير سه بعدي، انجام پردازش هاي نرم افزاري روي تصاوير دو بعدي است.نمايشگرهاي 3D صفحات نمايشي هستند که در ساخت آنها از تکنولوژي نمايش سه بعدي تصاوير و نيز نمايش چند تصوير به طور هم زمان استفاده شده است يا به تعبير ديگر نمايش تصاوير به صورت 3D با عمق 2D در اين نمايشگرها امکان پذير است.
از سال 1990 طراحي و پياده سازي اين نمايشگرها قوت بيشتري گرفت و تاکنون فيلم ها و سريال هاي گوناگوني با اين تکنولوژي ساخته شده است. يکي از شاخص ترين آنها سريال کمدي Rock From 3rd The Sun است.

ديدن فيلم هاي سه بعدي با داشتن عينک هاي مخصوص، هميشه مورد توجه بوده است زيرا فرد بيننده خود را در صحنه فيلم احساس مي کند و همچنين شبيه پنداري شخصيتي، در حرکات و رفتار بسيار واقعي به نظر مي رسد.اگر شخصيت فيلم به مانعي برخورد فيزيکي کند، گويي اين اتفاق براي بيننده افتاده است؛ يا به عنوان مثال صحنه هاي طبيعي از حيوانات و پرندگان و... بسيار واقعي و زنده به نظر مي رسند و اين احساس را ايجاد مي کنند که اتفاقات درون فيلم در فاصله اي بسيار نزديک در جريان است.هيجان و زنده بودن تصاوير باعث شده است تا طراحي و زنده بودن تصاوير باعث شده است تا طراحي و پياده سازي نمايشگرهاي سه بعدي با سرعت بيشتري در جريان باشد.زيرا انجام بازي هاي کامپيوتري وديدن فيلم هاي گوناگون با نمايشگرهاي سه بعدي مورد توجه و استقبال گروه کثيري از افراد قرار گرفته است.
امروزه در اخبار تکنولوژي و فناوري هاي نوين، گزارش هاي زيادي در رابطه با نمايشگرها يا تلويزيون هاي سه بعدي مي شنويم.نمايشگرهاي سه بعدي، هيجان ناشي از ديدن فيلم هاي سه بعدي و سينماي سه بعدي را در ذهن تداعي مي کنند.طراحان و سازندگان نمايشگرهاي سه بعدي با الهام از نحوه عملکرد ديدن اشيا با چشم، و چگونگي تفسير آن توسط مغز، ساختار چنين وسايلي را طراحي نمودند.هنگامي مي توانيم جسمي را ببينيم که نوري از آن به چشم ما وارد شود، سپس مغز شروع به تفسير نور دريافت شده مي کند و تصور جسم در فکر ما خلق مي شود، در اين زمان است که جسم را مي بينيم.هنگامي که جسمي دور باشد نور منعکس شده از آن به صورت موازي به دو چشم ما وارد مي شود و در صورتي که فاصله از جسم کم باشد، نورهاي تابشي به صورت همگرا وارد چشم مي شوند.در هر دو حالت، چشم تاخير و جابه جايي نور را روي نقطه کانوني شبکيه اصلاح کرده و اطلاعات يکپارچه اي را به مغز ارسال مي کند و جسم ديده مي شود.از طرفي، هنگامي که چشم تلاش مي کند تا سمت راست يا چپ بيني را ببيند، بعد از مدت کوتاهي دچار دوبيني مي شود.اين ويژگي چشم اساس و پايه ساخت نمايشگرهاي سه بعدي اعم از سينما، تلويزيون، مانيتور و... شده است.
منبع:دنياي کامپيوتر و اطلاعات شماره 87