خلاصه : اطلاعات قاعده‌مند، بر اساس محيط فيزيكي ، به شناسائي نيازهاي افراد و اندازه گيري استعدادهاي بالقوه جوامع كمك مي كند ؛ اين اطلاعات در ارتباط تنگاتنگ با جامعه حال حاضر جهاني مي باشد كه ماشاهد تغييرات وسيعي در ساختار آن مي باشيم .تمام كشورها و تمام سازمانها داخل فرآيندي شده اند كه آنها را به سمت مدرن شدن هدايت مي كند. در مكزيك اصلاحاتي در مقياس وسيع موجب به وجود آمدن مطالبات جديد براي اطلاعات آماري و جغرافيايي شد. اندازه گيري‌ها تا آنجا پيشرفت كه يك سيستم اطلاعاتي بين المللي جهت مقابله با چالشهاي جديد فراهم شود. يك برنامه پيشرفته توسط INEGI،اداره مركزي آمار ، جغرافيا و انفورماتيك مكزيك ، طراحي و اجرا شد.اين برنامه شامل هفت قسمت مي شود :
عدم تمركز – زيربنا –روش شناسي – آموزش – هماهنگي – توليدات جديد و فعاليتهايي در جهت ارتقاء فرهنگ عمومي آمار در بين مردم .
سهم برنامه مدرنيزاسيون INEGI در اجراي اهداف بين المللي مختصراً ذكر شده است .
سيستم اطلاعاتي يكپارچه و بهنگام شده به بسط مشاركت مردمي و همينطور به طراحي سياستهايي با هدف ارتقاء وتوسعه اقتصادي جهت بهبود استانداردهاي زندگي افراد، كمك مي كند. اگر چه فعاليتهاي آماري از ديدگاه فني و علمي جالب توجه است اما برتري آن دراينست كه امكان كمك به افراد جهان در بدست آوردن عدالت و زندگي بهتر را فراهم مي كند.
واژه هاي كليدي : آمارهاي رسمي – تحول جهاني – نوگرائي نهادي – سيستم اطلاعات ملي – تمركز زدايي – زيربنا – روش شناسي – آموزش – محصولات جديد – فرهنگ آماري – دموكراسي – توسعه – اهداف بين المللي
مقدمه
در اين بخش بر روي جوانب مختلف آمارهاي رسمي و سهم آن در دموكراسي وتوسعه سياسي – اقتصادي نگاه ويژه خواهم داشت . منظور نگاه عميق به اهداف آمارهاي رسمي ،منابع تخصيص داده شده به آن و مزاياي ناشي از اين سرمايه گذاري مي باشد. همانطور كه مي‌دانيم تقليل منابع مالي در برخي كشورها هم در آمارهاي رسمي و هم در پايگاههاي آموزش و پژوهش آماري ، موجب افزايش نگراني در مشاغل وابسته به علم آمار شده است . بنابراين براين باوريم كه در ميان ساير فعاليتها، توسعه نقش آمار ، توجه به كارهاي سودمند و سهم مثبت در جامعه مدرن ، به ايجاد انگيزه بيشتر در فعاليتهاي آماري و افراد شاغل در آن كمك مي كند. استدلالها و تجربيات ارائه شده عمدتاً به آمارهاي رسمي منسوب مي شود. وهنوز اين احساس وجود دارد كه منحصراً در ارتباط با جهان در حال توسعه نيست در بخش اول شرح تاريخي مختصري داده و درباره خاستگاه آمارهاي رسمي در آمريكاي مركزي صحبت مي شود. و سپس درباره بازتابهاي آن در موقعيت كنوني جهاني و تاثيرش بر ( حرفه آماري ) ( يا مشاغل وابسته به علم آمار ) بحث مي شود. در ادامه تاثيري كه بر ساختار و منابع آماري مكزيك داشته است ، مورد تجزيه و تحليل قرار مي‌گيرد. و سرانجام برخي ملاحظات در سهم آمار در دموكراسي و توسعه ارائه مي شود.2 –آمارهاي رسمي در امريكاي لاتين چندين نقطه در جهان محل به وجود آمدن تمدنهاي پرثمر مي باشد. اين فرهنگها مانند اغلب فرهنگها به ما نشان مي دهند كه اطلاعات سيستماتيك در مورد محيط فيزيكي و مردمان ، كمك مي كند تا احتياجات افرادمشخص گردد و ميزان پتانسيل هر جامعه اي روشن شود. جاي تعجب نيست كه ملل جهان به دانستن در مورد خودشان و اطرافشان اهميت زيادي مي‌دهند. با داشتن اطلاعاتي كه در فصول زمان و با دقت جمع شده‌اند مي توانند معايب ناشي از عدم اطمينان و زندگي بر اساس اتفاق را كاهش دهند. همانگونه كه مي‌دانيم حسابها ،روشها و تكنيكهاي آماري به توليد اطلاعات دقيق با جنبه هاي پر ارزش كمك مي‌كنند . مانند ساير مناطق جهان ، درآمريكاي لاتين نيز از زمانهاي قديم اين موضوع شناخته شده بوده است . در فرهنگهاي قديمي اين منطقه ، نشانه هاي زيادي وجود دارد كه توجه آنها را به اطلاعات آماري بعنوان يك موضوع اساسي نشان مي‌دهد . بعنوان نمونه مي‌توان از تمدنهاي بزرگي مانند آزتكها، ماياها ،المكها و اينكاها كه هزاران سال پيش در قاره آمريكا شكل گرفته اند نام برد، كه داراي مطالعات سيستماتيك آماري بوده‌اند. اينها در اسناد تاريخي نشان داده شده اند كه اكنون جزئي از ميراث فرهنگي مي باشند.
علاوه بر اين نزديك مكزيكوسيتي محلي با تپه هاي سنگي وجود دارد بنام « پنوهوالكو» در زبان محلي ، يا « كونتادرو» در زبان اسپانيائي به معناي « محل شمارش». نوشته‌هاي موجود مي‌گويد اين تپه حدود 1000 سال بعد از ميلاد ، توسط «چي‌چي‌مكا» ها ساخته شد. اين تپه متشكل از سنگهائي بود كه هر كدامشان به هر فرد ساكن در آن محل جهت محاسبات آماري اختصاص داده شده بود. در واقع ، برخي بررسي‌ها نشانگر اينست كه اين مكان يك بانك اطلاعاتي حاصل از سرشماري در قرن 11 ميلادي بوده است . درزمان كريستف كلمب در سال 1492 ميلادي، اين تمدنهاي آمريكائي با فرهنگ اروپايي در آن زمان، تماس برقراركردند. اين واقعه كه با برخورد دو دنيا از آن ياد مي شود، به تاثير متقابل ژرفي بر زندگي و درك جهان منجر شد. روشهاي آماري كه توسط سرخپوستان آمريكايي ، استفاده مي‌شد، در واقع در طول دوران بعد از كشف آمريكا ، با قدرت اجرايي اروپائي در جمع آوري آمار تكميل شد . بنابراين ،روشهاي جديدآماري و راهنماي اوليه برگرفته از خصوصيات ناحيه آمريكايي قديم بودند.بعدهاهمچنان كه كشورها شروع به تغيير و تحول از حالت جامعه اوليه كشاورزي به سمت صنعتي شدن كردند،دولتهاي تازه استقلال يافته آمريكاي جنوبي و مركزي همگي واحدهايي اداري واجرايي براي بخش آمارهاي رسمي تاسيس كردند. وظايف اين واحدها چه در گذشته و چه در حال حاضر ، گردآوري اطلاعات سيستماتيك بعنوان مأخذ و پايه اي براي شكل‌گيري تصميم‌گيري‌ها بوده است . و اكنون هزار سال پس از اولين تلاشهاي سيستماتيك براي توليد اطلاعات آماري درآمريكاي لاتين ، پنج قرن بعد از آغاز برتري اروپايي و يك قرن بعد از شروع صنعتي شدن ، از اطلاعات آماري بعنوان يك فاكتور قاطع در توسعه كشورها يادمي‌شود.3- تحول جهانيتاريخ پربار آمار در آمريكاي مركزي و جنوبي وديگر نقاط جهان نشان
مي دهد كه فعاليتهاي آماري از قديمي ترين تلاشهاي بشر بوده است. در هر حال شرايط حاضر اهميت وظايف ما را بعنوان آمارشناس در هزاره جديد تعيين مي نمايد.بتازگي تغييرات وسيعي را در جهان شاهد هستيم . تقريباً تمامي كشورها وارد فرايند تحولي شده اند كه طي اين فرايند احتياجات امروزي افراد تامين مي‌شود. جوامع حال حاضر – كشورهاي با قدمت زياد – كشورهاي تازه استقلال يافته – اتحاديه هاي بين المللي و احزاب سياسي همگي وارد اين فرايند مدرن شده‌اند.استراتژيهاي مربوط به اين فرايند تحول ، در برخي موارد بر پايه توسعه دموكراسي استوار است . در برخي ديگر ، بر ايجاد بازارهاي جديد اقتصادي و در برخي ديگر مكانيزم‌ها طوري مهيا مي‌شوند كه اجازه توسعه بهتر سياسي را مي‌دهند.پديده نوگرائي ، دنيايي به هم وابسته و رقابتي را بوجود آورده است كه در آن هيچ‌كس نمي‌تواند جدا باقي بماند و بافتش طوري است كه در آن ، كارشناسان مثل دوره هاي پيشين تاريخي ، وظايف فعالي براي اجرا دارند. دراين وضعيتي كه جهان ما قرار دارد ، آينده هيچ مليتي تضمين شده نيست . و عقب ماندگي بمعناي دسترسي به سود كمتر مي باشد. چرا كه هركشوري بايدتلاشهاي خود را هدايت كند، استراتژي خود را تعيين كند ،آنرا با شرايط خود تطبيق داده تا بيشترين فايده را از استعدادهاي بالقوه‌اش ببرد. در مسئله مربوط به مكزيك استراتژي مدرن شدن در برنامه حكومتي پرزيدنت ساليناس ،بصورت خلاصه شده ، در برنامه توسعه ملي در طول سالهاي 94- 89 آورده شده است . مقدمه اصلي اين برنامه تحول وسيع سياسي – اقتصادي و اجتماعي مي باشد. 4 – فعاليتهاي آماري در مكزيكبه اين دلايل من مايلم بطور مختصر برخي از عناصر كارهاي مربوط به آمار رسمي در مكزيك را يادآوري مي‌كنم تا اينكه توضيح دهم چگونه اين امر جهت پاسخگويي به يك ملت و يك جهان در عرصه دگرگوني تغيير يافته است. در مكزيك هماهنگي آمارهاي رسمي برعهده موسسه آمارها و اطلاعات جغرافيايي (INEGI) مي باشد.اخيراً اين موسسه شامل يك مقام رياست، شش دفتر عمومي در ادارات مركزي و ده تقسيمات منطقه اي امكان خدمات رساني به جمعيت متجاوز از 82 ميليون نفر ساكن در سرزميني به مساحت 2 ميليون كيلومتر مربع را فراهم مي‌آورد.اولين دفتر در INEGI دفتر مركزي آمار است كه بعنوان اداره آمار مكزيك مطرح مي‌باشد. اين دفتر در بين بسياري ديگر از پروژه‌ها ، اجراي سرشماريهاي مربوط به جمعيت ، مسكن ،اقتصاد و كشاورزي و تعداد زيادي از آمارگيريهاي خانواري و كارگاهي را بر عهده دارد .اين دفتر محاسبات مربوط به حسابهاي ملي ، تراز تجارت و بسياري از آمارهاي اجتماعي و اقتصادي را انجام مي دهد .همچنين اين اداره فعاليتهاي انجام شده توسط حكومتهاي ايالتي و ديگر نهادهاي فدرال و خصوصي كه به نوبه خود در سيستم آماري ملي سهيم هستند را هماهنگ مي‌كند.دومين دفتر در INEGI ، دفتر مركزي جغرافيا است . اين دفتر از عسكبرداريهاي هوائي ، سنجش از دور و فعاليتهاي زميني جهت انجام امور مطالعاتي بزرگ جغرافيايي مكزيك و بسط و توضيح كارتوگرافي موضوعي و پايه اي كشور ،جنبه‌هاي دربرگيرنده هيدرولوژيكي( آبشناسي)، ژئولوژيكي( زمين شناسي ) و خاكشناسي استفاده مي‌كند. تركيب اداره مركز آمار مكزيك و دفتر مطالعات جغرافيايي بصورت يك نهاد واحد داراي پيشينه‌اي هزار ساله است . و از لحاظ سهولت و دقت درارجاع اطلاعات اجتماعي – اقتصادي در محدوده ويژه خود منافع زيادي را بدنبال دارد.INEGI همچنين شامل دفتر مركزي انفورماتيك دولت مي باشد كه سياست توسعه انفورماتيكي را براي مكزيك پي‌ريزي مي‌كند و استفاده از كامپيوترها را در دولتهاي ايالتي و شهري افزايش مي‌دهد و رهنمودهاي مربوط به خريداري تجهيزات و خدمات كامپيوتري بخش دولتي را تنظيم مي كند. اينها سه دفتر از شش دفتر عمومي موسسه هاي ملي آمارها و اطلاعات جغرافيايي مكزيك هستند.توضيح مختصر درباره برخي از ساختارهاي مركزي (INEGI) يك ديدگاه عمومي راجع به فعاليتهاي مربوط به آمارهاي رسمي در مكزيك را ارائه مي دهد. اماچيزي كه داراي بيشترين اهميت است . انعكاس عرصه‌هايي است كه حاكي از اين است كه اين نهاد مانند ديگر نهادها بزودي در دهه 1990 با يك دهكده جهاني و دنيايي كه در آنها اجزاء به هم وابسته هستند و با يك كشوري كه به جريان نوگرائي سپرده شده مواجه مي شود.5 - نوگرائي نهادي :از همان روزي كه پرزيدنت ساليناس در سال 1988 به روي كار آمد ، جهت پي‌ريزي برنامه‌اي كه هدف آن برآورد كردن تقاضا براي اطلاعاتي كه بسيار سريع در حال رشد بودند، بود، INEGI را تشكيل داد . قبل از تعيين ويژگيهاي تكنيكي برنامه ، استراتژي مورد نظر ،جستجو براي بدست آوردن يك برتري بالاي سياسي براي اطلاعات آماري بود كه منجر به يك حمايت بودجه‌اي قويتر گرديد. بر خلاف وجود يك برنامه تثبيت اقتصادي محكم كه منجر به قطع بودجه در بسياري از آژانسهاي دولتي و سازماندهي مجدد بخش دولتي شد ، بودجه INEGI بطور قابل ملاحظه‌اي افزايش يافت . در واقع مي‌توان گفت بعنوان بخشي از اصلاحات ايالت ، منابع عمومي از بخش كم اهميت ( مانندشركتهايي كه دولت مالك آنها بود) به بخش استراتژيك تقويت كننده مانند توليد و انتشار اطلاعات آماري ، تخصيص داده شد.ممكن است در زمينه گستردگي اين فرايند يادآوري شود كه در سال 1988 ، بخش عمومي در مكزيك نزديك به 20 درصد توليد ناخالص داخلي را به خود اختصاص مي‌داد . در سال 1991 بعداز كاهش نواحي اداري و خصوصي سازي شركت مخابرات ، بانكها و خطوط هواپيمايي و ديگر دارائيها ، اين ميزان به 16 درصد كاهش يافت. بنابراين بخشهاي فعاليتي ايالت دوباره مشخص شدند. و در ميان ديگران،اطلاعات آماري بعنوان ناحيه اي كه داراي بالاترين برتري براي فعاليت دولتي است مشخص شد.
پي نوشت ها :
[1]- Statistics , Democracy and Development Journal of Official statistics Vol 9.no1,1993
[2]-Carlos M.Jargue
[3]- كارشناس گروه تحقيقات و حسابهاي منطقه‌اي سازمان مديريت و برنامه ريزي استان قزوين
ادامه دارد... ارسالي از طرف کاربر محترم : jazereyearam /ج