قرصهاي چندگانه غبار در اطراف بتا حجار
-(2 Body)
|
قرصهاي چندگانه غبار در اطراف بتا حجار
Visitor
173
Category:
دنياي فن آوري
تلسکوپ فضايي هابل در تصوير جديد خود، دو قرص غبار را بر گرد ستاره بتا حجار آشکار کرد. اين تصوير، گمانهزنيهاي ده ساله اخترشناسان را تاييد کرد که پيچوتاب موجود در قرص غبار اطراف اين ستاره، احتمالا حلقه غبار ديگري است که با قرص اصلي زاويه دارد. با اين يافته، اخترشناسان احتمال ميدهند که حداقل يک سياره مشتريمانند در اطراف اين ستاره وجود داشته باشد. اگر در نور مريي به ستاره بتا حجار نگاه کنيم، اثري از اين قرصهاي غبارآلود نميبينيم؛ زيرا غبار نور ستاره را بازتاب ميکند و درخشندگيش بسيار کمتر از درخشندگي خود ستاره است. اما ميتوان با استفاده از تاجنگار دوربين پيشرفته نقشهبرداري هابل، ACS، کسوفي مصنوعي ايجاد کرد، نور ستاره مرکزي را حذف کرد و ساختارهاي کمنور اطراف آن را آشکار ساخت. تصوير دوربين ACS به وضوح، قرص غبار دومي را نشان ميدهد که چهار درجه از قرص اصلي منحرف شده است. گستردگي اين قرص 24 ميليارد کيلومتر اندازهگيري شده است، اما به نظر ميرسد تا فاصله دورتري نيز امتداد يافته باشد. ديويد گوليمووسکي، اخترفيزيکدان دانشگاه جانزهاپکينز در توضيح اين عکس ميگويد: تصاوير هابل بهوضوح نشان ميدهد آنچه پيش از اين پيچوتاب قرص اصلي شناسايي شده بود، حلقهاي از غبار است و اين، دليلي است بر اينکه سيارات الزاما در يک صفحه تشکيل نميشوند. البته دانشمندان چنين حدسي را مطرح کرده بودند، زيرا در منظومه شمسي خودمان هم تمام سيارات در يک صفحه قرار نگرفتهاند و صفحههاي مداري آنها نسبت به مدار زمين، چند درجهاي اختلاف دارد. شايد اين رويه معمول ستارگان در سالهاي تکوين منظومههاي ستارهاي خود باشد که بيش از يک قرص غبار در اطراف خود تشکيل دهند. دانشمندان مدلهاي مختلفي را براي توضيح قرص دوم پيشنهاد کردهاند، اما بهترين آنها وجود سيارهاي سنگين است که در مدار قرص دوم گردش ميکند و گرد و غبار را از قرص اول جذب و در مدار خود پراکنده ميکند. ديويد مويلت و ژان چارلز آوگرو، کارشناسان رصدخانه گرنوبل فرانسه در شبيهسازيهاي رايانهاي نشان دادهاند سيارهاي بيست برابر پرجرمتر از مشتري ، در مداري مايل با ابر اول حرکت ميکند، تکههاي کوچک سنگ و يخ را با گرانش شديد خود جذب ميکند، آنها را به دنبال خود ميکشد و در مداري همجهت با حرکت خود پراکنده ميکند. اين تکههاي کوچک که ريزسياره نام دارند، با هم برخورد ميکنند و درنهايت قرص ماده جديدي را تشکيل ميدهند که هابل در تصوير خود نشان داده است. اما چرا اين مدل بهتر است؟ گوليمووسکي توضيح ميدهد: عمر واقعي دانههاي غبار نسبتا کوتاه است و بيش از چندصدهزار سال نيست. اما در تصوير هابل، اين دانههاي غبار در اطراف ستارهاي به عمر ده تا بيست ميليون سال درگردشند. تنها توجيه اين پديده، اين است که برخورهاي بين ريزسيارهها، غبار جديدي توليد ميکند و ذخيره قرص غبار تجديد ميشود. فرضيه سياره سنگين هنوز کامل نيست و ابهامهايي در آن بهچشم ميخورد، مثلا اينکه چرا اين سياره احتمالي در مداري مايل قرار گرفته است. شبيهسازيهاي رايانهاي نشان ميدهد سيارات آغازين که در صفحهاي بسيار نازک تشکيل ميشوند، ميتوانند بر اثر اختلالات گرانشي در مدارهايي پراکنده شوند که نسبت به صفحه اصلي مايل باشد. ستاره بتا حجار، دومين ستاره درخشان صورت فلکي حجار در نيمکره جنوبي آسمان است و با آنکه از خورشيد بسيار جوانتر است، اما دو برابر از آن سنگينتر است و نه بار درخشانتر. اين ستاره نخستينبار بيست سال پيش مورد توجه قرار گرفت، زمانيکه ماهواره فروسرخ MIAS تابشهاي فروسرخ بيش از اندازهاي را از اين ستاره ثبت کرد. اخترشناسان اين تابش اضافي را به وجود يک قرص غبار گرم در اطراف ستاره تعبير کردند. در سال 1984، رصدخانههاي زميني تصاويري را از اين ستاره تهيه کردند و با تاييد وجود قرص غبار، نشان دادند که اين قرص از لبه ديده ميشود. در سال 1995، تلسکوپ فضايي هابل اين ستاره را با دوربين زاويهباز و سيارهاي2 (WFPC2) رصد کرد و پيچوتاب آشکاري را در قرص غبار نشان داد. دادههاي طيفنگار تصويربردار هابل (STIS) در سال 2000 نيز وجود اين پيچوتاب را تاييد کرد. رصدخانه کک در سال 2002، تصاوير فروسرخي را از ستاره بتا حجار تهيه کرد و نشان داد در اطراف اين ستاره، قرص داخلي کوچکتري نيز در ابعاد منظومه شمسي وجود دارد که تمايلش در جهت مخالف قرص تازه کشفشده است. چنين قرصي در تصوير جديد هابل ديده نميشود، زيرا نقاب پوشاننده تاجنگار، آن بخش از اطراف ستاره را پوشانده است. با اين حال اگر اين قرص کوچکتر وجود داشته باشد، ارتباطي به حلقه تازه کشفشده ندارد، زيرا جهتگيريشان متفاوت است؛ اما هر دوي اين حلقههاي غبار ميتوانند شواهدي بر وجود يک يا دو سياره ( و شايد بيشتر) در اين منظومه ستارهاي باشد.
|
|
|