فاکتور فرم BTX با هدف حذف محدوديت ها و نقايص ATX براي اولين بار در همايش IDF 2003 توسط اينتل پيشنهاد شد و رفته رفته شاهد فراگير شدن آن خواهيم بود . در اين مقاله قصد داريم کيس ها و مادربردهاي منطبق بر استاندارد BTX را بررسي و با مدل هاي ATX مقايسه کنيم .
? مقدمه اي بر BTX
Balanced Technology eXtended فاکتور فرم (Form Factor) آينده کامپيوترهاي روي ميزي خواهد بود. مبتکر اصلي اين تکنولوژي کمپاني اينتل است و هنوز هيچ يک از کمپاني هاي بزرگ صنعت کامپيوتر از آن پشتيباني نکرده اند .
فاکتور فرم هر کامپيوتر نوع کيس ، مکان قرارگيري قطعات بر روي مادربرد و مکان نصب منبع تغذيه و نوع کانکتورهاي آن را مشخص ميکند و به توليد کنندگان قطعات مختلف کامپيوتر اطمينان ميدهد که محصول آنها با ديگر قطعات کامپيوتر سازگار است . براي مثال در استاندارد ATX ، کيس با مادربرد ATX کاملا تطبيق ميکند چرا که سازنده کيس به عنوان مثال دقيقا ميداند مکان پورت هاي ورودي / خروجي (I/O Panel) و يا شيارهاي توسعه بر روي مادربرد نصب شده در داخل کيس کجا خواهد بود . همچنين توليدکننده مادربرد نيز ميداند که چه تعداد جاي پيچ بر روي مادربرد خود تعبيه کند و هر يک از انها در چه مکاني قرار دهد تا در يک کيس ATX استاندارد نصب شود . فاکتور فرم علاوه بر استاندارد سازي کيس و مادربرد ، شامل منبع تغذيه کامپيوتر نيز مي شود و کانکتورهاي ارتباطي آن با ساير سخت افزار ها و مکان قرار گيري آن در داخل کيس را تعريف ميکند .
فاکتورفرم BTX تغييرات اساسي در طراحي مادربرد و کيس ايجاد کرده است تا تهويه بهتري براي پردازنده ، چيپست مادربرد و کارت گرافيک فراهم سازد . اين قطعات در طراحي جديد به صورتي چيده شده اند تا به ترتيب اهميت در جريان هواي عبوري از داخل کيس قرار بگيرند . علاوه بر اين در استاندارد BTX حداکثر فضاي مفيد داخل کيس استفاده شده است تا کيس ها با ابعاد کوچکتر از آنچه در دسترس ماست توليد شوند .
در فاکتور فرم BTX سيستم خنک سازي دروني کيس با يک »خنک کننده مرکزي (Thermal module) « استاندارد شده است . اين خنک کننده وظيفه دارد جريان ثابتي از هواي تازه در درون کيس ايجاد کند در حالي که ميزان سر وصدا (Noise) آن به حداقل رسيده است . با بهره گيري از يک جريان هواي پيوسته ، ديگر لزومي به استفاده از خنک کننده هاي پر سروصدا براي چيپست مادربرد يا حتي پردازنده کارت گرافيک نيست .
? سيستم خنک سازي BTX
در فاکتور فرم ATX براي تهويه هريک از قطعات مهم کامپيوتر که نياز به خنک سازي دارند از يک خنک کننده مستقل استفاده مي شود بنابر اين در يک کامپيوتر مدرن ممکن است بالغ بر پنج فن قدرتمند بر روي قطعات مختلف ديده شود که هريک به نوبع خود نياز به توان مصرفي با ارزشي دارند و سر و صداي زيادي را توليد ميکنند با اين فرض بخش عمده اي از توان توليدي منبع تغذيه صرف خنک سازي فضاي دروني کيس خواهد شد و تواني که به ساير قطعات ميرسد محدوديتي در عملکرد و کارايي آنها ايجاد مي کند .
در فاکتور فرم BTX طراحي سيستم خنک سازي به صورتي است که حداقل با دو فن قدرتمند ميتوان تمام قطعات و سخت افزار هايي که نياز به تهويه دارند را خنک ساخت . يکي از اين دو فن در داخل منبع تغذيه تعبيه شده است و ديگري در « خنک کننده مرکزي » قرار دارد . بر خلاف انتظار در کامپيوتر هاي مبتني بر استاندارد BTX سي.پي.يو از يک فن اختصاصي استفاده نميکند و تهويه هدسينک (Head sink) آن اصلي ترين وظيفه «خنک کننده مرکزي » است .
در داخل کيس BTX « خنک کننده مرکزي » هوا را از منفذهاي جلوي کيس به داخل هدسينک پردازنده ميدمد سپس جريان هوا را به سمت چيپست مادربرد و پردازنده کارت گرافيک PCI Express هدايت ميکند و سر انجام هواي گرم از پشت کيس تخليه مي شود .
براي تسهيل اين روند و حداکثر استفاده از جريان هواي توليد شده طراحي مادربردهاي BTX نسبت به ATX به کلي تغيير کرده است . سوکت سي.پي.يو در جلوي مادربرد قرار گرفته است تا پردازنده اولين قطعه اي باشد که توسط جريان هواي داخل کيس تهويه ميشود . علاوه بر اين سوکت پردازنده 45 درجه دوران يافته به طوري که يک گوشه آن درست در مقابل «خنک کننده مرکزي » قرار گيرد . با اين چرخش ، هوا در هر دو طرف هدسينک پردازنده به جريان مي افتد تا حرارت به صورت موثرتري جذب شده و پس از آن جريان هواي پيوسته اي به ساير قطعات برسد .
? کيس هاي BTX
طراحي اين کيس ها با کيس هاي رايج ATX تفاوت هاي زيادي دارد مکان پورت هاي ورودي و خروجي و شيارهاي توسعه در پشت کيس تغيير کرده اند و در جلوي کيس BTX مکاني براي نصب «خنک کننده مرکزي » تعبيه شده است اين مکان به واسطه دريچه هاي مشبکي با هواي بيرون کيس در ارتباطات است در پشت کيس نيز درچه مشبک ديگري براي خروج جريان هواي گرم در نظر گرفته شده اين دو دريچه به شيوه در مقابل هم قرار ميگريند که مانع گردش جريان هوا در داخل کيس شوند . کيس هاي BTX در مدل هاي ايستاده (Tower) و خوابيده توليد خواهند شد .از نظر ظاهر کيس هاي ايستاده شبيه به کيس هاي ATX هستند با اين تفاوت که مادربرد در ديواره سمت چپ کيس نصب ميشود .
طراحي منحصر به فرد سيستم خنک سازي در فاکتورفرم BTX ، کيس هاي خوابيده را بيشتر رواج خواهد داد و کامپيوتر ها را از نظر ظاهري کوچک و جمع و جور تر مي سازد .
? مادربردهاي BTX
علاوه بر تغييراتي که در مکان قرار گرفتن سوکت سي.پي.يو روي مادربرد ايجاد شده است تغييرات اساسي ديگري نيز در مکان ساير اجزاء مادربرد صورت گرفته چون اين مادربردها بر روي ديواره سمت چپ کيس نصب مي شوند پورت هاي ورودي و خروجي و شکاف هاي توسعه از سمت چپ مادربرد در فاکتور فرم ATX با سمت راست آن تغيير مکان داده اند . مادربردهاي BTX همگي مجهز به شيار هاي توسعه PCI Express هستند . شيار PCI Express X 16 در اين مادربردها در مکاني قرار دارد که پردازنده کارت گرافيک نصب شده روي آن شيار را در جريان هواي داخل کيس قرار دهد . علاوه بر اين برد کارت گرافيک همانند يک ديوار مانع پراکنده شدن جريان هوا و نفوذ آن به قسمت هاي پاييني کيس ميشود . اين طراحي مساعدت فراواني به توليد کنندگان کارت گرافيک خواهد کرد . در حال حاضر آنها در طراحي سيستم خنک کننده پردازنده کارت گرافيکي جريان هواي گسسته داخل کيس ATX را در مد نظر قرار نمي دهند و مجبور به استفاده از يک سيستم خنک کننده پر قدرت و گران براي کارت خود هستند .
چيپست هاي پل شمالي و پل جنوبي اين مادربرد ها با فاصله نسبتا کمي از هم به ترتيب اهميت سمت راست پردازنده قرار گرفته اند تا پس از آن در جريان هواي توليدي توسط «خنک کننده مرکزي» قرار گيرند .
ماژولهاي حافظه در مادربردهاي BTX با اينکه در مسير اصلي جريان هوا قرار نگرفته اند با چرخش 90 درجه نسبت به وضعيت آنها در استاندارد ATX همانند کارت گرافيک ديواره اي براي جلوگيري از پراکندگي جريان هوا به وجود آورده اند همچنين نزديکي آنها به منبع تغذيه و خنک کننده داخلي آن در تهويه تراشه هاي حافظه موثر هست .
بخشي از جريان هوايي که توسط « خنک کننده مرکزي» توليد ميشود به زير مادربرد هدايت مي شود . اين جريان هوا در تهويه اجزاء ديگر مادربرد موثر است . بخش اعظم آن به داخل هدسينک سي.پي.يو دميده ميشود و آن را خنک نگاه ميدارد بخشي ديگر نيز از لبه هاي هدسينک سي.پي.يو به جريان هواي خروجي از داخل هديسينک مي پيوندد و به سوي هدسينک چيپست پل شمالي مادربرد هدايت ميشوند تا پس از تهويه آن در مسير خود پردازنده گرافيکي و همچنين چيپست پل جنوبي مادربرد را نيز خنک سازند و در پايان جريان هواي گرم از بالاي پورت هاي ورودي/ خروجي در پشت کيس خارج ميشود . «خنک کننده مرکزي » به دليل استفاده از يک فن قدرتمند ميتواند به تنهايي اين سيکل را به گردش در آورد با اين حال در پشت کيس نيز مکاني براي نصب يک فن ديگر تعبيه شده تا در کامپيوتر هايي که درجه حرارت داخل کيس زياد است ، خارج کردن جريان هواي گرم از دريچه خروجي پشت کيس تسهيل يابد .
? انواع مادربردهاي BTX
فاکتور فرم BTX مادربردها را بر حسب اندازه به سه دسته تقسيم بندي ميکند BTX ، MicroBTX و PicoBTX . مادربرد هاي دسته BTX مادربردهاي استانداردي هستند که ميتوان روي آنها حداکثر امکانات جانبي و تجهيزات را پيدا کرد اين مادربردها در داخل کيس هاي BTX ايستاده جا ميگيرند
دسته MicroBTX شامل مادربردهاي ارزان قيمتي است که حداقل امکانات جانبي و شيارهاي توسعه را دارند و ميتوان آنها را علاوه بر کيس هاي ايستاده BTX در کيس هاي خوابيده نيز جا داد .
دسته PicoBTX شامل مادربردهاي ارزان قيمتي است که ويژه کاربرد خاص طراحي شده اند مصرف کنندگان عمده آنها OEM ها هستند مادربردهاي اين دسته بهترين گزينه براي کامپيوتر هاي کوچک يا SFF ( فاکتور فرم کوچک ) به شمار ميروند . در کامپيوتر هاي کوچک فعلي استاندارد مشخصي در طراحي مادربرد رعايت نميشود لذا مادربرد ATX يک کامپيوتر کوچک با کيس SFF سازنده ديگر سازگار نيست . کيس هاي PicoBTX استانداردي را براي تمام توليد کنندگان کامپيوترهاي کوچک به ارمغان مي آورند که به کمک آن مشکل سازگاري محصولات توليدکنندگان مختلف با هم برطرف خواهد شد . در طراحي کيس هاي خوابيده PicoBTX ارتفاع تا حد ممکن کاهش يافته است . لذا در آنها درايوهاي نوري باريک (Slim) که در کامپيوتر هاي کتابي استفاده ميشوند کاربرد دارد همچنين کارت گرافيک به دليل ارتفاع زيادش در آنها به صورت افقي بر روي يک Riser که به مادربرد متصل است سوار ميشود .
? منبع تغذيه کيس هاي BTX
فاکتور فرم BTX هيچ تغييري در خصوصيات منبع تغذيه و کانکتور هاي ارتباطي آن ايجاد نکرده است و از اين حيث کاملا مشابه منبع تغذيه کيس هاي مدرن ATX با استاندارد ATX 12 V نسخه 2.01 مي باشد اين استاندارد در مادربردهاي ATX بر پايه چيپست هاي سري 900 اينتل کاربرد دارد و امروزه ما کانکتورهاي متفاوت آن را بر روي مادربردهاي فوق مشاهده ميکنيم
عمده ترين تفاوت استاندارد جديد با منبع تغذيه هاي ATX که از آنها استفاده ميکنيم در کانکتور ارتباطي منبع تغذيه با مادربرد است که به تعداد پين هاي آن 4 واحد اضافه شده . اين چهار پين اضافي ولتاژ هاي 3.3 ولت ، 5 ولت و 12 ولت را به مادربرد ارسال مي کند . اشتباه نکنيد 4 پين اضافه شده به کانکتور ATX 20 pin چهار پيني 12 ولتي نيستند که مجبور به استفاده از آنها در تمام مادربردهاي پنتيوم 4 هستيم . ولتاژ هايي که 4 پين اضافه شده به کانکتور ATX 24 pin براي مادربرد ارسال ميکنند در کانکتور ATX 20 pin هم تعبيه شده لذا مادربردهايي که از اين استاندارد بهره ميبرند با کانکتور
منبع:www.amoltek.com ارسال توسط کاربر محترم سايت : j133719