امروزه استفاده از فناوري‌هاي پيشرفته روز جهان در تمام زمينه‌هاي دانش بشري ديده مي‌شود، به معناي ديگر با توجه به گسترش دانش بشري و نياز دانشمندان و متخصصان به مطالعات دقيق و البته سريع، انسان را بر آن داشت که کامپيوتر را به عنوان يک ابزار لاينفک در محاسبات و مطالعات خود وارد کند.
امروزه استفاده از فناوري‌هاي پيشرفته روز جهان در تمام زمينه‌هاي دانش بشري ديده مي‌شود، به معناي ديگر با توجه به گسترش دانش بشري و نياز دانشمندان و متخصصان به مطالعات دقيق و البته سريع، انسان را بر آن داشت که کامپيوتر را به عنوان يک ابزار لاينفک در محاسبات و مطالعات خود وارد کند. نگارنده اين مقال بر آن است که در خصوص معضلات استفاده از فناوري روز جهان در رشته‌هاي فني و مهندسي و نيز خطراتي که در آينده متوجه اين رشته‌ها خواهد بود تحليلي داشته باشد و نکاتي را در اين خصوص متذکر گردد.
1 – لزوم داشتن آگاهي در استفاده از نرم افزارها
در سال‌هاي اخير يکي از داغ‌ترين مباحث دانشجويي و فني استفاده از نرم‌افزارهاي کامپيوتري در کليه سطوح علمي است. اما هيچ‌گاه به اين مسئله انديشيده‌ايم که آيا استفاده بدون آگاهي از اين نرم‌افزارها خطرات جبران ناپذيري را به دنبال خواهد داشت. منظور از آگاهي چيست؟؟
آگاهي يعني شناخت دقيق و کامل از نرم‌افزار مورد استفاده و نيز احاطه داشتن به کليه المان‌هاي ابزاري و نيز شناخت کامل از نحوه‌ي آناليز و روشي که نرم‌افزار مورد نظر در محاسبات از آن بهره مي‌گيرد. همان‌طور که گفته شد مهندس محاسب بايد به روش‌هاي ( Methods ) نرم‌افزاري احاطه کامل داشته باشد و اين همان تسلط قوي در محاسبات دستي است؛ در واقع مهندسين بايد به نرم‌افزار به چشم يک ياري‌دهنده نگاه نمايند و نه به شکل يک مهندس. نداشتن آگاهي باعث بروز اشتباهات و خطاهايي خواهد شد که در صورت نبود نظارت قوي فجايع بزرگي را به وجود خواهد آورد.
2 – نقش بي‌جايگزين محاسبات دستي
مطمئناً محاسبات دستي در طول تاريخ مهندسي نقش بي‌جايگزيني را داشته و خواهد داشت و محاسبات و تحليل‌هاي کامپيوتري تنها به صورت سوپاپ اطميناني عمل خواهد کرد. متأسفانه در سال‌هاي اخير به اين مسئله توجه در خور شايسته‌اي انجام نگرفته و تنها با تکيه بر نرم‌افزارهاي خوش آب و رنگ اين نقش کم رنگ و کم رنگ‌تر مي‌شود. براستي مهندسي که نتواند کار خود را به صورت علمي و با توجه به دانسته‌هاي آکادميک خود توجيه کند غير قابل اطمينان خواهد بود و تمامي استنتاجات او قابل بررسي و اشکال است.
استفاده از نرم‌افزار معمولاً در مسائلي که داراي پيچيدگي‌هاي بالاي محاسباتي و رياضي بوده و يا در مواردي که محاسبات تکراري است توصيه مي‌شود که البته باز هم بايد در انتها نتايج را بررسي نمود؛ در واقع مهندساني که اختيار تصميم نهايي را به کامپيوتر واگذار مي‌کنند و در پي بررسي نتايج کامپيوتري نيسنند را مي‌توان به اپراتورهايي تشبيه کرد که تنها براي کار با يک برنامه کامپيوتري تربيت شده‌اند.
ذکر اين ضرب‌المثل خالي از لطف نيست:
” No knowledge isn’t dangerous; lack of knowledge is dangerous “
” نداشتن علم در مورد يک مسئله خطرناک نيست؛ بلکه داشتن علم ناقص در آن مورد خطرناک است. “
در واقع خطري بسيار جدي جامعه فني کشور را تهديد مي‌کند که در خصوص آن بايد تدابيري انديشيد.
3 – نسل آينده مهندسان ايراني
منظور از نسل آينده مهندسين، نسلي است که پس از نسل دانشجويان فعلي به عرصه کار و سازندگي وارد خواهند شد. حال اين معضل چگونه به نسل آينده و با چه درجه و شدتي لطمه خواهد زد؟؟
نسل کنوني نسلي است که حلقه اتصال آن به گذشته و با اساتيد چيره‌دست در محاسبات دستي قطع نشده و با اتکا به دانسته‌هاي آنان بسياري از خطاهاي به وجود آمده توسط کامپيوتر را شناسايي و تصحيح مي‌کنند؛ اما متأسفانه نسل دانشجويان کنوني و نسلي که در حال حاضر مشغول به فراگيري فن هستند اعتقاد بسيار کمي به محاسبات دستي دارند و اين امر را تنها هدر دادن وقت خود مي‌دانند و مسلما اين نسل در آينده کساني خواهند بود که آيندگان را تربيت مي‌کنند، حال در آينده خلاء مهندساني که بتوانند با تسلط به تجارب و محاسبات دستي، از بروز اشتباه در محاسبات کامپيوتري جلوگيري کنند حس خواهد شد و متأسفانه آيندگان ما با پيچيدگي‌هاي بسياري روبرو خواهند شد که جاي بحث بسيار در اين خصوص مي‌باشد. بسياري از مهندسين پيش‌کسوت ما در اين خصوص اظهار نگراني کرده و راه حل را تنها در دانشگاه و سيستم آموزشي و دادن آگاهي کافي به دانشجويان مي‌دانند.
4 – وظايف سيستم آموزشي در مقابله با معضل کامپيوتريزه شدن مهندسين
يکي از مهمترين مسائلي که در اين بحث مطرح است وظايف سيستم آموزشي و نيز دانشجويان محترم در مقابله با معضل کامپيوتريزه شدن مهندسين است. سيستم آموزشي به عنوان نبض تپنده‌ي نظام‌هاي مهندسي و بعنوان جهت دهنده‌ي اصلي مهندسان و متخصصين کشور بايد با ارائه‌ي راه حل‌هاي منطقي وکاربردي به دانشجويان خطرات استفاده‌ي صرف از کامپيوتر را متذکر شود و با تمهيداتي جهت‌دهي مناسبي به نحوه‌ي نگاه دانشجويان به مسائل فني وکلان کشوري دهد، به طوري که دانشجويان محترم خود به اين نتيجه برسند که روش درست چيست و خود به تلاش در راه رسيدن به هدف‌هاي آموزشي ادامه مسير دهند.
البته بر همگان روشن است که سيستم آموزشي ما هيچ گونه اصراري بر استفاده از کامپيوتر در محاسبات ندارد و هنوز مبناي سيستم بر آموزش کامل محاسبات تئوريک و دستي است و نيز در کنار آن استفاده از کامپيوتر را نيز آموزش مي‌دهد، اما انتظاري که از سيستم آموزشي مي‌رود آن است که با ارائه‌ي راه‌کارهايي باعث شود که مهندسين فارغ‌التحصيل از دانشگاه‌ها به محض بيرون آمدن از سيستم آموزشي به سمت نرم‌افزارهاي مختلف جذب نشده و کنترل‌هاي دستي را رها نسازند، در واقع دانشجويان دروس تئوريک را تنها براي نمره آوردن نگذرانند. ارائه‌ي راه حل مناسب احتياج به مطالعات وسيع و دقيق اجتماعي و اقتصادي در سطح کلان جامعه و سيستم آموزشي کشور دارد و بي‌شک مهمترين هدف آن فرهنگ‌سازي در حيطه مهندسين خواهد بود.
5 – نگاهي اجمالي به نرم‌افزارهاي رشته‌هاي ديگر مهندسي
پس از بررسي اجمالي که از نرم افزارهاي ديگر رشته‌هاي مهندسي و بالاخص رشته‌هايي که مرتبط با صنعت ساختمان مي‌باشند به عمل آمد، اين نکته که هيچ‌کدام از نرم‌افزارها نتايج محاسباتي خود را صد در صد تأييد نکرده و قضاوت و تصميم نهايي را به عهده‌ي مهندسين مي‌گذارند جالب و در خور تأمل به نظر آمد.بلي، هيچ کدام از نرم‌افزارهاي محاسباتي نتايج خود را بدون قضاوت نهايي مهندس محاسب کامل نمي‌دانند. حال به ضررهاي فني و اقتصادي که از جانب استفاده ناصحيح از اين گونه نرم‌افزارها به کارفرمايان و بهره‌برداران تحميل مي‌شود مي‌پردازيم:
يکي از مشهورترين نرم‌افزارهاي محاسبه تهويه مطبوع و تأسيسات ساختماني، نرم افزار ( Career ) ساخت شرکت (کرير) امريکا است. استفاده ناصحيح از نرم افزار و شناخت ناکافي از المان‌هاي محاسباتي اين ابزار باعث ضررهاي کلان ملي در سطح کشور مي‌شود گرچه با استفاده‌ي صحيح از آن مي‌توان بار بسيار بزرگي را از دوش ملت و دولت برداشت.
به طور مثال شناخت ناصحيح از بارهاي گرمايي و برودتي وارد بر ساختمان سبب پيشنهاد دستگاه‌هاي حجيم‌تر و با مصرف انرژي بيشتر مي‌شود که با محاسبات دقيق و همان قضاوت مهندسي دقيق و نيز شناخت کافي از اقليم و آب و هواي منطقه‌ي مورد طراحي مي‌توان از هدر رفتن انرژي و ارز در سطح کلان ملي جلوگيري کرد که اين موضوع نيز بايد توسط دستگاه‌هاي نظارتي و آموزشي تحت نظر و پيگيري دقيق قرار گيرد. به طور کلي مي‌توان گفت استفاده از نرم‌افزار بدون قضاوت مهندسي تقريبا بدون ارزش و غير قابل دفاع از نظر فني مي‌باشد.
منبع:ارسال مقاله توسط کاربر محترم سايت: sm1372