در زبان يوناني Thermos به معناي "گرما و حرارت" و Dynamic به معناي "تغييرات" مي باشد و لغت Thermodynamic بيانگر شاخه اي از علم فيزيک مي باشد که به بررسي رفتار خواص کلي سيستم ها مانند فشار، دما، انرژي داخلي، حجم، آنتروپي و ... مي پردازد. از جمله مسائل مورد علاقه اين علم مي توان به بررسي قوانين حاکم بر تبديل انرژي گرمايي به کار اشاره. قوانين اصلي حاکم بر اين علم بسيار جالب بوده و مصاديق بسياري در ساير علوم تجربي و نظري نيز دارند سعي خواهيم کرد که طي چند مطلب به تشريح ساده آنها بپردازيم.

قانون صفرم (Zeroth law)

براي هيچ يک از ما شکي وجود ندارد هنگامي که يک ليوان آب جوش را در يک ظرف بزرگتر آب سرد قرار مي دهيم، پس از گذشت زمان لازم دماي آب درون ليوان و آب بيرون آن - درون ظرف بزرگتر - يکسان مي شود. اينگونه بنظر مي آيد که ميان دو منبع - منظور ليوان آب جوش و ظرف آب سرد - مفهومي بنام گرما به حرکت در مي آيد و از جايي که بيشتر است به سمت جايي که کمتر است حرکت مي کند تا به تعادل گرمايي برسند.
مثال ديگر آنکه هنگامي که يک ليوان آب يخ را بدست ميگيرد بوضوح احساس مي کنيد چيزي - بنام گرما - از دست شما به سمت ليوان جاري مي شود و ضمن سرد کردن دست شما به گرم کردن ليوان مشغول مي شود. نمونه معکوس حالتي است که شما يک ليوان چاي داغ را در درست مي گيرد. در هر دو مورد اگر ليوان ها را براي مدت طولاني در دست نگاه داريم ديگر احساس خاصي نخواهيم داشت و دماي ليوان ها با دماي بدن ما يکسان مي شود.
اين نمونه تجربه هاي به ظاهر ساده مصاديقي از قانون صفرم ترموديناميک مي باشند که معمولآ به اينصورت بيان مي شود : "اگر A و B با جسم سومي مانند C در تعادل گرمايي باشند، حتمآ با يکديگر نيز در تعادل خواهند بود."
دقت کنيد که اين خاصيت اگر چه بنظر ساده مي آيد اما در تمام موارد يکسان نيست و حتي شايد به نوعي ابهام هم داشته باشد. بعنوان مثال دليلي وجود ندارد، اگر آقاي A، گربه C را دوست داشته باشد و آقاي B هم اين گربه را دوست داشته باشد، در آنصورت آقايان A و B به يکديگر علاقه داشته باشند.
قانون صفرم ترموديناميک در واقع تاکيدي است بر وجود يک کميت بنام دما که مقدار آن در سيستم هاي ترموديناميکي در حال تعادل يکسان مي باشد. مشابه اين قانون اگرچه در فيزيک الکتريسيته تعريف خاصي شايد نداشته باشد وجود دارد. شما وقتي دو منبع با پتانسيل هاي مختلف الکتريکي را از طريق يک سيم هادي به يکديگر متصل کنيد و مدار بسته اي تشکيل دهيد، جريان الکتريسيته آنقدر در مدار جاري خواهد بود - و تلف خواهد شد - تا پتانسيل دو منبع يکسان شود.
علت آنکه اين قانون با شماره صفر مشخص مي شود آن است که بسيار پايه اي بوده و نيز پس از گذشت سالها اسفتاده از ساير قوانين ترموديناميک، در اوايل قرن بيستم به جمع قوانين ترموديناميک پيوسته است.
http://www.senmerv.com