از آنجا که اطلاعات، زماني ارزشمند است که ساخت يافته (داراي ساختار ) باشد بدليل فقدان ساختار در خلق، توزيع و دريافت اطلاعات، اطلاعات در جاييکه لازم است دردسترس قرار نخواهد گرفت و در نتيجه ارزش خود را از دست خواهد داد. در نتيجه نياز به مکانيسمي براي کمک در سازماندهي و مکان يابي اطلاعات مربوط بسيار احساس مي شود. به همين دليل کوشش براي کاربرد طرحهاي رده بندي کتابخانه جهت سازماندهي منابع الکترونيکي ازقلمرو کتابخانه ها و فهرستهاي آن فراتر رفته بطوريکه متخصصان اطلاع رساني و پايگاه هاي اطلاعاتي و بازيابي اطلاعات، قابليتهاي رده بندي کتابخانه را در سازماندهي اطلاعات موجود در اينترنت با هدف بهبود مرور و جستجوي موضوعي مورد کاوش وبررسي قرارداده اند. در مجموعه کتابخانه، نقش اساسي رده بندي کمک به کاربران در تعيين مکان مواد در قفسه است.
اگر کاربر شماره بازيابي را بداند، او به سرعت قادر به يافتن مواد ضروري خود مي شود حتي اگر مجموعه کتابخانه ميليونها اثر داشته باشد. زمانيکه کاربران قفسه ها را مرور مي کنند، مواد موضوعي مرتبط را دريک قفسه مي يابند و در اين صورت ، نياز به دانستن تمامي شماره هاي بازيابي مرتفع مي شود چرا که کتابهاي هم موضوع ( با موضوع مرتبط) به آساني در کنار هم يافت مي شوند. اما اهميت اين دو عملکرد با توسعه اينترنت تغيير يافته است .
منابع اينترنتي به محل فيزيکي در مخزن نياز ندارند ، در سايبر اسپيس[1] ذخيره مي شوند و جستجوي آنها بدون توجه به محل ذخيره سازي واقعي آنها صورت مي گيرد. کاربران کتابخانه جهت يافتن اطلاعات ديگر نيازي به مراجعه به کتابخانه ندارند. بجاي آن کامپيوتري که در شبکه قرار گرفته ، کاربر را در يافتن اطلاعات مورد نياز خود ياري مي رساند. در اين شرايط ، عملکرد رده بندي بعنوان مکان ياب مواد فيزيکي موجود در محل مشخص اهميت خود را از دست مي دهد. ولي چنانچه رده بندي بعنوان ابزار طبقه بندي(براي کنار هم قرار دادن مواد هم موضوع) درنظر گرفته شود، نقش آن بعنوان ابزار سازماندهي موضوعي منابع اينترنتي تقويت مي شود.نظريه هاي بسياري له و عليه رده بندي منابع موجود در اينترنت وجود دارد.
عده اي که معتقدند رده بندي منابع الکترونيکي ضرورت دارد، اساساً بر کاربران کتابخانه، مجموعه کتابخانه و خود کتابداران تا کيد دارند. آنها معتقدند که منابع اينترنتي بايد رده بندي شوند بخاطر اينکه رده بندي وسيله اي براي کتابخانه در توسعه مجموعه هاي خود و ايجاد دسترسي به مواد پيوسته است. با وارد کردن منابع الکترونيکي در فهرست ، مجموعه کتابخانه ها بدون صرف هزينه زياد ، افزايش مي يابد واز طرف ديگر دسترسي از راه دور به اين منابع هم براي کاربران آسانتر از دسترسي به منابع سنتي است. فهرست نويسي سنتي اختصاص شماره هاي بازيابي به منابع را در بر مي گيرد ولي منابع الکترونيکي قفسه گذاري نمي شوند و مفهوم اصلي سنتي شماره هاي بازيابي – هدايت به سمت بسته هاي اطلاعاتي واقعي در قفسه – معناي خود را از دست مي دهد. با وجود اين شماره هاي بازيابي بعنوان ابزارهاي بازيابي اطلاعات معنا پيدا مي کنند.
زمانيکه فايلهاي اينترنتي در فهرستهاي پيوسته وارد مي شوند، کاربران توانايي مرور تمامي اين منابع به همراه مواد فيزيکي موجود را با هم در قفسه هاي مجازي[2] بدست مي آورند.بحث بر عليه رده بندي منابع اينترنتي غالباً بر دلايل اقتصادي قرار گرفته است. بعضي از فهرستنويسان بر اين عقيده هستند که رده بندي اين منابع به دو دليل معني و مفهوم خاصي ندارد. اولاً، تنها تعداد کمي از مراجعه کنندگان منابع را توسط شماره بازيابي جستجو مي کنند. آمار ها[3] نشان مي دهند که جستجوهاي شماره بازيابي %1.27 کل جستجوها را در بر مي گيرند.
ثانياً، براي مراجعه کنندگان ديدن شماره هاي بازيابي اين منابع گمراه کننده است به اين دليل که آنها قادر نيستند اين مواد را در قفسه بيابند.نکته قابل توجه در اينجا اين است که رده بندي منابع الکترونيکي به مفهوم اختصاص شماره هاي بازيابي به آنها نيست و بسيار واضح است که دسترسي به اين منابع از طريق رده بندي تقويت خواهد شد.رده بندي مي تواند براي کاربران (دردسترسي به اطلاعات پيوسته)، کتابداران(مجموعه سازي،کتابشناسي،ارزيابي مجموعه) و کتابخانه ها ( توسعه و تقويت مجموعه) مفيد باشد. بکارگيري رده بندي در محيط وب داراي مزايايي است از جمله:
?رده بندي مي تواند دقت و بازيافت را بهبود بخشد.
?زمينه اي براي اصطلاحات جستجو ايجاد کند.
?به کاربردراعم واخص کردن جستجوبا پيروي ازساختارسلسله مراتبي کمک مي کند.
رده بندي پتانسيلي براي دسترسي چند زباني به مجموعه ايجاد مي کند. چون نشانه رده بندي از زبان خاصي مجزاست جستجوگر قادر است اصطلاحات جستجو را به زباني مشخص وارد کرده و سپس آن اصطلاحات به تمامي قسمتهاي مربوط سيستم رده بندي مرتبط مي شوند بعداً مي تواند براي بازيابي منابع به زباني خاص در آن موضوع استفاده شوند.درنتيجه اکثر متخصصان اطلاعات معتقدند که سيستمهاي رده بندي کتابخانه بعنوان وسيله سازماندهي اطلاعات الکترونيکي مفيدند.طرحهاي پيشرفته متعددي در زمينه مقوله بندي موضوعي براي سازماندهي و اداره منابع در وب مطرح شده است. اين طرحها داراي اسامي گوناگوني از قبيل راهنماهاي موضوعي[4]، راهنماهاي وب، طبقه بندي هاي موضوعي، سلسله مراتب موضوعي[5]، مسيرياب[6] و ... هستند.در برخي موارد تلاشهايي صورت گرفته تا طرحهايي چون UDC,LCC,DDC که به ترتيب بيشترين کاربرد را در رده بندي منابع اينترنتي داشته اند با محيط وب سازگار سازند. تعدادي سايتهاي وب غير تجاري از طرح رده بندي ديويي و کنگره براي ايجاد دسترسي موضوعي به اسناد استفاده کرده اند نظير:
DDC
The UK Web Library - Searchable Classified Catalogue of UK Web sites
[http://www.scit.wlv.ac.uk/wwlib/newclass.html]
CyberDewey: A guide to Internet resources organized using Dewey Decimal Classification codes
[http://ivory.lm.com/~mundie/CyberDewey/CyberDewey.html]
Morton Grove Public Library Webrary
[http://www.webrary.org/ref/weblinksmenu.html]
LCC
CyberStacks(sm) [http://www.public.iastate.edu/~CYBERSTACKS/homepage.html]
نظام هايي که از ساختارهاي سلسله مراتبي براي سازماندهي منابع وب استفاده مي کنند عبارتند از:راهنماهاي طبقه بندي شده نظير LYCOS,GOOGLE,YAHOO که بعنوان پيشقدمان دراين زمينه مطرح هستند. ولي با اين وجود، اين راهنماها باز هم به افراد انساني در رده بندي کردن نيازمندند. رده بندي بصورت دستي قادر به همگام بودن با رشد و گسترش وب نخواهد بود زيرا: رده بندي بصورت دستي داراي سرعت کم و هزينه زياد بخاطر وابستگي خود به نيروي انساني متخصص است. ثبات طبقه بندي در اينجا به سختي قابل دسترسي است به اين دليل که تجارب انساني متفاوت در آن اعمال مي شود و آنها فاقد ثبات در اصول نظري سازماندهي دانش هستند.
عمل تعريف طبقه ها عملي مشکل و ذهني است از آنجا که طبقه هاي جديد مداماً بوسيله قلمروهاي زيادي در حال پيدايش است. با در نظر گرفتن تمامي اين مسايل، نياز به رده بندي خودکار بسيار حياتي است.Saeed & Chaudbry(2002)به ارايه مدلي براي کاربرد طرح رده بندي ديويي براي توسعه نظامي که بتواند براي طبقه بندي کردن دانش جهت تسهيل درمرور منابع شبکه بکار رود، پرداختند. آنها اين مدل را بعنوان سيستم ساختاردهي دانش[7] که مشابه طرح رده بندي و اصطلاحنامه اصطلاحات نمايه سازي باشد تعريف کردند. اين نظام سلسله هاي دانش را با اصطلاحاتي که مفاهيم آنها را نشان مي دهند ادغام مي کند. مراحل ساخت اين مدل که شامل تشخيص و انتخاب سلسله هاي مربوطه از طرح ديويي، ادغام اصطلاحات از نمايه ديويي و افزودن واژگان کنترل شده به سلسله براي موضوع علوم کامپيوتراست با استفاده از نرم افزار MyInfo جهت نمايش ساختار اين مدل توصيف شده است. هم اکنون گسترش اين مدل برا ي رده هاي اصلي و فرعي علوم کامپيوتر در حال انجام است.استفاده از سيستم رده بندي خودکار تلاش ديگري براي سازماندهي منابع اينترنتي است.
همانطور که تعداد صفحات وب در اينترنت بطور مدام و به سرعت در حال افزايش است استفاده از سيستم رده بندي خودکار که قابليت افزودن طبقه هاي جديد بصورت اتوماتيک همراه با توسعه اينترنت را داراست درخور توجه است. در رده بندي يک صفحه وب، ابتدا کليد واژه هاي آن را استخراج کرده بعنوان نماينده آن سند بکار مي برند. سپس تعدا د دفعات تکرار آن اصطلاحات را مشخص مي کنند. با استفاده از روشهايي اصطلاح مشترک بين اسناد مشابه را خارج کرده وآن را بعنوان نماينده آن طبقه بکار مي برند. هنگام رده بندي اسناد، اصطلاح نماينده آن را با نماينده طبقه مربوطه مقايسه مي کنند در صورت مشابه بودن اصطلاحات، آن سند را در آن طبقه قرار مي دهند در غير اينصورت طبقه جديدي براي آن سند ساخته مي شود. بعد از افزودن صفحه جديد به طبقه، خصوصيات موجود در سند در طبقه ادغام مي شود. با اين حال تحقيقات بيشتري براي ايجاد روشهاي بهتر خلق طبقه هاي جديد ضرورت دارد.

?نتيجه گيري:
 

با توسعه اينترنت، مسايل پيرامون سازماندهي و بازيابي اطلاعات الکترونيکي بسيار با اهميت شده است. براي سازماندهي اين منابع، دو رويکرد را مي توان در نظر گرفت: سنتي و غير سنتي. رويکرد سنتي کاربرد طرحهاي رده بندي سنتي براي سازماندهي اطلاعات الکترونيکي در شبکه و رويکرد غير سنتي عملکرد و ابداعات جديد براي حل مسيله رده بندي اين منابع ارايه مي دهد. کوششهاي کتابداران و متخصصان اطلاع رساني در استفاده از رده بندي براي اهداف جديد و بکارگيري آن در محيط شبکه موفقيت آميز بوده است. تحليلهاي نظري و کاربرد عملي اهميت رده بندي را بعنوان ابزار طبقه بندي نشان مي دهند و نقش آنرا بعنوان سيستم نشانه گذاري که به يافتن مواد در قفسه ها کمک مي رساند کاهش مي دهند.

يادداشتها :
 

1.Cyberspace
2.Virtual Shelves
3.Matveyeva, Susan j.A Role For Classification:The Organization of Resources On TheInternet. MlaForum.1.June14.2002[online]. available: http://www.ukoln.ac.uk/metadata/desire/classification
4.Subject Directories
5.Subject Hierarchies
6.Path Finders
7.Taxonomies
منابع:
> 1. Choi,Ben,Peng,Xiaogang.Dynamic & Hierarchical Classification Of WebPages. Online Information Review. 28.2004.Issue2.pp.139-147.
2.Irwin, Susan. Classification Theory & Internet:A Move Tward Multidimentional Classification March. 2001[online]. available: http://www.du.edu/lisa/students/student_papers/Irwin.htm
3.Matveyeva, Susan j.A Role For Classification:The Organization of Resources OnThe Internet. MlaForum.1.June14.2002[online]. available: http://www.mlaforum.org/volume1/Issue2/roleclassification.html
4.Saeed,Hamid, Chaudhry,Abdus Sattar.Using Dewey Decimal Classification For Building Taxonomies For Knowledge Organization. journal Of Documentation. 58.June 2002. Issue5. pp.575-583.
 

منبع: نما مجله الکترونيکي پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمي ايران
ارسال مقاله توسط کاربر محترم سايت : amirpetrucci0261