انسان به کمک تارهاي صوتي خويش قادر به تکلم وآوازخواندن است . دستگاه صوتي پرندگان را زيرينکس مي نامند . صفحات ارتعاشي زيرينکس در حالت ايجاد صوت شروع به نوسان مي کنند . صرف نظر از برخي استثناء ، و تنها پرندگان نر قادر به آواز خواندن هستند (اما پرنده ماده در برخي اوقات در اوج مستي آواز مستي سر مي دهد اما اين آواز به رسائي و بلندي و طولاني بودن آواز پرنده نر نمي باشد ) . پخش وانتقال اين زيگنال بيولوژيکي در تمام خانواده فينچ هاي اصيل (کاردوئلين) بسيار رايج است . قناري وحشي جزاير قناري نيز از اين خصيصه برخوردار مي باشد . تن اصلي و آواز اصولي هر پرنده در ذات حيوان بوده، اما جزئيات آن متغير و متنوع است . لذا قناري قادر است با تعليم کافي ومهيا ساختن شرايط مناسب به ((زبان خارجي))نيز آواز بخواند . براي اين منظور جوجه هاي قناري را در هفته ها و ماههاي اول در جوار پرندگان ديگر قرار مي دهند . اما تن صداي قناري بر جاي خود باقي خواهد ماند . خصوصا کارشناسان به خوبي قادر به تفکيک صداي آنها هستند .
آواز اصلي قناري متشکل از قلطان خاصي همراه با صوت مخصوص است که با صداکردن مخلوط مي شود . از ابتداي پرورش قناري خانگي در جنوب اسپانيا تا پرورش ((خواننده تيرولي))تنها طولاني ترساختن آواز مد نظر قرار گرفته و اصلاح وحذفي در آن صورت نپذيرفته است . پرورش قناري در منطقه هارتس آلمان در ابتداي قرن 19 سر آغاز اصلاح آواز قناريها مي باشد . در فاصله کوتاهي قناريهاي آبزن بلژيکي که آنان نيز داراي آواز دلپذيري هستند ، پرورش يافتند . در هر حال معدن چيان بودند که به اصلاح آواز قناريها همت گماشتند .آنان کوشش داشتند با پرورش قناريهاي مطلوب خود را از واردات قناري از تيرولخود کفا سازند .

تجزيه آواز قناري
 

1-غلطان خالي 2-غلطان 3- صداي آب 4- زنگ توخالي 5- سوت 6- استفاده از صداي ((ح)) 7- گام ناقوس 8- زنگ غلطان 9- زنگ
براي تعيين رتبه گامهاي مختلف به ((معمولي)) و ((متوسط)) و ((خوب)) و ((خيلي خوب)) نياز به تشخيص صحيح آن هستيم.دو مشخصه ي تعيين کننده کيفيت هستند:يکي ترکيب گامها ودومي حروف به کار گرفته شده در آنها وارتباط حروف با يکديگر.

گامهاي غلطان:
 

حروف تعيين کننده ي گامهاي غلطان ""rميباشد که برخي اوقاط شديدوزماني خفيف وهنگامي کاملا حذف به نظر مي رسد . اين حرف در ميان حروف با صداپديدار مي شود . با استفاده از اين حروف آوازي پيوسته همراه غلطان تن ها پديد آمده ولذا آن را ((گامهاي غلطان)) مينامند.

غلطان خالي :
 

غلطان خالي معروف ترين گامهاي پديد آمده در آواز قناري است .علامت مشخصه آن حرف "r"همراه با حروف صدادار "u"يا"O" که به صورتهاي "rororo"يا"rururu"پديدار مي شود . حرف صدادار به کار گرفته شده نمايانگر کيفيت آواز است ولذا با شنيدن گامها ميتوان مرغوبيت آنها را تميز کرد. اگر گام"ru"در آواز به کار گرفته شود آن را کيفيت متوسط تلقي ميکنند.استفاده از"ro" به منظور خوب است .

زنگ غلطان :
 

زنگ غلطان نيز گامي غلطان است . حرف "r"همواره ودر هر ارتباطي با حروف صدادار"i" پديدار مي شود . همراه صداي زنگ مي توان هماهنگي آواز را تشخيص داد .

غلطان ک :
 

پائين ترين گام آواز قناري ((غلطان ک)) مي باشد . با بکاگيري حرف "k" غلطاني بم صورت مي پذيرد . استراحتي نيز بين تن هاي مختلف صورت نگرفته و آوازي پيوسته به گوش مي رسد . علاوه بر "k"حرف "r" علامت مشخصه اين گام است . با استفاده از حروف صدادار"a"وo","u"" تن هاي "Krr"يا"karr"با امتياز معمولي و "korr"امتياز خوب و "kurr"امتياز خيلي خوب پديدار مي شوند .

گامهاي آهسته:
 

گامهاي آبي :
 

علامت مشخصه گامهاي آبي حروف bl","b","l"" است . در ارتباط با حروف صدادار o","u""سيلاب هاي "blobloblo" يا "blublublu" پديدار مي شوند .مرغوبيت آهنگهاي سيلابهاي ياد شده در آواز قناري به ترتيب معمولي و خوب و خيلي خوب مي باشند .

زنگ تو خالي :
 

زنگ تو خالي در ارتباط با حرف "l"شنيده مي شود . در کاربرد حروف با صدا تغييري پديد نمي آيد."lololo"سيلابي خوب واستفاده از "lululu" به منزله خيلي خوب خواهد بود .

زنگ :
 

زنگ نيز همانند زنگ غلطان از حرف صدادار "i"متشکل شده است .در نتيجه ترکيب با حرف "l"سيلاب "lilili"پديد آمه که نمايانگر گام زنگ مي باشد .

گامهاي تند:
 

سوت :
 

علامت مشخصه سوت حرف "d"است .در ارتباط با حروف صدادارi","o","u"" سيلاب "di"امتياز معمولي و"dododo" امتياز خوب و "dududu" امتياز خيلي خوب نتيجه مي شود .

گام توام با p(به آلماني ها):
 

اين گام توام با حرف "h" نمايان مي شود . و همراه با حروف صدادار "a"به منزله معمولي وبا "o"به منزله خوب و همراه "u"به منزله خيلي خوب خواهد بود.(hahaha,hohoho,huhuhu)

گام ناقوس:
 

در گام ناقوس مرقوب بايد حروف "gl"در ابتداي سيلاب و حرف "k"ويا "ck"در ابتداي سيلاب ظاهر شوند . اين حروف همراه حروف صدادار "a"و"o"و"u" پديد مي آيند . بنا بر اين پرنده اي امتياز مناسب را دريافت مي کند که سيلابهائي نظير "glack"و"glock" را به وضوح بيان نمايد .

گامهاي کسر امتياز :
 

متاسفانه آواز قناريها تنها از گامهاي مطبوع ودلنشين تشکيل نشده . بلکه قطعاتي نا مطلوب وحتي گوش خراش نيز ميتوان باشد . در نظر نگرفتن اين گامها اشتباه خواهد بود . برخي اعتقاد دارند که در مورد پرنده اي که در کسب گامهاي امتياز آور و موفقيت چشم گيري داشته باشد بايد در صورت بروز گامهاي غلط از آنها چشم پوشي کرد . اما اين نظر نادرست است ودر جهت تکامل و بهبود آواز قناري نمي باشد .

آمدل هاي آواز قناري و تعليم آنها
 

آواز قناري : صداي زيباي قناري باعث اسارتش شد . ولي امروزه کمترکسي به خواندنش اهميت ميدهد و فقط به مد روز کار دارند . قبلا تمام قناري دار هاي ايران آواز اين پرنده را دوست داشتند و به قناري خوش آواز و خوش صدا کلمه خوش مقام را ميگفتند که کلمه خوش مقام را به خوش موقوم و بالاخره خلاصه کردند به موقوم ( در فارسي کلمه مقام معني صدا ي آواز را ميدهد) که اين آواز خوش مقام در ايران رديف هاي مختلفي دارد . در اروپا هم يک نوع رديف آواز را مي پسندند که به نام رولر معروف شده و در آلمان بيشتر علاقه مند دارد . آواز قناري رولر تشکيل مي شود از نت لي لي لي لي که از صداي يواش و آرام شروع مي شود و تا آخر خواندن چه چه و قور در آوازش شنيده نمي شود

مدل هاي آواز قناري هاي ايران :
 

تشکيل مي شود از زنگي و لي لام هور و بلبلي و لي لي لي لي و جام جام .
زنگي به سه نوع تقسيم ميشود :
اول اگر زنگي را ريز و تند و بهم چسبيده بخواند بنام نعلبکي ميگويند . ( مانند صداي برخورد تند و سريع و ريز ريز دو تا نعلبکي )
دوم زنگي لوله اي که فاصله دار تر از نعلبکي مي باشد و سنگين تر است . ( مانند برخورد دو تا لوله ي آهني )
سوم زنگي گيلاسي که خيلي سنگين تر است ( مانند صداي برخورد دو تا گيلاس يا ليوان فلزي مخصوص بستني )
نت بلبلي : هر آواز يا نتي را که قناري با صداي سوت بخواند بلبلي حساب مي کنند .
لي لي لي لي شبيه به گفتن لي لي لي لي خود ما انسان ها است فقط با صداي قناري . اين توضيحات را نميتوان بيشتر تشريح کرد مگر به صداي قناري زنگي گوش بدهيد

بهترين رديف آواز قناري ايران
 

مي بايد چنين بخواند :
اول نت لي لام هور يا نت پيس قور و بعد جام جام و لي لي لي لي و جام جام سنگين و فاصله دار ( که چاپ چاپ ميگويند ) و نت زنگي گيلاسي .
اگر اين نت ها را پشت سر هم و به هم چسبيده بخواند بهترين مدل مي باشد و تا آنجا يک زنگي حساب مي شود و آگر بخواهد اين مدل را ادامه بدهد مي بايد اين نت ها را به نت هاي بالا بچسباند : لي لي لي لي و چاپ چاپ و زنگي گيلاسي که تا اينجا دو زنگي محسوب مي شود و اگر باز بخواهد ادامه بدهد مي بايد نت لي لي لي لي و چاپ چاپ و زنگي گيلاسي را بخواند که تا اينجا هم سه زنگي حساب مي شود و اگر از اول اين مدل شروع به خواندن نکند اشتباه است و مي گويند از وسط دهان خوانده است .

تعليم آواز :
 

قناري هايي که در عرض چند روز بتوانند آواز قناري هاي ديگر را فرا گيرند جوجه هايشان براي تعليم دادن مفيد مي باشد .اين جوجه ها را مي بايست از پدر و مادري انتخاب کرد که سن زيادي داشته باشند و يا اين پدر و مادر چند بار در عرض يک سال توليد مثل کرده و خلاصه بايد جوجه را از پدر و مادر با هوش و در عين حال ضعيف انتخاب کرد و در آن محلي که اين جوجه ها بزرگ مي شوند هيچ پرنده ديگري وجود نداشته باشد . اگر يک جفت قناري نر و ماده در يک منزل باشد در موقع جوجه کشي قناري نر آواز نمي خواند و موقعي که جوجه ها 10 روزه شدند مي بايد قناري نر از آن محل برده شود و نوار مورد علاقه را براي جوجه ها بگذاريد و پس از 2 ماه با دقت به صداي جوجه ها گوش بدهيد و هر موقع که ديديد يکي از جوجه ها مقداري از نت از نت مورد علاقه شما را تقليد ميکند همان جوجه را انتخاب نماييد و تمام زحماتتان را براي آن بگذاريد . دقت کنيد هر صدايي که به آواز قناري شبيه باشد جوجه ها ياد ميگيرند مثل صداي لولاي در يا چرخ خياطي که خشک باشد و يا صدايي که از دهان انسان بيرون بيايد مانند سوت زدن و يا پس پس کردن و صداي جيرجيرک يا گنجشک اگر هر کدام از اين صدا ها به آواز قناري اضافه شود از رده موقوم خارج است .

ارزيابي خوش آوازي قناري
 

1- صحيح خواندن
2- صداي صاف وزلال
3- بلندي صدا
4- ادامه دادن و تعداد زنگي بيشتر
تقويت صدا و خوش آوازي قناري
ويتامين H
باعث تقويت صدا و خوش آوازي ميشود .
آثار کمبود ويتامين : باعث ايجاد مشکلات پوستي و مشکلات خواندن ميشود .
منابع اين ويتامين : اين ويتامين در سبوس گندم و زرده تخم مرغ يافت ميشود .

قناري موقوم:
 

آواز خواندن قناري هاي نر امر طبيعي است كه بوسيله آن با افراد اجتماع خود ارتباط برقرار مي كنند و اين شايعه كه آواز خواندن قناري در هنگام ناراحتي و افسرد گي پرنده با آواز خواندن در زمانهاي ديگر متفاوت است نادرست ميباشد زيرا پرنده افسرده آواز نمي خواند و هيچگاه آواز غمگين و حزن آلود سر نميدهد ولي نوع آواز خواندن پرنده تحت تاثير صداي محيط اطراف و همچنين آموزش مي تواند تغيير يابد ,يعني صداهاي مختلف محيط در فراگيري و تند خواني و كند خواني و يا زير خواندن و يا بم خواندن وحتي كشش صداها موثر است حتي مي تواند لحن خواندن ( طنين يا آكوستيك ) را تغيير دهد .بيشتر اين تغييرات اكتسابي هستند . يكي از معروفترين نژادها يي كه جهت خواندن نگهداري و تربيت مي شوند ,نژاد رولر آلمان است كه تنها آواز خاصي را آموزش مي بيند .نژادهاي ديگري نيز وجود دارند كه براي اين كار آموزش مي بينند وهر يك علاقمندان خاص خود را دارند ولي در ايران هيچ يك از اين نژادها مورد پسند قرار نگرفته است .اساتيد محترم به آواز خواني گله اي و معمولي و بدون اصول (دهن رسمي )مي گويند. اين اساتيد به پرورش و آموزش نوعي آواز بنام مو قوم مشغولند و زحمت بسياري را براي تربيت يك قناري در طول يك سال متحمل مي شوند ولي پرنده هايي را كه جهت آموزش انتخاب مي كنند داراي نژاد خاصي نيستند اما ترجيح مي دهند قناري انتخاب شده داراي خصوصيات زير باشد .
1-جثه قناري ميانه باشد نه خيلي درشت و نه خيلي ريز.
2-داشتن مقداري فر(رگ) د ر تنه پرنده بسيار خوب است.
3- سري گرد و بزرگ وچشماني درشت داشته باشد .
4-بسياربهتر خواهد بود كه سابقه و استعداد يادگيري در نسل هاي گذشته را داشته باشد .
5-رنگ پرنده تاحد امكان روشن باشد.نظير سفيد, ليمويي, پرتقالي كمرنگ, ماستي (تاكيد بر روي رنگهاي سفيد و ماستي بيشتر است )
احتمالا نام موقوم برگرفته شده از مقام يا مقام دار مي باشد كه بمرور زمان در زبان محاوره به موقوم تغيير پيدا كرده است.آواز خواندن دراين سبك داراي رديف مخص منبع:www.qomcanary.com