از اوايل دهه? 1980، مرحله? تازه‌اي از سياست‌هاي مبتني بر ليبراليسم اقتصادي در ايالات متحده آمريكا اجرا شد كه به مقررات زدايي ارتباطي در اين كشور و فروپاشي انحصار عمل كمپاني معروف «تلگراف و تلفن آمريكا» در سال 1982 منجر گرديده كشورهاي «اتحاديه? اروپايي» نيز در اين ميان، مانند بسياري از كشورهاي ديگر از اواسط دهه? 1990 به اين مسير كشيده شدند و از طريق تجديدنظر در قوانين موجود، بخش ارتباطات دور را خصوصي سازي كردند.
دولت ايالات متحده آمريكا كه سردمدار ليبراليسم اقتصادي جديد بود، از اوايل دهه? 1980 توانست ابتدا از طريق توصيه بانك جهاني براي تشكيل يك كميسيون ويژه از سوي «اتحاديه بين‌المللي ارتباطات دور» به منظور مطالعه نقش تلفن در توسعه? كشورهاي جهان سوم و حمايت از ضرورت پيشرفت و گسترش شبكه‌هاي تلفني در كشورهاي در حال توسعه، توجه اين كشورها را به خود جلب كند و به دنبال آن، در اوايل دهه? 1990 همزمان با پيروز كشورهاي اروپايي و ژاپن و كشورهاي جنوب شرقي آسيا از سياست‌ها و برنامه‌هاي جديد آمريكا در مورد بزرگراهها و زيرساخت‌هاي اطلاعاتي و ايجاد جامعه? اطلاعاتي در سطح ملي و جهاني، توانست مديران و گردانندگان اتحاديه بين‌المللي ارتباطات دور را هم به تبعيت از سياست‌هاي جهاني خود در زمينه? مقررات زدايي و خصوصي‌سازي و آزادسازي شبكه‌ها و فعاليت‌ها و خدمات ارتباطي بكشاند.
در جهاني سازي جامعه اطلاعاتي و پيروي از سياست‌هاي اقتصادي نئوليبرال، تكنولوژي‌هاي اطلاعات نقشي كليدي ايفا كردند. اين تكنولوژي‌ها گردش سريع سرمايه‌ها و كالاها در صحنه? جهاني را تسهيل و تسريع نمودند و مراكز صنعتي جديد كشورهاي جنوب به بازارهاي ارتباطات دور، به عنوان عامل كمك به سرمايه‌گذاري وسيع و تحقيق و توسعه در زمينه? تكنولوژي‌هاي اطلاعاتي و ايجاد زيرساخت‌هاي فني ضروري براي توليد و مبادله كالاهاي اطلاعاتي جديد، معرفي گرديد. كشورهاي اروپايي نيز از اواسط دهه? 1990 كاربرد واژه جامعه اطلاعاتي را همزمان با خصوصي سازي ارتباطات دور مورد توجه دادند تا نشان دهند جامعه? نويني كه به سوي آن گام بر مي‌دارند، از اهميت اجتماعي بسيار زيادي برخوردار است.
جهاني سازي جامعه اطلاعاتي با تأكيد بر بزرگراههاي اطلاعاتي و ضرورت مقررات زدايي از ارتباطات دور دنبال شد. به طوري كه آلبرت گور معاون وقت رياست جمهوري ايالات متحده آمريكا، طي يك سخنراني در كنفرانس عمومي نمايندگان عالي مقام و تام الاختيار كشورهاي عضو «اتحاديه بين‌المللي ارتباطات دور» با عنوان «نخستين اجلاس جهاني ارتباطات و توسعه» در بوئنوس آيرس مركز آرژانتين برگزار شد. در مورد بزرگراههاي اطلاعاتي در تمام كشورهاي جهان سخن گفت. وي هدف اصلي بزرگراههاي اطلاعاتي را تأمين يك سرويس اطلاعاتي عمومي و جهاني دانست كه براي تمامي اعضاي جوامع قابل دسترس باشد كه به افزايش عملكرد دموكراسي و گسترش مشاركت شهروندان در تصميم‌گيري‌ها كمك خواهد كرد.
آلبرت گور، ضمن تأكيد بر نقش مهم شبكه‌اي جديد اطلاعاتي به عنوان ابزارهاي توسعه و هبستگي جهاني و ضرورت اداره? اين شبكه‌ها از طريق مؤسسات خصوصي در تمام كشورها، ابراز اميدواري كرد كه شبكه‌هاي مذكور بتوانند مسايل مربوط و عدم تعادل‌هاي بزرگ اجتماعي و اقتصادي كنوني دنيا را كه مانع پيشرفت كشورهاست، حل كنند.
در كنفرانس بروكسل درباره? جامعه? اطلاعاتي كه در 25 و 26 فوريه 1995 با كوشش كشورهاي بزرگ صنعتي جهان در حمايت از سياست‌هاي مراجع به گسترش بزرگراههاي اطلاعاتي و ايجاد زيرساخت‌هاي جامعه اطلاعاتي برگزار شد، آلبرت گور اين بار نيز سخنراني مهمي درباره? «همكاري در زمينه? زيرساخت اطلاعاتي جهاني» ايراد نمود و ضمن آن، بر ضرورت سرعت گرفتن مقررات زدايي ارتباطات دور و از ميان برداشتن انحصارهاي دولتي مربوط به آنها، به منظور ايجاد شرايط مناسب براي توسعه? بزرگراههاي اطلاعاتي، تأكيد گذاشت.
در كنفرانس سران كشورهاي بزرگ صنعتي جهان در ژوييه سال 2000 در شهر اوكنياوا درباره? جامعه? اطلاعاتي- كه به منظور اوكيناوا شهرت دارد- بار ديگر بر سياست‌هاي ازادسازي ارتباطات دور و خصوصي سازي و اطلاعاتي سازي فعاليتهاي اقصتادي و تجاري تأكيد گذاشته شد. در بند 2 اين منشور اعلام كردند كه اساس دگرگوني اقتصادي و اجتماعي مبتني بر تكنولوژي‌هاي اطلاعات، بر قدرت آن براي كمك به افراد و جوامع در جهت استفاده از معرفت ها استوار است. جامعه? اطلاعاتي بايد در خدمت هدفهاي مورد حمايت همگان، همچون ايجاد رشد اقتصادي پايدار، گسترش رفاه عمومي، تحكيم همبستگي و وفاق اجتماعي و كوشش در راه استفاده از توانايي بالقوه آنها براي تقويت دموكراسي، افزايش شفافيت و پاسخگويي، پيشبرد حقوق بشر و گسترش گوناگوني فرهنگي و تحكيم صلح و امنيت بين‌المللي به كار مي‌رود.
در بند 3 نيز آنان تعهد خود را به اين اصل همگان شمول كه هر كس در هر جا بايد توانايي مشاركت در جامعه اطلاعاتي را داشته باشد و هيچ كس نبايد از مزاياي آن محروم شود، تجديد كردند و در قند 4 نيز بر همكاري كشورها در جهت بهود شبكه‌هاي جهاني، كاهش شكاف ديجيتال و گسترش دسترسي به اطلاعات در سراسر جهان تأكيد گذاشتند.
به اين ترتيب مي‌توان گفت كه جهاني سازي جامعه? اطلاعاتي با تلاشها و اقدام‌هاي دول غربي و بويژه آمريكا با تأكيد بر نقاط مثبت آن در زمينه خدمت به جامعه انساني و دسترسي به اطلاعات به عنوان برنامه? اصلي بسياري از كشورهاي جهان تعيين مي‌شود.
اما پژوهشگران ارتباطي انتقادنگر، نتيجه مي‌گيرند كه جامعه? اطلاعاتي يك اختراع ناشي از نيازهاي جهاني سرمايه‌داري و دولت‌هاي پشتيبان آن به شمار مي‌رود و اگر هم تحت تأثير آن، در بسياري از كشورهاي جنوب در زمينه? دسترسي به اطلاعات و ارتباطات، رشد عمده‌آي پديد آمده است، بيشتر به مناطق شهري و بازارهاي سودبخش‌تر، اختصاص داشته است واكثر مردم اين كشورها خود را در جهت عكس آن در برابر رشد شكاف ديجيتال يافته‌اند؛ شكاف خاصي كه جنبه‌اي چندگانه دارد.
منبع:
برگرفته از کتاب جامعه اطلاعاتي.دکتر کاظم معتمد نژاد. نشر مرکز پژوهش هاي ارتباطات راه ارتباط
آفتاب

ارسال توسط کاربر محترم سايت :amirpetrucci0261