تجارت الکترونيکي طي ساليان اخير با استقبال گسترده جوامع بشري روبرو شده است . امروزه کمتر شخصي را مي توان يافت که واژه فوق براي او بيگانه باشد. نشريات ، راديو و تلويزيون بصورت روزانه موضوعاتي در رابطه با تجارت الکترونيکي را منتشر و افراد و کارشناسان از زواياي متفاوت به بررسي مقوله فوق مي پردازند.شرکت و موسسات ارائه دهنده کالا و يا خدمات همگام با سير تحولات جهاني در زمينه تجارت الکترونيکي در تلاش براي تغيير ساختار منطقي و فيزيکي تجارت الکترونيکي سازمان خود در اين زمينه مي باشند. تجارت قبل از بررسي " تجارت الکترونيکي "، لازم است در ابتدا يک تصوير ذهني مناسب از تجارت سنتي را ارائه نمائيم .
در صورت شناخت " تجارت " ، با " تجارت الکترونيکي ومزاياي تجارت الکترونيکي " نيز آشنا خواهيم شد. براي واژه "تجارت" در اکثر واژه نامه ها تعاريف زير ارائه شده است : مبادلات اجتماعي : تبادل ايده ها ، عقايد و تمايلات ( خواسته ها ) مبادله يا خريد و فروش کالا در مقياس بالا که شامل ترابري از نقطه به نقطه ديگر است. در ادامه تعريف دوم ارائه شده براي "تجارت " را بعنوان محور بحث انتخاب و بر روي آن متمرکز خواهيم شد. تجارت همچنين تجارت الکترونيکي در ساده ترين نگاه ، مبادله کالا و خدمات بمنظور کسب درآمد ( پول ) است . زندگي انسان مملو از فرآيندهاي تجاري بوده و تجارت با ميليونها شکل متفاوت در زندگي بشريت نمود پيدا کرده است . زمانيکه کالاي مورد نظر خود را از يک فروشگاه تامين و خريداري مي نمائيد ، در تجارت شريک و در فرآيندهاي آن درگير شده ايد.در صورتيکه در شرکتي مشغول بکار هستيد که کالائي را توليد مي نمايد ، درگير يکي ديگر از زنجيره هاي تجارت شده ايد.
تمام جلوه هاي تجارت با هر رويکرد و سياستي داراي خصايص زير مي باشند : خريداران . افراديکه با استفاده از پول خود قصد خريد يک کالا و يا خدمات را دارند. فروشندگان . افراديکه کالا و خدمات مورد نياز خريداران را ارائه مي دهند. فروشندگان به دو گروه عمده تقسيم مي گردند : خرده فروشان ، که کالا و يا خدماتي را مستقيما" در اختيار متقاضيان قرار داده و عمده فروشان و عوامل فروش ، که کالا و خدمات خود را در اختيار خرده فروشان و ساير موسسات تجاري مي نمايند. توليدکنندگان . افراديکه کالا و يا خدماتي را ايجاد تا فروشندگان آنها را در اختيار خريداران قرار دهند. يک توليد کننده با توجه به شرايط تجارت و ماهيت کار خود همواره يک فروشنده نيز خواهد بود. توليدکنندگان کالاي توليدي خود را به عمده فروشان ، خرده فروشان و يا مستقيما" به مصرف کننده گان مي فروشند. همانگونه که مشاهده مي گردد ، "تجارت وهمچنين تجارت الکترونيکي " از زاويه فوق داراي مفاهيم ساده اي است . تجارت وهمچنين تجارت الکترونيکي از خريد يک محصول ساده نظير " بستني " تا موارد پيچيده اي نظير اجاره ماهواره را شامل مي گردد. تمام جلوه هاي تجارت و تجارت الکترونيکي از ساده ترين سطح تا پيچيده ترين حالت آن ، بر مقولاتي همچون : خريداران و خريداينترنتي ، فروشندگان و فروش اينترنتي و توليدکنندگان متمرکز خواهد بود. عناصر تجارت و تجارت الکترونيکي زمانيکه قصد معرفي عناصر ذيربط در تجارت وهمچنين تجارت الکترونيکي و فعاليت هاي تجاري وجود داشته باشد ، موضوعات و موارد مورد نظر بدليل درگير شدن با جزئيات پيچيده تر بنظر خواهند آمد.
عناصر ذيل تمام المان هاي ذيربط در يک فعاليت تجاري معمولي ودر بعضي موارد تجارت الکترونيکي را تشريح مي نمايد. در اين حالت ، فعاليت شامل فروش برخي محصولات توسط يک خرده فروش به مصرف کننده است :
? در صورت تمايل شرکت در تجارت الکترونيکي و فروش محصول و يا محصولاتي به يک مصرف کننده ، مسئله اساسي داشتن کالا و يا خدماتي خاص براي عرضه است . کالا مي تواند هر چيزي را شامل گردد. .فروشنده ، ممکن است کالاي خود را مستقيما" از توليد کننده و يا از طريق يک عامل فروش تهيه کرده باشد. در برخي حالات تجارت الکترونيکي ممکن است فروشنده ، خود کالائي را توليد و به فروش برساند.
? فروشنده براي فروش کالا و يا خدمات در زمينه تجارت و تجارت الکترونيکي مي بايست " مکاني مناسب " را در اختيار داشته باشد. مکان مورد نظر مي تواند در برخي حالات بسيار موقتي باشد. مثلا" يک شماره تلفن خود بمنزله يک مکان است . در چنين مواردي متقاضي کالا و يا خدمات با تماس تلفني با فروشنده قادر به ثبت سفارش و دريافت کالاي مورد نظر خود خواهد بود. براي اکثر کالاهاي فيزيکي مي بايست مکان ارائه کالا ، يک مغازه و يا فروشگاه باشد
? انواع تجارت الکترونيکي
? تجارت کالا و خدمات و اطلاعات بين بنگاه ها(B2B)
نمونه اي از اين نوع تجارت عملکرد شرکتي است که از يک شبکه براي انجام سفارش به توليد کنندگان در زمينه اينترنت ، دريافت پيش فاکتور و فاکتور خريد و همچنين پرداخت هزينه هادرزمينه اينترنت استفاده مي کند. عليرغم آن که اين نوع تجارت الکترونيک سال هاست که با استفاده از مبادله الکترونيک داده ها در زمينه اينترنت انجام مي شود، ولي از سال 1996 به بعد به شکل امروزي خود درآمد. شرکت Cisco از اولين شرکت هاي بزرگ در زمينه اينترنت بود که در جولاي 1996 سايت تجارت الکترونيکي خود را راه اندازي کرد. بعد ازآن تلاش جدي بقيه شرکت هايي که در زمينه اينترنت فعاليت داشتند براي چنين امري آغاز شد. يک ماه بعد Microsoft نرم افزار ي را که در زمينه اينترنت توليدکرده بودو امکان انجام فروش از طريق اينترنت را مي داد به بازار عرضه کرد. اکنون زمان آن بود که مسائل مالي و بانکي نيز در زمينه اينترنت مطرح شود. IBM يک سيستم شبکه اقتصادي راه اندازي کرد و شروع به بازاريابي براي استراتژي هاي تجارت الکترونيکي خود نمود. شرکت Microsoft نيز با همکاري شرکت First data coopو براي رقابت با IBM سيستم MSFDC را به بازار عرضه کرد. تجارت الکترونيک به سرعت در حال رشد بود.Netscape که از ابتدا به واسطه جستجو گرهاي خود در اينترنت شناخته شده بود نرم افزار تجاري expent 0را عرضه کرد. سپس IBM وCisco با همکاري يکديگر استراتژي هايي براي راه اندازي تجارت الکترونيک در شبکه هاي کوچک ارائه کردند. در حال حاضربسياري از شرکت ها وارد بازار اينترنت شده اند و ديگر به سادگي نمي توان گفت کدام يک پيشرو کداميک عقب تر است. تجارت کالا و خدمات و اطلاعات بين بنگاه و مصرف کنندگان (B2C) بيشترين سهم در زمينه اينترنت ودر تجارت الکترونيک از نوع (B2C) را خرده فروشي تشکيل مي دهد. تجارت بين فروشنده و خريدار که درحال حاضر جزء متداول ترين تراکنش ها در حيطه تجارت الکترونيک بر روي اينترنت است يک نوع (B2C) محسوب مي گردد. اين نوع تجارت با گسترش ?وب? به سرعت افزايش پيدا کرد و اکنون به راحتي مي توان انواع کالاها، از شيريني گرفته تا اتومبيل و نرم افزار هاي کامپيوتري را از روي اينترنت خريداري کرد. تجارت کالاو خدمات واطلاعات بين مصرف کنندگان ومصرف کنندگان(C2C) انجام مزايده و مناقصه کالاها از طريق اينترنت، دراين گروه از تجارت الکترونيک مي گنجد. نمونه اي از اين نوع تجارت الکترونيک، که در حال حاضر به سرعت در حال رشد است را مي توان در سايت eBay مشاهده کرد. تجارت کالاو خدمات و اطلاعات بين بنگاه ها و سازمان هاي دولتي(B2A) اين نوع سامل تمامي تراکنش هاي تجاري اماني نبين شرکت ها و سازمان هاي دولتي است. تأمين نيازهاي دولت توسط شرکت ها و پرداخت عوارض و ماليات ها از جمله مواردي است که مي توان در اين گروه گنجاند. اين نوع از تجارت الکترونيک در حال حاضر دوران کودکي خود را مي گذراند، ولي در آينده اي نزديک و بعد از آن که دولت ها به ارتقاء ارتباطات خود به واسطه تجارت الکترونيک توجه نشان دهند، به سرعت رشد خواهد کرد. تجارت کالاو خدمات و اطلاعات بين مصرف کنندگان و سازمان هاي دولتي(C2A) اين گروه هنوز پديدار نشده است، ولي به دنبال رشداحتمالي انواع (B2C) و دولت ها احتمالاً تراکنش هاي الکترونيکي را به حيطه هايي مانند جمع آوري کمک هاي مردمي، پرداخت ماليات بردرآمد و هرگونه امور تجاري ومسائل مربوط به اينترنت که بين دولت و مردم انجام شود، گسترش خواهند داد.

? مزاياي تجارت الکترونيکي
در ارتباط با مزاياي تجارت الکترونيکي وپرداخت الکترونيکي مي توان به طور خلاصه موارد زير را برشمرد: با استفاده از تجارت الکترونيکي و پرداخت الکترونيکي تأخير ناشي از تهيه مدارک از بين مي رود.با استفاده ازتجارت الکترونيک از آنجا که داده ها به دفعات وارد سيستم نمي شود، امکان بروز اشتباه کاهش مي يابد. با استفاده از پرداخت الکترونيکي در زمان لازم براي ورود مجدد داده ها در سيستم صرفه جوئي مي شود.با استفاده از تجارت الکترونيک و پرداخت الکترونيکي هزينه نيروي کار به واسطه عدم ورود مجدد داده ها به کامپيوتر کاهش مي يابد. با استفاده ازتجارت الکترونيکي و پرداخت الکترونيکي تأخير هاي زماني جريان اطلاعات از رواني و اطمينان بيشتري برخوردار مي شود. همچنين در موارد زير تجارت الکترونيکي و پرداخت الکترونيکي ابزار مناسبي به شمار مي روند. حجم زيادي از عمليات استاندارد تکراري. حيطه عملياتي بسيار محدود. رقابت شديد که نيازمند بهبود قابل توجه در بهره وري است. محدويت هاي زمان عملياتي . در مواردي که طرف هاي تجاري خواستار مبادله اسناد بدون استفاده از کاغذ باشند. در زمينه تجارت الکترونيکي بين المللي برآورد شده است که هزينه تهيه اسناد کاغذي براي معاملاتي به ارزش 2 تريليون دلار در حدود 140 ميليارد دلاراست که اين رقم معادل 7 درصد ارزش کالاهاي مبادله شده است. مزاياي ديگر براي تجارت الکترونيکي و پرداخت الکترونيکي نيز وجود داردکه عبارتند از: الف: صرفه جوئي در هزينه ها اداري: منافع حاصل از اجراي سيستم تجارت بدون کاغذ صرفه جوئي در هزينه هاي اداري از قبيل چاپ اوراق، پاکت ها، تمبر، تلکس، فاکس و کپي و همچنين زمان صرف شده در جمع آوري و فراهم سازي داده ها ،ماشين نويسي،بايگاني و آرشيو ،پست کردن و کنترل و رفع اشکالات براي هر مورد است. ب- مزاياي سيکل سريع تر تجاري: يک سيستم موفق تجارت الکترونيکي و پرداخت الکترونيکي مي تواند به طور قابل ملاحظه اي زمان مصرفي از سفارش تا حمل يا از تاريخ صدور صورت حساب تا دريافت وجه آن را کم کرده نهايتاً باعث تقليل هزينه هيا انبارداري حسابهاي دريافتني و در نتيجه بهبود وضعيت نقدينگي و نيز آزاد سازي بخشي از سرمايه گردد. تجارت بدون کاغذ نه فقط باعث بالا رفتن سرعت انجام عمليات تجارت الکترونيکي مي شود،بلکه در نتيجه افزايش کميت و کيفيت اطلاعات قابل اشتراک في ما بين طرفين تجاري باعث امنيت بيشتر در زنجيره عرضه و پرداخت الکترونيکي نيز مي گردد. زنجيره عرضه و پرداخت الکترونيکي کالا اين امکان را فراهم مي آورد تا ذخيره هاي احتياطي که قبلاً به خاطر عدم اطمينان در بخش هاي مختلف نگهداري مي شد حذف شود. ج- مزاياي استراتژيک تجارت الکترونيکي و پرداخت الکترونيکي شامل رضايت بيشتر مشتري ، ارتقاء روابط فروشندگان، بهبود روابط بازرگاني، افزايش سهم بازار بالا رفتن توان رقابت ،پيروزي در گرفتن کار، افزايش ميزان بهره وري کارکنان و ايجاد خلاقيت است.
? دلايل استفاده سازمان ها از تجارت الکترونيکي
چارچوب ارزش هاي تجاري مبتني برتجارت الکترونيکي: يک روش معمول براي ارزيابي تأثير ?وب? در تجارت الکترونيکي، اندازه گيري فروش محصولات اطلاعات به صورت onlineتنها درصد کمي از کل فروشالکترونيکي انجام شده است. ( در سال 1995 60 ميليون دلار کل فروشالکترونيکي بوده که تنها 20 ميليون دلار آن به طور onlineصورت گرفته است بنابراين با محاسبه فروش الکترونيکي نمي توان تجارت الکترونيکي را مورد ارزيابي قرارداد. ترفيع محصول نخستين استفاده تجارت الکترونيک در جهت ارائه اطلاعات صحيح در ارتباط با محصولات و فروش الکترونيکيبه مشتريان است. اين امر از يک ديد به عنوان فعاليت بازاريابي جهت کسب مشتري و فروشالکترونيکي بيشتر به حساب مي آيد. تجارتالکترونيکي از اين جهت که اطلاعات مربوطه به محصول و فروش الکترونيکي را درهر زمان ودر هر مکان به هر شخصي ارائه مي کند موجب? ترفيع محصول? مي شود. علاوه بر آن تجارت الکترونيکي محيط تعاملي را ايجاد مي کند که مشتري قادر خواهد بود نياز خود را به صورت ?سفارش? اعلان کند. همچنين تجارت الکترونيکي براي جلب توجه مشتريان از شيوه هاي مختلف فروش الکترونيکي بهره مي گيرد. به طور مثال يک سوپر مارکت الکترونيکي براي فروش الکترونيکي محصولات به 3 بخش کودکان، نوجوانان و زنان خانه دار مي تواند به طور متفاوت عمل کند به عنوان مثال براي فروش الکترونيکيمحصولات مربوط به کودکان از تصاوير اسباب بازيهاي جالب يا براي فروش الکترونيکي محصولات مربوط به نوجوانان و زنان خانه دار در صفحه اينترنت خود مي تواند به ترتيب از تصاوير مربوط به آرتيست ها يا خوانندگان و جواهر آلات قيمتي استفاده کند. تمامي اين موارد نوعي تبليغات در جهت جلب مشتري و فروش الکترونيکي بيشتربه حساب مي آيد. اين روش تحت عنوان بازاريابي خرد يا بازاريابي يک به يک معرفي مي گردد که هر نوع مشتري را با نياز خاص خوددر زمينه فروش الکترونيکي مخاطب قرار مي دهد. بالاخره اين که در دنيايي از محصولات مشابه با دوره عمر پايين و با توجه به اين که مشتريان زمان کمي براي انتخاب دارند ?تجارت الکترونيکي?و فروش الکترونيکي يک فرصت براي ارائه استراتژيهاي جديد ترفيع براي افزايش کيفيت محصول ارائه مي کند.
منبع:سازمان آموزش و پرورش استان خراسان
ارسال توسط کاربر محترم سايت : omidayandh