نيکلاي لوباچفسکي

نيکلاي ايوانويچ لباچفسکي (Lobachevsky, Nikolay Ivanovich) از جمله اولين کساني بود که قواعد هندسه اقليدسي را که بيش از 2000 سال بر علوم مختلف رياضي و فيزيک حاکم بود درهم شکست. کسي باورش نمي شد هنگامي که اروپا مرکز علم بود شخصي در گوشه اي از روسيه بتواند پايه هاي هندسه اقليدسي را به لرزه در بياورد و پايه هاي علم در قرن نوزدهم را پي ريزي کند.
خيال نداريم راجع به خود او صحبت کنيم بلکه مي خواهيم بطور مختصر بيان کنيم که او چه کرد. در ميان اصول هندسه اقليدسي - که راجع به آنها در آينده صحبت خواهيم کرد - اصلي وجود دارد به اينصورت : "از هر نقطه خارج يک خط نمي توان بيش از يک خط موازي - در همان صفحه اي که خط و نقطه در آن قرار دارند - به موازات آن خط رسم کرد".
در طول سالها اين اصل اقليدس مشکل بزرگي براي رياضي دانان بود. چرا که ظاهري شبيه به قضيه داشت تا اصل. مقايسه کنيد آنرا با اين اصل اقليدس که مي گويد بين هر دو نقطه مي توان يک خط راست کشيد و يا اينکه همه زواياي قائمه با هم برابر هستند.
حقيقت آن است که بسياري از رياضي دانان سعي کردند که اين اصل اقليدس را اثبات کنند اما متاسفانه هرگز اين امر ممکن نشد. حتي خيام در برخي مقالات خود سعي در اثبات اين اصل کرد اما او نيز همانند سايرين به نتيجه نرسيد.
لباچفسکي (1792 - 1856) نيز همانند بسياري از دانشمندان علوم رياضي سعي در اثبات اين اصل کرد و هنگامي که به نتيجه مطلوب نرسيد نزد خود به اين فکر فرو رفت که اين چه هندسه اي است که بر پايه چنين اصل بي اعتباري استوار شده است. اما لباچفسکي در کوشش بعدي خود سعي کرد تا رابطه ميان هندسه و دنياي واقعي را پيدا کند.
او معتقد بود اگر نتوانيم از ساير اصول هندسه اقليدسي اين اصل را ثابت کنيم بايد به فکر مجموعه اصول ديگري براي هندسه باشيم. اصولي که در دنياي واقعي حضور دارند. او پس از بررسي هاي بسيار چنين بيان کرد :
"از هر نقطه خارج يک خط مي توان لااقل دو خط در همان صفحه به موازات خط رسم کرد"
هر چند پس از اين فرض بنظر مي رسيد که وي در ادامه به تناقض هاي بسياري خواهد رسيد اما او توانست بر اساس همين فرض و مفروضات قبلي اقليدس به مجموعه جديد از اصول هندسي برسد که حاوي هيچگونه تناقضي نباشد. او پايه هاي هندسه اي را بنا نهاد که بعدها کمک بسيار زيادي به فيزيک و مکانيک غير نيوتني نمود.
(ادامه دارد ...)
منبع:http://www.senmerv.com