پرتوهاي خلاف جهت خورشيد يا آنتي سولار
مقدمه
سيستم بينايي ما طوري تنظيم شده است که ما بتوانيم در محيطي سه بعدي و سرشار از نور، سايه، رنگ، بافت و اشياء و اشکالي متنوع و متعدد در فواصل دور و نزديک “ببينيم”. بسياري از ما بدون توجه به اينکه ايجاد تصويري صحيح از جهان اطراف ما براي سيستم بينايي و مغز چه عمليات پيچيده اي به همراه دارد، ديدن را امري ساده و پيش پا افتاده تلقي ميکنيم.
در واقع درک ما از جهان، بر اساس ترجمه اطلاعات بصري توسط مغز شکل ميگيرد و اين ترجمه، گاه به خطاي باصره منجر ميشود. به اين ترتيب که ذهن ما نسبت به اطلاعات رسيده منفعل نيست و براي ترجمه اين اطلاعات بسيار مبتکرانه عمل کرده و در نتيجه هر از گاهي اطلاعات وارده را به شکلي نامتعارف معنا ميکند.
انواع خطاهاي باصره
خطاي باصره فيزيکي:
در اين حالت، اين تصوير وهمي قبل از اينکه نور وارد چشم شما شده و به عباري توسط شخص ديده شود، به وجود آمده است. رنگين کمان، سراب و شکسته ديده شدن يک ني در ليوان آب و حتي انعکاس تصوير اشياء در آينه، از آن جمله اند.
خطاهاي باصره فيزيولوژيک:
اين خطاها، به دليل عملکرد مکانيزمهاي سطحي فيزيولوژي بينايي رخ ميدهند که تصاوير طراحي شده مانند جدول هرمن (Hermann Grid) از آن جمله اند.
خطاهاي شناختي:
خطاهاي باصره اي که نيازمند دانش کافي نسبت به جهان واقعي هستند، براي مثال ميتوان به مکعب نکر (Necker Cube) اشاره کرد .
ابهام، تناقض و اعوجاج از مواردي هستند که درک ما از يک تصوير را دچار انحراف کرده موجب خطاي باصره ميشوند و بسياري از اين خطاها، در اثر وجود بيش از يک مورد از اين دلايل ايجاد ميشوند.
نمونه هايي از انواع خطاي باصره فيزيکي
پديده سراب
سراب يک توهم طبيعي و يک پديده بصري است. سراب توسط انعکاس نوري که از يک لايه هواي بسيار گرم در نزديک سطح داغ زمين (وارونگي هوا) عبور ميکند، ايجاد ميشود. در بيابانها، سراب ميتواند توهمي از درياچه يا برکه اي در دوردست را به وجود آورد که در واقع، تصوير منعکس شده آسمان در هواي داغ يا لايه هواي وارونه است.
سراب وارونه
شکل گيري سراب وارونه
چنانکه در تصوير ميبينيد، لايه هواي داغ که با رنگ خاکستري مشخص شده است، تنها قسمت غير عادي هوا به شمار ميرود و پرتوهاي نور که اکثرا در خط مستقيم حرکت ميکنند در اين لايه داغ دچار خميدگي شده و تصوير درخت به چشم بيننده،به صورت واژگون و در پايين خط افق و در مقابل برکه درخشاني که انعکاس آسمان است، تشکيل ميشود. اين شيء گذشته از وارونه شدن، دچار اعوجاج نميشود.
از طرفي خود شيء مورد نظر نيز توسط پرتوهاي مستقيم نور ديده ميشود. البته در بيشتر موارد، سراب تنها از انعکاس آسمان به وجود مي آيد و بيابانگردان را گمراه ميکند. چنين سرابي هنگام رانندگي در روزهاي داغ تابستان در جاده ها نيز ديده ميشود.
پرتوهاي خلاف جهت خورشيد يا آنتي سولار
گاهي به نظر ميرسد که پرتوهاي خورشيد در خلاف جهت منشاء خود قرار گرفته اند و به سمت ضد خورشيد، افکنده شده اند. اين پرتوها به دليل انکسار و پراکندگي نور خورشيد در اثر عبور از ميان ذرات معلق موجود در هوا مانند گرد و غبار و بخار آب به وجود مي آيد. گاهي در بعضي نواحي ابرها يا پستي و بلندي زمين جلو خورشيد را ميگيرند و موجب ميشوند اين پرتوها به طور واضح ديده شوند.
پرتوهاي خورشيد همه با يکديگر موازي هستند زيرا خورشيد بسيار از زمين دور است. با اين وجود در اکثر مواقع و به خصوص در هواي ابري يا در حوالي غروب و طلوع خورشيد به نظر ميرسد که اين پرتوها از يک نقطه آغاز و به اطراف پراکنده شده اند يا در مورد پرتوهاي آنتي سولار، درست در خلاف جهت خورشيد پراکنده ميشوند.
رنگين کمان
رنگين کمان در هرجايي ميتواند به وجود بيايد و در واقع محل ايجاد آن بستگي به موقعيت قرار گيري خورشيد و باران دارد. اگر نور خورشيد از پشت بر قطرات باران افکنده شود، قطرات باران مانند منشور عمل کرده و نور را به هفت طيف نوري تجزيه ميکنند و ما ميتوانيم رنگين کمان را در مقابل خود ببينيم. رنگين کمان، پديده يست که همه آنرا مشاهده ميکنند و به نظر کاملا واقعي ميرسد، اما تنها بازي نور است.
انکسار نور
مسطح ديده شدن دايره خورشيد و ماه
افت دما و فشار جوي موجب خميدگي پرتوهاي نور ميشود که اين پديده انعکاس جوي ناميده ميشود. پرتوهاي نور خورشيد يا ماه در زماني که در پايين و نزديکي خط افق قرار گرفته باشند، دچار انکسار و پراکندگي شديدتري ميشوند و به همين دليل پايين خورشيد يا ماه در حال طلوع و غروب به نظر پهن و مسطح ميرسد. به اين ترتيب که پرتوهاي نور در قسمت پايين قرص خورشيد بيش از پرتوهاي بالا و ميانه آن منکسر شده و زاويه عموديي که خورشيد بر روي آن ديده ميشود، کوچک شده و مسطح به نظر ميرسد.
انکسار نور
شعاع نور هنگام ورود به يک محيط با چگالي متفاوت از محيط قبلي، در يک زاويه حاده، دچار خميدگي ميشود. چگالي محيط بر سرعت نوري که از ميان آن ميگذرد موثر است. هنگامي که نور از ميان يک ماده به ماده ديگر وارد ميشود، جهت خود را تغيير ميدهد و اين حالتي است که همه ما در مواقع مختلف، در کنار استخر، هنگام مشاهده قاشق چايخوري در ليوان آب و موارد ديگر، شاهد آن بوده ايم.
world-mysteries.com