? ويژگي هاي معماري معطوف به گذشته
 

بخشي از معماري معاصر ايران که به ميراث معماري گذشته توجه داشته است دو نکته اصلي را نشان مي دهد:
1) معماري معاصر ايران در بخش عمده خود همواره دغدغه تاريخ معماري ايران را داشته و تلاش هايي را در جهت پيوند به معماري گذشته و تداوم آن به عمل آورده است.
2) توجه معماري معاصر ايران به معماري گذشته بسيار سطحي و ظاهري بوده و توجه عميق به روح کلي و همچنين اصول و مباني آن و به کارگيري اين اصول و به خصوص تکامل آن را چندان در خود نداشته است.
به طور کلي مي توان گفت که هدف از ضوابط و مقررات معماري و شهرسازي هرچه باشد، بايد بپذيريم که اعمال آنها منجر به خروج معماري و هويت شهري از کالبد شهر شده است و بافت هاي جديد و حومه اي يزد، بهترين گواه اين مدعا هستند.

? طرح هاي پيشنهادي
 

مهمترين هدف موزه در پيش گرفتن کارکردهايي با استفاده از انواع شيوه هاي نمايش و آموزش در جهت معرفي و بيان ويژگي ها، خصوصيات، محاسن و معايب معماري سنتي و معاصر يزد همچنين چگونگي اضمحلال معماري مبتني و جايگزيني نامناسب آن به وسيله معماري معاصر به منظور القاء حس اعتدال و ميانه روي دو گرايش است. و نيز برداشتن گامي اساسي در بهبود محيط کالبدي يک شهر تاريخي که مردم در آن زندگي مي کنند (و نه حفظ يک شهر موزه اي که نبايد به آن دست زد و در آن صرفاً به مرمت چند بناي تاريخي پرداخت) و گسترش و اشاعه خانه هايي ملهم از اصول معماري گذشته و ترکيب مناسب و هوشمندانه آن با نيازها و امکانات امروز و دستيابي به تغييري منطقي در بافت هاي قديمي است.
باتوجه به اهداف ذکر شده، براي تحقق اين اهداف مي توان ساختارها و راهکارهاي متفاوتي را درنظر گرفت، از جمله:
ـ احداث موزه به صورت کاملاً مجازي (موزه ي اينترنتي) که تمامي مقالات، تحقيقات و بررسي هاي به عمل آمده در اين زمينه به صورت الکترونيکي در اختيار کاربران قرار گيرد.
ـ احداث موزه به صورت متعارف و معمول متشکل از بخش هاي مختلف از جمله تالارهاي نمايشي، بخش اداري، آموزشي.
ـ ساخت موزه به صورت کاملا ً محدود که فقط از طريق تالارهاي سمعي و بصري و با برگزاري سمينارهاي آموزشي و تخصصي مرتبط با موزه و با نمايش فيلم هاي مرتبط با موزه نقش خود را ايفا کند.
ـ احداث موزه به صورت «رکوموزه» در شهر يزد که داراي تورهاي بازديد و راهنمايان مجرب باشد.
باتوجه به شرايط محيطي، اجتماعي و فرهنگي و اقتصادي شهر يزد و نظريه گستردگي، اهميت وجودي، نقش، اهداف و عملکرد چنين موزه اي به منظور احداث آن و تحقق صحيح تمامي اهداف موزه، روشي ملهم و مرکب از روش هاي برشمرده در بالا را اتخاذ کرد که در آن علاوه بر معماري و بافت هاي تاريخي و سنتي، چرايي و چگونگي روابط اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي مرتبط با آن، در گذر تاريخ نيز مدنظر و توجه قرار گيرد.
پيشنهاد جامع در اين زمينه، مي تواند انتخاب بافتي تاريخي يا بخشي از آن به عنوان مجموعه موزه باشد که اين بافت داراي عناصر گوناگوني نظير: آب انبار، يخچال، خانه هاي مسکوني، کارگاه هاي ريسندگي، صباغي و اماکن مذهبي مانند حسينيه و مسجد، بازارچه و امثال اينها باشد.بعد از گزينش و انتخاب بافت مناسب بايد به مرمت، احيا و نوسازي عناصر آن و همچنين کل بافت مورد نظر طبق اصول و مباني مرمت پرداخت و از هر کدام از اين عناصر به عنوان بخشي از موزه، استفاده اي خاص در جهت تحقق اهداف موزه کرد.حتي مي توان در اين بافت به ساخت اماکن و فضاهاي موردنياز با تلفيق معماري معاصر و اصول و عناصر معماري سنتي به گونه اي که جوابگوي نيازهاي موردنظر و داراي تسهيلات لازم باشد پرداخت و از آنها به عنوان بخش هايي از موزه استفاده کرد.

? جزئيات ساختار و عملکرد موزه
 

از آنجا که در طرح پيشنهادي، با توجه به محدوده اهداف و گستردگي پهنه فعاليت موزه، پيشنهاد شد که قسمتي از بافت تاريخي به موزه تبديل شود، لذا محدوده ساختماني براي موزه در بافت مورد نظر وجود نداشته و هر بنايي اعم از عمومي و خصوصي در بافت را شامل مي شود.
فضاي فيزيکي چنين موزه اي نيز همچون ديگر موزه ها شامل قسمت هاي مختلفي مانند محل و ساختمان موزه، بخش معرفي و امانت اشيا، تالارهاي نمايش آثار، مراکز جنبي موزه همچون مراکز خدماتي، رفاهي و تفريحي، سالن هاي سمعي و بصري، بخش اداري و تأسيسات و روابط عمومي است.
از آنجايي که شرح وظايف و استانداردهاي هر يک از اين قسمت ها در اين مقال نمي گنجد، در اينجا فقط به ذکر نکات مهمي که در بخش هايي از اين موزه، حتماً بايد مورد توجه قرار گيرد، مي پردازيم:
ـ باتوجه به وسعت چنين موزه اي، مشکل تمرکز مديريتي بين قسمت هاي مختلف آن را مي توان به مدد تجهيزات الکترونيک مدار بسته و مکانيزاسيون اداري برقرار کرد.
ـ وجود بخش معرفي (Plesetation) و امانت اشياء از ملزومات هر موزه است. هدف قسمت معرفي در موزه اين است که تعريفي کلي از بخش هاي مختلف موزه به بازديدکننده ارائه و ترتيب و نحوه بازديد و اهداف و دستاوردهاي موزه بيان شود، به اين ترتيب آمادگي ذهني و اشتياق بيشتري در فرد براي بازديد از موزه فراهم مي آيد.
باتوجه به اينکه فضاي فيزيکي موزه، بافتي تاريخي و گسترده و وسيع است، بسته به موقعيت قرارگيري آن در شهر، احتمالاً داراي چند ورودي خواهد بود. از اين رو بخش معرفي و امانت اشيا از ضروريات اين موزه محسوب مي شود و در تحقق اهداف موزه مي تواند نقش مهمي را ايفا کند، بنابراين لازم است که در ابتداي هر يک از ورودي ها مکاني براي آن درنظر گرفته شود.
به اين ترتيب بازديدکنندگان با به امانت گذاشتن وسايل غيرضروري خود در آن، بازديدي دلنشين و لذت بخش را در اين موزه گسترده که زمان بيشتري را براي بازديد مي طلبد، تجربه خواهند کرد.
ـ کاملاً روشن است که تالارهاي نمايش در اين موزه، متعدد و به فراخور منطقه در مورد موضوعات گوناگوني چون بناهاي شاخص و شيوه هاي معماري، شخصيت هاي برجسته علمي، اجتماعي، سياسي و معرفي خدمات آنها، نمادهاي فرهنگي و... باشد. علاوه بر اين، در چنين موزه اي، آداب و رسوم و فرهنگ عاميانه و فراموش شده مردم منطقه به صورت غيرملموس به نمايش در خواهد آمد.
ـ همچنين در چنين موزه اي مي توان با ايجاد مراکز آموزشي مانند کارگاه هاي سنتي کاشيکاري، بافندگي، قالي بافي، هم فعاليت هاي اقتصادي سنتي را به نمايش گذاشت و هم نيروهاي متخصص جايگزيني را تربيت کرد که باعث تداوم فعاليت هاي اقتصادي سنتي باشند.
ـ در مورد کتابخانه و پارکينگ نيز بهترين گزينه ايجاد فضايي متناسب و امروزي همراه با حفظ استانداردهاي چنين مکان هايي است و براي ساخت آنها مي توان از مناطقي که بافت دچار تخريب کلي مانند باغهاي خشک شده يا بناهايي که آوار شده اند استفاده کرد. البته بهتر است که محل پارکينگ در حومه قرار گيرد.
ـ باتوجه به وسعت بالاي اين موزه و گستره وسيع فعاليت ها و کثرت کارکنان آن، وسعت بخش اداري چنين موزه اي نيز بايد بيش از ديگر موزه هاي معمول باشد و دفتر مديريت مجموعه بايد در نقطه اي از آن قرار گيرد که به تمامي نقاط مشرف بوده، امکان دسترسي سريع و آسان به اکثر نقاط موزه را داشته باشد.
ـ روابط عمومي در اينگونه موزه ها علاوه بر انجام فعاليت هاي معمول مربوطه، وظيفه مهم ديگري نيز برعهده دارد و آن ايجاد ارتباط با سازمان هاي مرتبط مانند مسکن و شهرسازي، ميراث فرهنگي، شهرداري به منظور شناخت قوانين و مقررات و افزايش تسهيلات براي حفظ و احياء بافت هاي تاريخي و جمع بندي اين اطلاعات و نتايج حاصله و ارائه آنها به شيوه هاي مختلف به عامه مردم و تشويق آنها به خصوص مالکان خصوصي بناهاي تاريخي، براي توسعه چنين طرح هايي است.
در آخري بايد يادآوري کرد که اگرچه ارائه چنين طرح هايي فقط يک تجربه آموزي محسوب مي شود، اما به مدد فکر خلاق و پويا و مديريت مديران دلسوز، مي تواند راهگشا و مبدأ حرکت هاي سريع و فکور به سمت آينده اي روشن باشد. چه بسا که بي توجهي و کم اهميت دانستن چنين طرح هايي، ما را به سوي تقليد کورکورانه و کپي برداري صرف رهنمون کند.
منبع: تبيان زنجان
ارسال توسط کاربر محترم سايت : msjmsj77