پشتيبان گيري از فايل ها
 

يکي از مهم ترين روال هاي نگهداري پيش گيرانه، تهيه نسخه هاي پشتيبان منظم و مرتب از سيستم است. يک واقعيت ناراحت کننده در دنياي تعمير و سرويس دهي کامپيوتر اين است که سخت افزار مي تواند هميشه تعمير يا تعويض شود اما داده ها و اطلاعات چنين وضعيتي ندارند. به عنوان مثال بسياري از روال هاي مربوط به عيب يابي و رفع عيب ديسک هاي سخت ممکن است به پارتيشن بندي دوباره يا فرمت دوباره ديسک سخت منجر شوند که کليه داده ها و اطلاعات را از بين مي برد.
ظرفيت ديسک سخت در يک سيستم لپ تاپ تيپيکال و معموي به اندازه اي افزايش پيدا کرده که استفاده از فلاپي ديسک ها براي تهيه نسخه پشتيبان را غير ممکن ساخته است. راه حل هايي که از درايوهاي ديسک فلاپي استفاده مي کنند به واسطه نياز به حجم رسانه مورد نياز، هم غير کافي و هم بسيار پر هزينه هستند.
اگر شما لپ تاپ خود را به شکلي صحيح سازماندهي و مديريت کنيد، فايل هاي داده اي را از فايل هاي برنامه اي جدا کنيد مي توانيد فقط از فايل هاي داده اي نسخه پشتيبان تهيه کنيد نه از برنامه ها. اين روش در بسياري ازموارد پاسخ مي دهد، اگر يک درايو از کار بيفتد شما مجبور به نصب مجدد سيستم عامل و تمام برنامه هاي کاربردي خواهيد بود. وقتي سيستم عامل و برنامه هاي کاربردي نصب شدند،شما مي توانيد فايل هاي داده اي تان را با استفاده از نسخه هاي پشتيبان، بازيابي کنيد.
روش ديگر براي تهيه نسخه پشتيبان، استفاده از يک ديسک سخت دوم و بيروني با همان ظرفيت ديسک سخت اصلي ( يا بزرگ تر) و کپي کردن از يک درايو به درايو ديگر است. با توجه به هزينه و قيمت اندک ديسک هاي سخت و همچنين سادگي اتصال يک درايو بيروني از طريق يک درگاه USB يا e SATA، اين روش تبديل به سريع ترين و کارآمدترين روش تهيه نسخه پشتيبان شده است. هر چند، اگر اتفاق ناگواري نظير سرقت يا آتش سوزي رخ دهد شما کماکان همه چيز را از دست خواهيد داد. در عين حال، با وجود فقط يک نسخه پشتيبان، اگر نسخه پشتيبان شما وقتي که به آن نياز داريد با اشکال مواجه شود، هيچ جايگزين ديگري در اختيارتان نخواهد بود.
شما مي توانيد نسخه هاي پشتيبان مبتني بر ديسک سخت را براي بيش از يک سيستم با يک ديسک سخت خارجي در نظر بگيريد. ديسک هاي سخت بيروني با ظرفيت هاي تا 500 گيگابايت يا بيشتر در دسترس هستند و اگر حجم درايو مقصد به همان اندازه يا بزرگ تر از درايو مبدا باشد، کل نسخه پشتيبان مي تواند در يک عمليات منفرد تهيه شود. برخي از مدل هاي ديسک هاي سخت بيروني حتي يک گزينه تک دکمه اي اتوماتيک براي تهيه نسخه پشتيبان ارائه مي کنند. قيمت داريوهاي ديسک سخت طي ساليان گذشته به نحو چشمگيري کاهش پيدا کرده است و در عين حال داراي درگاه هاي USB و / يا e SATA امکان تهيه نسخه پشتيبان ديسک به ديسک را به روشي ارزان تر، سريع تر و مطمئن تر تبديل ساخته است. اکثر لپ تاپ ها از درايوهاي 2،5 اينچي داخلي استفاده مي کنند. من معمولاً خريد يک يا دو ديسک سخت بيروني را که حجم آن معادل يا بيشتر از درايو داخلي يک لپ تاپ است پيشنهاد مي کنم. با استفاده از دو يا بيشتر از دو درايو اکسترنال، شما مي توانيد نسخه هاي پشتيبان rotating را از کل درايو لپ تاپ تهيه کنيد و يکي از نسخه هاي پشتيبان را براي استفاده در مواقع اضطراري در مکاني امن نگهداري کنيد.

تميز کردن سيستم
 

يکي از مهم ترين عمليات در يک برنامه نگهداري پيش گيرانه، نظافت و تميز کردن مرتب و منظم داخل و خارج سيستم است. بر خلاف سيستم هاي دسک تاپ، هوا به تمام بخش هاي سيستم هاي لپ تاپ نمي رسد و در آن ها جريان پيدا نمي کند. بنابراين آن ها در مقابل گرد و غبار ايمن تر هستند و براي تميز کردن نيازي به باز شدن ندارند. البته لپ تاپ ها معمولاً داراي فن هايي هستند که هوا را از طريق مجاري و معابر خنک کننده و با استفاده از heatsinkهايي که در داخل آن ها قرار گرفته به داخل مي کشند. در صورتي که اين مجاري خنک کننده را گرد و غبار فرا بگيرد مي تواند به واسطه عملکرد گرد و غبار به شکل يک عايق گرمايي که مانع خنک کنندگي صحيح مي شود باعث بروز مشکلاتي شود. گرماي اضافي عمر اجزاي داخلي را کاهش مي دهد و به فشارهاي گرمايي که توسط تغييرات دمايي بين وضعيت هاي full power و sleep/power-off ايجاد مي شود اضافه مي کند.
علاوه بر اين، گرد و غبار مي تواند در بردارنده عناصر رسانايي باشد که مي توانند باعث ايجاد اتصال کوتاه در يک سيستم شوند. ساير عناصر موجود در گرد و غبارمي توانند خوردگي اتصالات الکترونيکي را تشديد کنند. تميز کردن منظم و مرتب گرد و غبار از مسيرهاي خنک کننده باعث افزايش عمر سيستم مي شود. توجه داشته باشيد به دليل اين که باز کردن و جدا نمودن قطعات سيستم هاي لپ تاپ کاري بسيار مشکل است معمولاً من توصيه نمي کنم که آن ها را فقط براي نظافت و تميز کاري باز کنيد. البته، اگر شما سيستم را بنابه دلايل ديگري باز کرده باشيد، بايد از اين موقعيت استفاده کنيد و تمام قسمت ها و اجزاي داخلي آن را تميز کنيد. در اغلب موارد، تميز کردن قسمت هاي بيروني يا openingهاي لپ تاپ کفايت مي کند. اين به معناي استفاده از هواي فشرده شده يا يک جاروبرقي براي تميز کردن گرد و غبار از روي صفحه کليد، فن هاي خنک کننده، drive openingها، درگاه هاي داده، يا ساير opening هاي سيستم مي باشد.

ابزار نظافت
 

نظافت کامل و مناسب سيستم نياز به استفاده از برخي ابزارها و مواد دارد. در اينجا به برخي از آيتم هايي که در فرآيند نظافت از آن ها استفاده مي شود اشاره مي کنيم:
* محلول تميز کننده LCD
* صفحه کليد و کيس
* هواي فشرده
Contact cleaner/enhancer
* يک برس کوچک
* فوم تميز کننده Lint-free
* آچار آنتي استاتيک
* جاروبرقي مخصوص کامپيوتر
اين ابزار ساده نظافت و همچنين محلول هاي شيميايي شما را قادر مي سازند اکثر کارها و وظائف عام نگهداري پيش گيرانه را به انجام برسانيد.

مواد شيميايي
 

مواد شيميايي مي توانند به تميز کردن و يا حتي تعمير يک سيستم کمک کنند. شما مي توانيد از انواع گوناگون محلول هاي شيميايي که مخصوص کامپيوتر و قطعات الکترونيکي هستند استفاده کنيد. بيشتر آن ها در يکي از مقولات زير قرار مي گيرند:
* محلول هاي استاندارد
* روان سازها/ تميز کننده هاي کانتکت ها
Dusterها ( يا گردگيرها)
* پاک کننده هاي استاندارد
براي تميز کردن قسمت هاي بيروني صفحات نمايش، صفحه کليدها و کيس ها، مواد شيميايي گوناگوني وجود دارد. من معمولاً يکي از اين محلول ها را پيشنهاد مي کنم:
* ترکيب 50-50 از الکل ايزوپروپيل و آب
* پاک کننده شيشه غيرآمونياکي
* آب خالص ( آب داغ بهتر است)
* ساير محلول ها نظير پارچه آنتي استاتيک مخصوص تميز کردن LCD و Kimwipe ها نيز جايگزين هاي قابل قبولي به شمار مي روند.

روان سازها
 

روان سازها/ Contact cleaneها مواد شيميايي شبيه تميز کننده هاي استاندارد هستند اما خالص تر بوده و داراي يک بخش روان ساز نيز هستند. اگر چه کاربردهاي نظافتي آن ها در ارتباط با لپ تاپ ها محدود تر است، اين مواد شيميايي راه ساده اي براي تميز کردن کانکتورها و کابل هاي داخلي هستند. ماده روان ساز نيروي مورد نياز براي plugging/unplugging کابل ها و کانکتورها را تسهيل مي کند و فشار وارده بر آن را کاهش مي دهد. ماده روان ساز در عين حال به عنوان يک محافظ رسانا که کانتکت ها را از خوردگي حفظ مي کند عمل مي نمايد. اين مواد و محلول هاي شيميايي با محافظت از کانتکت ها در آينده، مي توانند عمر سيستم را افزايش دهند.يک نوع منحصر به فرد از contact cleaner/ enhancer هاي در دسترس، Stabilant 22 نام دارد. اين ماده شيميايي که مي توانيد آن را بر روي کانتکت هاي الکتريکي استفاده کنيد کيفيت اتصال را ارتقاء مي دهند و contact point را روان کاري مي کنند؛ اين ماده شيميايي بسيار موثرتر از روان سازها يا contact cleanerهاي معمولي است. Stabilant 22 يک نيمه رساناي liquid-polymer است که عملکرد آن شبيه فلز مايع است و الکتريسيته را در زمان وجود يک جريان ال-کتريکي هدايت مي کند.
اين ماده شيميايي در اشکال گوناگوني در دسترس قرار دارد. Stabilant 22 نسخه اصلي است در حالي که Stabilant 22a نسخه اي است که با نسبت 4:1 با الکل ايزوپروپيل رقيق شده است. حتي يک نمونه رقيق تر با نام Tweek که به نسبت 8:1 رقيق شده است نيز در اکثر فروشگاه هاي صوتي به فروش مي رسد. براي کسب اطلاعات بيشتر درمورد اين ماده به سايت http://www.stabilant.com مراجعه نماييد.
Dusterهاي فشرده هواي فشرده ( که در واقع گازي مثل دي اکسيد کربن است) اغلب به عنوان يک عنصر کمکي در تميزکاري سيستم مورد استفاده قرار مي گيرد. شما از can هواي فشرده به شکل يک دمنده (blower) براي از بين بردن گرد و غبار از روي اجزاي سيستم استفاده مي کنيد. اين duster ها اساساً از CFCهايي مثل فرئون استفاده مي کردند در حالي که duster هاي مدرن از HFCهايي مثل difluoroethane يا دي اکسيد کربن استفاده مي کنند که هيچ کدام از اين مواد صدمه اي به لايه ازن وارد نمي کنند. هنگام استفاده از اين ابزار مراقب باشيد زيرا برخي از آن ها مي توانند يک جريان استاتيک توليد کنند. اطمينان پيدا کنيد که از ماده اي که مخصوص تميز کردن کامپيوتر و اجزاي الکترونيکي است استفاده مي کنيد. نوع هواي فشرده اي که براي تميز کردن دوربين استفاده مي شود معمولاً با نوع مواد استفاده براي تميز کاري اجزاي کامپيوتر که به الکتريسيته ساکن حساس هستند فرق مي کند.
من توصيه مي کنم لپ تاپ ها را به بغل بخوابانيد يا آن ها را سرو ته کنيد ( البته حتماً بايد خاموش باشند) و از هواي فشرده براي از بين بردن گرد و غبار از روي صفحه کليد و شکاف ها و سوراخ هاي هاي جلو، اطراف و پشت، خصوصاً فن هاي خنک کننده استفاده کنيد.

جاروبرقي
 

بعضي از افراد ترجيح مي دهند به جاي استفاده از dusterهاي هواي فشرده از جاروبرقي استفاده کنند. هواي فشرده معمولاً براي تميز کاري نواحي کوچک، مثل يک سيستم قابل حمل مناسب تر هستند. وقتي شما قصد داريد يک سيستم دسک تاپ بزرگ تر را که گرد و غبار بر روي آن نشسته تميز کنيد جاروبرقي بسيار مفيدتر است. به جاي دميدن هواي فشرده، شما مي توانيد از جاروبرقي براي مکش گرد و غبار و آت و آشغال از اطراف اجزاي کامپيوتر استفاده کنيد.
هنوز هم جاروبرقي براي تميز کردن صفحه کليدها، چه در يک سيستم لپ تاپ و چه در کامپيوتر دسک تاپ مناسب تر هستند. من همچنين پيشنهاد مي کنم از جاروبرقي براي تميزکردن فن هاي خنک کننده لپ تاپ ها استفاده کنيد.

برس ها و Swabها
 

شما مي توانيد قبل از استفاده از اسپري هواي فشرده و يا جاروبرقي از يک برس کوچک مخصوص آرايش، برس عکاسي يا برس رنگ براي تميز کردن گرد و غبار انباشته شده در داخل يک لپ تاپ بهره برداري کنيد. هنگام استفاده از اين برس ها مراقب ايجاد الکتريسيته ساکن باشيد. در بسياري از موارد، شما نبايد مستقيماً از برس بر روي مدارهاي الکترونيکي استفاده کنيد بلکه بايد از اين برس ها براي تميز کردن اجزاي داخلي کيس و ساير قسمت ها نظير پره فن ها، هواکش ها وصفحه کليدها استفاده نماييد. به منظور جلوگيري از بروز الکتريسيته ساکن، از يک مچ بندِ ضد استاتيک استفاده نماييد.
براي نظافت کانتکت هاي الکتريکي و کانتکورها، هدهاي درايو فلاپي يا tape و ساير قطعات حساس از swabهاي تميز کننده ( چيزي شبيه به گوش پاک کن) استفاده کنيد. اين swabها بايد از فوم يا مواد synthetic ساخته شده باشند. متاسفانه، اين نوع از swabها گران تر از نمونه هاي معمولي ساخته شده از پنبه هستند.
از Swabهاي پنبه اي که بافت پنبه را بر روي هر چيزي که با آن تماس پيدا مي کنند باقي مي گذارند استفاده نکنيد. فيبرها و بافت هاي پنبه در برخي از موارد رسانا هستند و مي توانند بر روي هد درايوها که باعث خراشيده شدن ديسک ها مي شوند باقي بمانند.
هرگز از يک مداد پاک کن براي تميز کردن کانتکت ها استفاده نکنيد. بسياري از افراد ( که خود من نيز شامل آن ها هستم) استفاده از يک مداد پاک کن نرم را براي تميز کردن کانتکت ها يا مدارات توصيه کرده اند. آزمايش ها ثابت کرده اند که اين توصيه به چند دليل توصيه اي نابخردانه بوده است. دليل اول اين است که استفاده از اين ابزار پاک کننده بر روي کانتکت هاي الکتريکي باعث ايجاد تخليه الکترواستاتيک (ESD) مي شود. اين ESD مي تواند به بردها و اجزا داخلي صدمه وارد کند خصوصاً وسائل و تجهيزات جديدي که از ولتاژ کم استفاده مي کنند. اين ابزار خصوصاً در مقابل ESD حساس هستند و تميز کردن کانتکت ها بدون استفاده از يک محلول مناسب توصيه نمي شود.

روان سازهاي سبک وزن
 

شما مي توانيد از يک روان ساز سبک وزن نظير WD-04 يا سيليکون براي روان سازي مکانيزم هاي مکانيکي ديسک درايوها و ساير قسمت هاي سيستم که ممکن است نياز به روان سازي داشته باشند استفاده کنيد. ساير آيتم هايي که شما مي توانيد روان سازي کنيد عبارتند از access doorهاي درگاه هاي PC Card/CardBus به منظور عملکرد روان تر آن ها.
استفاده از WD-04 يا سيليکون به جاي روغن هاي معمولي بسيار مهم است زيرا سيليکون سفت نمي شود و گرد و غبار و ساير آت و آشغال ها را به خود نمي گيرد. هميشه در مصرف ماده روان ساز صرفه جويي کنيد. آن را در نزديکي تجهيزات و هر جايي که دستتان رسيد نپاشيد. در عوض، مقدار اندکي از آن را بر روي يک swap ساخته شده از فوم بپاشيد و ماده روان ساز سيليکون را به اجزايي که نياز به روان سازي دارند بماليد.

تهيه ابزار و ساير تجهيزات مورد نياز براي تميز کاري و نظافت
 

شما مي توانيد اکثر مواد شيميايي و ابزار مورد نياز براي نظافت را که در اين بخش از مقاله در مورد آن ها بحث شد از فروشگاه هاي ابزار و تجهيزات الکترونيکي و يا حتي از يک RadioShack محلي تهيه کنيد. شرکتي که Chemtronics نام دارد متخصص توليد مواد شيميايي براي کامپيوترها و صنعت الکترونيک است. با در اختيار داشتن اين آيتم، شما مي توانيد اقدامات و عمليات جدي مربوط به نگهداري پيش گيرانه را به انجام برسانيد.
منبع: بزرگراه رايانه، شماره ي 137 .