در دوران پس از جنگ جهاني دوم و رقابت هاي فضايي ميان ايالات متحده و شوروي سابق، هميشه اولين ها از آن روس ها بود. اولين ماهواره و اولين انسان را روس ها به فضا فرستادند. افتخار اولين راهپيمايي فضايي نيز نصيب روس ها شد. نظر عمومي بر اين بود که در عرصه فضا روس ها برتر از آمريکايي ها هستند. هرچند در واقع اين طور نبود، ولي به نظر مي آمد از نظر تبليغاتي ايالات متحده بازنده ميدان است. در همين ايام رييس جمهور ايالات متحده در اوايل دهه 60برنامه سفر به ماه را اعلام کرد؛ برنامه اي بلندپروازانه و پرهزينه که بسيار دشوار و حتي غيرممکن به نظر مي رسيد. اين پروژه آپولو نام گرفت و در نهايت سفينه آپولو11 بر سطح ماه فرود آمد و «نيل آرمسترانگ» قدم بر سطح کره ماه گذاشت.
اين پروژه صرفا تبليغاتي نبود، بلکه کاوش هاي علمي بسياري نيز در مورد ماه طي اين پروژه انجام شد. به طور مثال در يکي از اين ماموريت ها آينه مخصوصي در سطح ماه نصب شد تا بتوان فاصله دقيق ماه از زمين را با استفاده از پرتو ليزر ارسالي از سطح زمين و بازگشت آن بعد از برخورد به آينه نصب شده در ماه و اندازه گيري زمان رفت و برگشت، با دقت کمتر از چند سانتي متر اندازه گرفت. بعد از آن طي چند سال اندازه گيري مداوم اين فاصله، کشف شد که ماه هر سال چند سانتي متر از زمين دور مي شود و اين کشف مديون آينه نصب شده در ماه و ماموريت آپولو است.
براي اين پروژه برنامه ريزي کاملي صورت گرفته بود و تمامي کارهايي که فضانوردان بايد انجام مي دادند، دقيقا مشخص شده و بارها تمرين شده بود، حتي نصب پرچم در ماه هم بارها تمرين شده بود. اين تمرين ها در فضاهاي باز، فضاهاي بسته، در لباس فضايي، در زير آب و هواپيما، در سانتريفيوژ، استخر، در اقيانوس و خلاصه هر جايي که ناسا فکر مي کرد، لازم است، انجام شده بود. آنها خود را براي هر احتمال و پيشامد ممکن، آماده کردند و آموزش ها و تمرين هاي لازم براي مواجهه با آن شرايط را به فضانوردان آموزش دادند. فضانوردان در بازگشت، براي فرود در آب آموزش ديده بودند، همان طور که براي فرود در بيابان يا جنگل در صورتي که کپسول نجات در جاي تعيين شده (اقيانوس) فرود نيايد و به زمين اصابت کند، آماده بودند. همچنين فضانوردان تمرين هاي تحمل شتاب بالا (G force) و مانور و حرکت در شرايط کم وزني يا بي وزني، چگونگي رانندگي ماشين ماه نورد در سطح ماه يا فرود سفينه ماه نشين بر سطح ماه را بارها تمرين و تکرار کردند و کاملا بر آنها مسلط شدند. در ادامه تعدادي از عکس هاي آرشيو ناسا مربوط به اين تمرين ها را با توضيح مشاهده مي کنيد.

? يک گام کوچک
 

«نيل آرمسترانگ» در حال تمرين براي قدم گذاشتن به اولين پله، براي سوار شدن بر سفينه ماه نشين عقاب. (نهم جولاي 1969، يک هفته قبل از پرواز آپولو 11)

? شبيه سازي راهپيمايي در شرايط نيروي جاذبه گرانشي کم
 

آويزان کردن فضانوردان به صورت زاويه دار و راهپيمايي روي ديوار، حالتي را ايجاد مي کند که فضانورد يک ششم وزنش را احساس مي کند که معادل وزن فضانورد در هنگام راهپيمايي در سطح ماه است. دانشمندان علايم حياتي بدن و وضعيت فضانوردان را پايش مي کردند تا بدانند در حالي که فضانورد در حال راهپيمايي، پرش يا دويدن است، سرعت، آستانه خستگي و انرژي مصرف شده توسط فضانورد چگونه و چه مقدار خواهد بود. در اين عکس که در سال 1963 گرفته شده، شبيه ساز اوليه راهپيمايي در جاذبه کم را در مرکز تحقيقات لانگلي در ويرجينيا مي بينيد.

? دستگاه شبيه ساز سفينه ماه نشين
 

سفينه ماه نشين اصلي هرگز در سطح زمين قابل آزمايش و تمرين نبود، چون موتور اين سفينه متناسب با جاذبه کم ماه طراحي و ساخته شده بود و در جاذبه بسيار زياد زمين نسبت به ماه، قابل آزمايش و تمرين نبود. بنابراين به وسيله اي نياز بود تا بتوان عمليات فرود با سفينه ماه نشين را با آن تمرين کرد. اين وسيله با قابليت پرواز در تمام جهت ها براي شبيه سازي عمليات فرود سفينه ماه نشين روي سطح ماه طراحي و ساخته شد. اين وسيله توسط ناسا و شرکت بل ساخته شد و موتور توربوفن اين وسيله ساخت جنرال الکتريک بود. موتور آن در مرحله اول، وسيله را تا ارتفاع 460 متر بالا مي برد. سپس با کم کردن سوخت تزريق شده به موتور حالتي را ايجاد مي کرد که موتور نيروي لازم براي تحمل پنج ششم وزن آن را داشته باشد. اين کار براي شبيه سازي وضعيت جاذبه کم سطح ماه انجام مي شد. سپس فضانوردان در اين وضعيت کنترل، هدايت و فرود با اين وسيله را تمرين مي کردند. در اين عکس، «نيل آرمسترانگ» در حال پرواز آموزشي شش دقيقه اي با اين وسيله به ارتفاع 90 متري مي رسد. اين عکس در 16 ژوئن 1969، يعني يک ماه قبل از پرواز آپولو 11 گرفته شده است.

? فرود در آب
 

فضاپيماي آپولو طوري طراحي شده بود که در بازگشت، در اقيانوس فرود بيايد که به معناي تمرينات بيشتر براي آموزش هاي خروج و نجات از آب بود. اين مرحله شامل تمرين با فضاپيماي مدل در استخر و خليج مکزيک بود. اين تصوير گروه پروازي آپولو 1 را در حال تمرين در استخر (سال 1966) نشان مي دهد.

? تمرين هاي ماموريت هاي مربوط به سطح ماه
 

فضانوردان آپولو مقدار زيادي از وقت خود را درون تاسيسات ناسا، در حالي که لباس کامل فضايي به تن داشتند، صرف انجام تمرين تمام ماموريت هاي خود با تمام جزييات، در بازه زماني تعيين شده براي هر ماموريت مي کردند. عکس زير فضانوردان آپولو 12 را در حال تمرين مستند سازي نمونه سنگ هاي سطح ماه در مرکز فضايي کندي نشان مي دهد (سال 1969).

? وسيله نقليه ماه نورد
 

براي فضاپيماهاي آپولو 15، 16 و 17 يک وسيله نقليه برقي به عنوان ماه نورد ساخته شد. هدف از ساخت اين وسيله کمک به فضانوردان براي طي مسافت بيشتر نسبت به راه رفتن و دسترسي به نقاط دورتر براي نمونه برداري و انجام ماموريت ها بود. عکسي که مي بينيد نمونه اي از اين ماه نورد را در مرکز فضايي مارشال در سال 1970 طي تمرين هاي نهايي فضانوردان آپولو 16 نشان مي دهد.

? آموزش ميداني زمين شناسي
 

فضانوردان آپولو دوره هاي زمين شناسي لازم براي جمع آوري نمونه سنگ از سطح ماه را گذرانده بودند. عکسي که مي بينيد فضانوردان را در حال بررسي تعدادي سنگ در ناحيه Big bend در غرب تگزاس در سال 1964 نشان مي دهد.
آموزش هاي خروج و نجات از جنگل

 

ماموريت هاي آپولو براي فرود در اقيانوس طراحي شده بود. براي همين فضانوردان بيشتر براي خروج از کپسول نجات در استخر و اقيانوس تمرين مي کردند ولي در صورتي که بنا به دلايل غيرمنتظره، در جنگل يا صحرا فرود مي آمدند نيز مشکلي نبود چون آنها آموزش هاي لازم براي نجات و خروج از صحرا و جنگل را تمرين کرده بودند. در اين عکس، فضانوردان در حال جمع آوري شاخ و برگ براي ساختن سرپناه هستند (سال 1967).

? آموزش خروج و نجات از صحرا
 

اين احتمال وجود داشت که کپسول بازگشت فضانوردان به جاي اقيانوس، در سطح زمين فرود آيد، بنابراين لازم بود فضانوردان را براي فرود در همه مناطق آموزش دهند تا به راحتي بتوانند جان خود را نجات دهند. به همين دليل علاوه بر آموزش هاي نجات و خروج از جنگل، آموزش هاي ديگري نيز در نقاط صحرايي نزديک پايگاه هوايي Stead در نوادا و همچنين نقاطي در ايالت واشنگتن براي اين منظور به فضانوردان ارايه شد. تمرين ماموريت ها با تمام جزييات
فضانوردان تمامي ماموريت هايشان در ماه را با تمام جزييات آن، هم با لباس کامل فضانوردي و هم بدون آن، بارها تمرين مي کردند تا اطمينان حاصل شود که آنها کاملا بر کاري که قرار است در ماه انجام دهند آگاهي و تسلط کامل دارند و در شرايط دشوار در سطح ماه غافلگير يا منفعل نشوند.

? شبيه سازي تعليق
 

يکي از روش هاي آموزش کار در شرايط کم وزني يا بي وزني، تمرين راهپيمايي فضايي در زير آب است. اين شبيه ساز شامل مخزن بزرگي از آب است که معمولا ماکتي در مقياس واقعي از قسمت هاي مختلف فضاپيما در آن قرار دارد.

? آموزش هاي مربوط به تحمل شتاب زياد
 

سرعت حرکت فضاپيما چه در زمان رفت (خروج از سطح زمين) چه در زمان برگشت به زمين، به سرعت تغيير مي کند. آهنگ تغيير سرعت، شتاب ناميده مي شود. هرچه شتاب بيشتر باشد نيروي وارده به بدن نيز زيادتر است. بنابراين به تمرين هايي براي افزايش قدرت تحمل شتاب زياد در فضانوردان نياز بود. به همين منظور سانتريفيوژي در مرکز فضايي Manned ساخته شد تا اين شرايط را شبيه سازي کند. فضانورد در داخل کره فولادي مي نشيند و دستگاه با سرعت ثابت حرکت مي کند. البته شتابي که در اين حالت به بدن فضانورد وارد مي شود، ناشي از تغيير مداوم جهت حرکت است که به آن شتاب جانب مرکز مي گويند. طول بازوي اين وسيله 15 متر است و مي تواند به سرعت 140 کيلومتر در ساعت و 24 دور در دقيقه برسد.

? آموزش هاي شرايط بي وزني
 

عکسي که مي بينيد «ادوين آلدرين» را در حالي که لباس کامل فضانوردي بر تن دارد، در حال تمرين در شرايط بي وزني در يک هواپيماي KC 135 نشان مي دهد. اين عکس درست يک هفته قبل از پرواز آپولو 11 گرفته شده که «آلدرين» و «آرمسترانگ» را تبديل به اولين انسان هايي کرد که به ماه قدم گذاشتند. مکانيزم اين تمرين به اين صورت است که قسمت بار و مسافر هواپيما را تخليه و ديواره داخلي آن را با مواد نرم مي پوشانند. در اين صورت فضايي به شکل يک راهرو براي تمرين و مانور ايجاد مي شود. سپس هواپيما به ارتفاع بسيار زياد مي رود و با سرعت زياد به سمت زمين شيرجه مي زند. شتاب شيرجه هواپيما را طوري تنظيم مي کنند که برابر سرعت سقوط آزاد اجسام در آن ارتفاع باشد. در اين حالت تمامي وسايل و افراد داخل هواپيما معلق مي شوند و شخص احساس بي وزني مي کند. نکته جالب اين است که اين تمرين شبيه سازي نيست، بلکه دقيقا اتفاقي است که براي فضاپيماها در مدار زمين اتفاق مي افتد. شايد عجيب به نظر برسد ولي دليل بي وزني در فضا به خاطر سقوط آزاد فضاپيماها و ماهواره هايي است که در مدار زمين گردش مي کنند. بعضي افراد تصور مي کنند که در خارج از جو زمين جاذبه وجود ندارد و به همين دليل شخص احساس بي وزني مي کند در حالي که جاذبه وجود دارد و به فضاپيما و ماهواره ها نيرو وارد مي کند. توجه داشته باشيد اگر جاذبه وجود نداشت، اصلا ماهواره در مدار زمين گردش نمي کرد بلکه در خط مستقيم از زمين دور مي شد. درواقع وجود نيروي جاذبه است که ماهواره ها را در مدار نگه مي دارد.

? آموزش هاي مربوط به ماه نورد
 

ناسا يک نمونه آموزشي از ماه نورد را براي تمرين فضانوردان در شبيه سازي جمع آوري نمونه در مرکز فضايي کندي ساخته بود. فضانوردان طريقه رانندگي و جمع آوري نمونه را با اين وسيله تمرين مي کردند.
منبع:روزنامه شرق
ارسال توسط کاربر محترم سايت : omidshiva