همه ما در مراحل مختلف زندگي اضطراب را تجربه مي کنيم و طبيعي است که هر فردي در مواجهه با موقعيت هاي تنش زا مضطرب شود. اما احساس اضطراب شديد و مزمن بدون وجود دليل آشکار بيروني عادي نيست و بيماري يا اختلال محسوب مي شود. اضطراب با احساساتي همچون نداشتن اطمينان، درماندگي و نگراني شديد همراه است و به طور کلي احساس بسيار ناخوشايند همراه با دلواپسي است که با واکنش هاي جسماني مانند تنگي نفس،تپش قلب، تعريق يا سردرد بروز پيدا مي کند. در بيشتر موارد فرد مي تواند با در پيش گرفتن چند راهکار ساده اين علايم را تحت کنترل درآورد اما در مواردي مراجعه به روان شناس ضروري است. امروزه در زندگي شهري با وجود مشکلات عديده اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، قطعا همه ما گه گاه دچار اضطراب مي شويم بنابراين خواندن ادامه مطلب را به خوانندگان توصيه مي کنيم.
? تفاوت اضطراب و ترس
دکتر اکرم پرند روان شناس و مشاور در اين باره به خراسان مي گويد: آن چه عامه مردم از اضطراب مي دانند، اضطراب فراگير است که يکي از انواع اختلالات اضطرابي محسوب مي شود. اختلالات اضطرابي دامنه گسترده اي از اختلالات رواني شامل انواع وسواس هاي فکري و عملي، اختلالات وحشت زدگي ، هراس ها يا ترس هاي مرضي و اختلالات اضطرابي ناشي از مصرف مواد مخدر يا الکل را تشکيل مي دهد اما شايع ترين آن همان اضطراب فراگير است که نگراني مفرط و مداوم است. در واقع نگراني بدون منشاء اضطراب ناميده مي شود، مثلا مادري که به محض خارج شدن فرزندش از منزل دايم نگران اوست و دچار اضطراب مي شود. نکته اين جاست که هراس ها دسته اي از اختلالات اضطرابي است که با اضطراب فراگير توسط عموم اشتباه گرفته مي شود. اين دسته از هراس ها که به «فوبيا »معروف است ، منشاء دارد يعني فرد از يک جسم يا موقعيت يا فضاي خاص مي ترسد و يا ممکن است از ارتفاع، آسانسور يا خون دچار هراس شديد شود.
هم چنين ممکن است فردي دچار هراس هاي اجتماعي شود مثلا از حضور در جمع يا گفت وگو با ديگران هراس داشته باشد و مدت ها طول مي کشد تا به بي دليل بودن هراس خود پي ببرد. از اين رو ترس ها در واقع زيرمجموعه اختلالات اضطرابي قرار مي گيرد. اضطراب فراگير شايع ترين نوع اضطراب محسوب مي شود و ممکن است در درازمدت به اضطراب شديد، مزمن و بيمارگونه تبديل شود. بيشتر علايم اضطراب فراگير به صورت واکنش هاي جسمي بروز پيدا مي کند. تپش قلب، تعريق فراوان، احساس بي قراري و بي تابي و خستگي مفرط در بيشتر موارد قابل مشاهده است اما گاه علايم ديگري هم بروز مي کند. مثلا ممکن است فردي به پرخوري يا کم خوري روي آورد و اگر به اضطراب مزمن تبديل شود ممکن است فرد را پرخواب يا کم خواب کند. در بسياري از مواقع کيفيت خواب فرد تحت تاثير قرار مي گيرد و او ممکن است وحشت در خواب را تجربه کند.
? عوامل ايجاد اضطراب
دکتر پرند با اشاره به اين که اضطراب مانند ديگر اختلالات رواني منشاء دروني يا بيروني دارد، توضيح مي دهد: ژنتيک ازجمله عوامل دروني است که در ايجاد اضطراب نقش مهمي دارد. ويژگي هاي شخصيتي بعضي از افراد در ابتلا به اختلالات اضطرابي نقش دارد به عنوان مثال افراد کمال گرا بيشتر از ديگران در معرض ابتلا به اضطراب قرار دارند زيرا همواره انتظارات و توقعات بالايي دارند و ممکن است نتوانند به آن ها برسند. ازجمله عوامل محيطي موثر در ايجاد اضطراب نيز مي توان به بعضي از مشاغلي که استرس زاست، اشاره کرد که تاثير قابل توجهي در بروز اضطراب دارد.
نکته اين جاست که اين دسته از اختلالات مانند ديگر اختلالات رواني، مسري است و وقتي يکي از اعضاي خانواده مضطرب باشد، آن را ناخودآگاه به ديگران منتقل مي کند. اما نبود اضطراب باعث کاهش بار انگيزشي عملکرد و رفتارهاي فرد مي شود. کساني که هيچ اضطرابي ندارند و در اصطلاح به آن ها «خونسرد» مي گويند، افرادي هستند که درباره انجام امور و کارهاي روزانه نگراني ندارند و بيشتر کارهايشان را با خونسردي افراطي انجام مي دهند و ممکن است همين امر مانع پيشرفت آن ها شود.
بنابراين اگر اضطراب به اختلال تبديل نشود مي تواند مفيد باشد و به فرد کمک کند تا به پيشرفت و ترقي برسد. اضطراب طبيعي توسط خود فرد قابل تشخيص است اما مشاور مي تواند با يک سري سوالات درباره کيفيت خواب، خوراک، فعاليت هاي روزانه و بررسي واکنش هاي جسمي سطح اضطراب فرد را تعيين کند. هم چنين پرسش هايي درباره تحريک پذيري، بي قراري، ناآرامي و ... به مشاور کمک مي کند تا سطح اضطراب فرد تعيين شود. اضطراب به 3 دسته خفيف، متوسط و شديد تقسيم مي شود و بسته به نوع و شدت آن درمان ها آغاز مي شود.
? درمان هاي اختلالات اضطرابي
دکتر پرند درباره شيوه هاي متفاوت درمان اختلالات اضطرابي چنين توضيح مي دهد: يکي از شيوه هاي درماني، روان تحليل گري است که شيوه درماني بسيار طولاني و زمان بري است و توسط روانکاو صورت مي گيرد. شيوه رايج تر درمان، شيوه شناختي و رفتاري است که طي آن مشاور به فرد کمک مي کند تا بتواند به ريشه اضطراب پي ببرد و آن را درمان کند.
روان شناس در اين روش ها روي افکار و باورهايي که در شکل گيري اضطراب نقش داشته است، تمرکز و به فرد کمک مي کند تا اين باورها را اصلاح کند. اصلاح اين باورها باعث مي شود فرد زندگي و پيرامون خود را از زاويه جديدي ببيند و دچار اضطراب هاي بيهوده نشود. پس از اصلاح باورها، او بايد به صورت عملي کارهايي انجام دهد تا اضطرابش کنترل شود. به عنوان مثال او وضعيت جسمي خود را به هنگام احساس اضطراب مشاهده و سعي مي کند با اضطراب مقابله کند. کنترل ضربان قلب، نبض، وضعيت تعريق و... به او کمک مي کند تا دريابد با اضطراب در واقع چقدر بدن خود را مستهلک کرده است و به خود آسيب مي زند.
به اين ترتيب مي تواند با کنترل شرايط جسمي با اضطراب مقابله کند. اين روان شناس با اشاره به اين که اضطراب از بدو تولد با انسان همراه است، تاکيد مي کند: اگر نيازهاي اوليه يک کودک به غذا، توجه، امنيت و پوشاک را تامين نکنيد، مي توانيد اضطراب را در او ببينيد، بنابراين زماني که نيازهاي انسان برآورده نشود، اضطراب خود را نشان مي دهد. همان طور که قبلا اشاره کرديم اگر اضطراب سلامت رواني و جسماني فرد را تحت تاثير قرار ندهد، مفيد است و مشکلي براي وي به وجود نمي آورد.
دکتر پرند با بيان اين که اگر فردي «چراهاي »زيادي در ذهن داشته باشد و جوابي براي آن نيابد بايد روي تغيير افکار و باورهايش تلاش کند، تصريح مي کند: بعضي افراد تفکر همه يا هيچ دارند يعني مي خواهند در زندگي فردي يا اجتماعي خود به تمام افکار و باورهاي خود پاي بند بمانند و انعطاف پذيري لازم را در زندگي اجتماعي ندارند. اين دسته از افراد در طول زمان حمايت اجتماعي اطرافيان را از دست مي دهند و ممکن است به علت پاي بند بودن به اين باورها دچار مشکلات بيشتري شوند، درون نگري و سپس ارزيابي باورها و تلاش براي اصلاح و تغيير باورها يکي از اولين راهکارهاي مقابله با اختلالات اضطرابي محسوب مي شود.
? پذيرش، کليد رفع اضطراب
به عقيده وي آن چه بيش از هر چيز ديگري در جوامع امروز باعث افزايش اضطراب مي شود، بالا رفتن سطح توقعات و انتظارات انسان از خود و اطرافيانش است. وي مي گويد: هر قدر سطح توقعات بالاتر باشد، دستيابي به آن چه موردنظر است دشوارتر و اضطراب فرد بيشتر خواهد شد، بنابراين داشتن انتظارات منطقي به افراد کمک مي کند تا کمتر دچار اضطراب شوند. از سوي ديگر رفع تنش ها و گرفتاري هاي روزانه با ديد منطقي و صحيح سطح اضطراب را کاهش مي دهد. در بسياري از موارد توجه به علايق و نيازهاي فردي در زندگي روزمره در مقابله با اضطراب کمک کننده است. اين موضوع به ويژه در مورد مادران صادق است زيرا همواره عادت دارند تمام زندگي خود را صرف فرزندان کنند غافل از اين که توجه صد در صد به فرزندان در طول زمان و ناديده گرفتن علايق و نيازهاي فردي اضطراب زاست و سلامت روان را به خطر مي اندازد.
منبع:khorasannews.com ارسال توسط کاربر محترم سايت : hasantaleb