وقتي قرار باشد، دکترين موجود بر سياست هاي فضاي فيزيکي در دنياي پيکسلي امروز، اثرگذار باشد، قطعا جامعه آزاد اطلاعاتي و فرآيند باز اطلاع رساني سريع و گسترده در اينترنت، با چالش جدي رو به رو خواهد شد.
تحريم هايي که برخي کشورها در فضاي سياست جهاني امروز اعمال مي کنند، در صورت تسريع گسترده در اينترنت، شاهراه جهاني و نيمه آزاد اطلاع رساني در جهان امروزي را آسيب پذير مي کند. متاسفانه نمودهايي از گذار از تحريم هاي فيزيکي به تحريم هاي انلاين، هم اينک در فضاي وب به چشم مي خورد. اين گزارش، نگاهي دارد به جنبه هاي تحريم سايت هاي گوگل و ياهو آمريکا در مورد استفاده کاربران ايراني از سرويس هاي اين پايگاه ها.

?حکومت بر دنياي سايبر
 

گوگل را همه کاربران فارسي زبان وب مي شناسند. لوگوهاي دوست داشتني و ايندکس ساده اما جذاب اين موتور جست و جوي قوي اينترنت، 300 ميليون مخاطب را هر ماهه از سراسر جهان به خود جذب مي کند. لري پيج و سرگيي برين که در اواخر دهه نود ميلادي، کاوش گسترده در فضاي وب را براي وبگردهاي اينترنت آسان کردند، با گوگل خود بر دنياي سايبر حکمفرمايي مي کنند. گوگل هم اينک با راه اندازي بيش از 50 سرويس مختلف در زمينه هاي پست الکترونيک gmail.com، کتابخانه ديجيتال book.google.com، دانلود ويديو video.google.com و ده ها سرويس پر کاربرد و کاربر پسند، دنياي رنگارنگ و پر رونقي را براي کاربران اينترنت رقم مي زند.
گوگل در سال هاي اخير با راه اندازي سرويس خبري news.google.com و در اختيار گرفتن سرويس دهنده جهاني و مشهور بلاگر blogger.com، روز به روز دامنه توسعه فعاليت هاي خود را افزايش مي دهد.
دنياي فعاليت هاي گوگل را مي توانيد هر روز در وبلاگ رسمي گوگل در نشاني googleblog.blogspot.com دنبال کنيد. با همه اين توصيفات، گوگل در چند سال اخير، در مورد کشورهاي چين، برزيل و حتي ايران، اقداماتي در راستاي منافع دولت مدان آمريکايي انجام داده که در بسياري از موارد، با واکنش هاي تندي همراه بوده است.

?وقتي گوگل گزينش مي کند
 

مسابقه Google Code Jam که از سال 2002 ميلادي تا کنون توسط شرکت گوگل پيگيري مي شود، يکي از ارزنده ترين روش هاي جذب مخاطب و نخبگان در اين شرکت است . توسط اين مسابقه برنامه نويسي جهاني، کاربران علاقمند مي توانند با ثبت نام و حضور در مسابقه، از جايزه هاي چند ده هزار دلاري ان استفاده کنند. اين مسابقه با همراهي شرکت Top Coder (www.topcoder.com ) پشتيباني مي شود که 27 اکتبر سال جاري، نتيجه مسابقه اعلام مي شود . براي اطلاع از اين مسابقه بايد به نشاني: http://www.google.com/codejam مراجعه کنيد. يکي از نکات جالب توجه اين مسابقه آن است که شرکت کنندگان کشورهاي ايران، سوريه و کوبا، حق شرکت در اين مسابقه را ندارند و در هنگام Registration از دريافت اطلاعات ان ها ممانعت مي شود ! اگر چه گوگل همراهي خاصي را با ديپلماسي آمريکا به ظاهر ! ندارد، اما در مورد سرويس پک و مسابقه برنامه نويسي، مسيله به گونه ديگري است. البته برنامه نويسان ايراني با وجود اين محدوديت در انجمن تخصصي مسابقه به نشاني http://groups.google.com/group/Code-Jam-2006 مطالب خوبي ارايه کرده اند. قابل ذکر است که کشورهاي چين و لهستان و روسيه، معمولا برندگان اين مسابقه را به خود اختصاص داده اند.

?گوگل شيطتنت مي کند
 

غول جست و جوي وب، بعضي وقت ها شيطنت هايي مي کند که دانستن ان، خوانندگان محترم را نسبت به برخي مسايل با اطلاع مي کند. شيطنت هاي گوگل عليه ايران و کاربران ايراني در خاطره وبگردهاي فارسي زبان هست . چندي پيش بود که در جريان درج تصوير مجعول خليج فارس در نشريه نشنال جيوگرافيک www.nationalgeographic.com و ارايه هزاران نتيجه جست و جو در مورد کليد واژه خليج فارس، که وب پيج هاي نشان دهنده خليج العربي را نشان مي دهد، کاربران ايراني اقدام به بمباران گوگل کردند. در اين راستا، هزاران کاربر ايراني در وب سايت ها، وبلاگ هاي خود، خواستار اعلام نتيجه گوگل به جاي arabin gulf يا خليج العربي به خليج فارس شدند که اين امر نتيجه داد. اکنون براي key word هاي مربوط به خليج فارس، صدها هزار وب پيج و تصوير تقريبا صحيح در مورد خليج فارس به نمايش در مي آيد. البته گوگل، همواره در اعلام نتايج جست و جو، مدعي عدم تغيير اطلاعات است ! اما شواهد پيداست که برخي از نتايج جست و جوي اعلامي گوگل، با نتايجي اعلامي برخي از سايت هاي جست و جوي مشابه، تفاوت هاي عمده دارد. موتور جست و جوي مشهور گوگل، از اواخر دهه نود ميلادي تا کنون، دفاتر نمايندگي و سرويس هاي مختلف اختصاصي بسياري را براي کاربران کشورهاي مختلف، طراحي و راه اندازي کرده است . با توجه به آن که اين پايگاه، هم اينک با ميليون ها کاربر ايراني از کشور ايران فقط، رو به رو است، اما نه تنها بخش فارسي اين پايگاه در دسترس نيست (google.ir غير رسمي است!) بلکه مسيولان اين سايت ازارايه تسهيلاتي براي جامعه کاربران ايراني اين پايگاه، خودداري کرده اند. اگر به سرويس پست الکترونيک جي ميل www.gmail.com مراجعه کنيد، جهت ثبت نام در اين تارنما جهت گرفتن نشاني پست الکترونيک تحت gmail.com، در Menu کشورهاي انتخابي، نام iran مشاهده نمي شود.در حالي که در گذشته چنين رسمي حاکم نبود و الان شما مجبور هستيد کشور ديگري را به عنوان کشور خود انتخاب کنيد! البته ياهو! هنوز چنين رسمي را براي Yahoo! Mail ارايه نکرده است.
از سوي ديگر، با توجه به اين که اميد کردستاني، جوان ايراني الاصل مقيم آمريکا و از مديران ارشد گوگل به همراه شماري ديگر از متخصصان ايراني گوگل، در تيم سازماندهي برنامه هاي اين شرکت قرار دارند، اما خواسته يا ناخواسته، تلاش هاي احتمالي اين افراد نيز براي اختصاص بخش خاصي از گوگل به فعاليت هاي ايران، مثمر ثمر نشده است . با توجه به اين که در مرام نامه شرايط استفاده از خدمات terms of conditions و حريم شخصي privacy policy، هيچ تبصره اي در مورد عدم اجازه فعاليت به کاربران برخي کشورها يا اعلام تحريک اطلاع رساني الکترونيکي به نقاطي خاص از جهان، اشاره نشده است، اما ملاحظه مي شود که رفتار سازماني گوگل عليه ايران، همواره در راستاي سياست هاي کاخ سفيد است. آن آزادي و استقلال در تصميم گيري که بارها گوگل مدعي آن است، در مورد کشورهاي آسيايي تا کنون مثل ايران و چين، صحت نداشته است. در يکسال گذشته، سرويس گوگل پگ http://pack.google.com که مجموعه اي از سرويس هاي جديد گوگل براي استفاده بهتر کاربران از سرويس هاي رايگان اين پايگاه به شمار مي رود، روي کاربران ايراني مسدود شده است . کليه IP هاي کاربران ايراني که درخواست دانلود اين بسته نرم افزاري را دارند، رد مي شود و اين احتمال وجود دارد که در آينده، هم چنان سرويس هاي تحريم آنلاين گوگل عليه کاربران ايراني افزايش يابد. پيش تر، نامه اعتراض آميزي در سايت www.petitiononline.com/googpack/petition.html جهت احقاق حقوق کاربران ايراني منتشر شده بود که مخالفت گسترده ايرانيان را نسبت به اين تحريم نشان مي داد. اما به دليل نداشتن جنبه حقوقي و بار اطلاع رساني جهاني، بدون نتيجه باقي ماند.
تريسي مورگان، از مديران فني گوگل، اوايل سال جاري ميلادي در گفت و گو با شبکه abc آمريکا، هر گونه اقدام گوگل مبني بر تحريم کشوري خاص را تکذيب کرده بود، اما اکنون شواهد چيز ديگري را حکم مي کنند.
گفتني است، در چند سال اخير، کاربران ايراني با ارسال email هاي فراواني به مديران ارشد گوگل، خواستار تغيير لوگو ايندکس گوگل در اول فروردين هر سال، با نشانه هاي نوروز باستاني ايران شدند که هر سال اين درخواست رد شده است . گفتني است، گوگل سالانه بيش از ده ها بار، لوگو خود را بر اساس رويدادهاي جهاني، تغيير مي دهد.
به نظر مي رسد، گوگل در خدمات رساني به کاربران ايراني، تابع سياست هاي غرب است و در اين اثنا، حريم خصوصي و ميدان عمل وبگردهاي ايراني را تحت الشعاع خواسته ها و برنامه هاي دولت مردان غربي کرده است.
اين که اکنون شاهد هستيم که مرکزي در قوه قضاييه براي اعاده دعوي ايرانيان عليه آمريکا داير شده است، فرصت نيکويي است تا حقوقدانان مسلط بر قواعد جرايم رايانه اي (cyber crime) کشور، راه حل هايي براي حفظ حقوق هموطنان ايراني در تور جهان گستر، وضع کنند. حمايت از کاربران ايراني در برابر تحريم هاي آنلاين و شفاف شدن رفتار سازماني دولت در اين باره، از جمله مسايلي است که بايد به آن توجه وِيژه اي مبذول داشت تا حرکت رو به رشد ايران در توليد محتواي الکترونيکي و فعاليت در وب، با چالش جدي رو به رو نشود.
به هر حال رعايت حقوق کاربران و اعاده آن در فضاي مجازي، بايد پيش از گذشته در محافل علمي ايران مورد بررسي دقيق قرار بگيرد تا در اين فضا، حقوق ايرانيان خدشه دار نشود. سياست ها و جاه طلبي هاي گوگل به اينجا ختم نمي شود در ادامه اشاره اي مي کنيم به جنجالهايي که گوگل در دنيا به پا کرده است...

?جنجال هاي جهاني گوگلي
 

چندي پيش گردانندگان گوگل توسط بسياري از وبلاگ نويسان مورد انتقاد قرار گرفتند. علت اين امر آن بود که گوگل يک سرويس جنجالي را راه اندازي کرده بود که ضمن تغيير دادن محتويات صفحات وب، کاربران را به سوي سايت هايي که توسط اين موتور جست وجو انتخاب مي شدند مثل آمازون، هدايت مي کرد.
اين سرويس که Autolink نام داشت در ميله ابزار جديد گوگل گنجانده شده بودو به طور خودکار لينک هاي موجود در صفحات وبلاگ ها را دستخوش تغيير مي کرد.
معترضان معتقد بودند اين اقدام موجب مي شود که افراد کنترل صفحات وب خود را از دست بدهند و اگر اين عمل به يک رويه در ميان موتورهاي جست وجو مبدل شود بسيار جاي نگراني است.
به دنبال انتشاراين اتهامات مقامات گوگل پاسخ دادند که استفاده از اين ميله ابزار و قابليت هاي آن اختياري است و هيچکس افراد را به نصب آن محکوم نکرده است.
گردانندگان گوگل در پاسخ به اين سوال که چرا قابليت Autolink کاربران را به منظور کسب اطلاعات بيشتر به برخي سايت ها مانند آمازون هدايت مي کند، گفتند: هدف از اين کار کمک به کاربران بوده تا بتوانند اطلاعات خود را در حفره هاي مختلف افزايش دهند. علاوه بر اين آمازون از شرکت هاي همکار ماست ولي در اين زمينه پولي بين دو طرف رد و بدل نشده است و ما تنها کاري را کرده ايم که فکر مي کردي وقتي بنيانگذاران گوگل خدمات جديدي را به بزرگترين موتور جست وجو خود که Google print افزودند و به کاربران اجازه دادند تا منتخبي از مطالب کتاب مورد نظرشان را در صفحه نتايج جست وجو گوگل مشاهده کنند.
گوگل همچنين در نتايج مربوط به هر کتاب يک لينک ويژه را براي خريد آن به نمايش درمي آورد.
کارشناسان اعلام کردند که ارايه چنين خدماتي رقابت شانه به شانه گوگل و آمازون اولين کتاب فروشي آنلاين جهان است.
جالب آن بود که گوگل به واسطه 3 ماه از اقدام آمازون که موتور جست وجويي به نام A9. co… را راه اندازي کرده بود و بخشي از خدمات گوگل را به طور اختصاصي به کاربرانش ارايه مي داد موقعيت خود را در خطر ديد و مشترکان اختصاصي اين سايت را از چنگ آن درآورد.

?گوگل به حريم شخصي کاربران احترام نمي گذارد
 

گوگل قراردادي را با دانشگاه ميشيگان به امضا رساندکه در آن به حفظ حريم شخصي کاربراني که قصد داشتند از طريق گوگل به کتابخانه وسيع اين دانشگاه دسترسي پيدا کنند هيچ توجهي نشد.در حالي که اين اقدام به برخي نگراني ها در مورد حفظ کپي رايت کتاب هاي مذکور دامن زد، اين دغدغه را نيز پديد آوردکه گوگل به حريم شخصي کاربران احترام نمي گذارد. مخصوصا که اين موتور جست وجو در گذشته نشان داده بود که سوابق و عملکرد کليه کاربران خود را بررسي کرده و از آنها استفاده مي کنند و بازهم مقامات گوگل نسبت به اين اتهامات واکنشي نشان ندادند.

?گوگلي ها تحمل انتقاد ندارند!
 

چندي پيش گردانندگان سايت گوگل با صدور اطلاعيه اي اعلام کردند که از اين پس اخبار خبرگزاري فرانسه را از سر خط خبري بخش اخبار اين سايت حذف خواهند نمود.اين اقدام پس از آن صورت گرفت که خبرگزاري فرانسه گوگل را به نقض قانون کپي رايت به علت درج اخبار اين خبرگزاري در بخش گوگل نيوز متهم نمود.
مقامات خبرگزاري فرانسه که گوگل را به نقض حقوق مالکيت معنوي خود متهم کرده بودند قصد داشتند با طرح شکايت گردانندگان اين سايت را پرداخت 17 ميليون دلار غرامت محکوم کنند.
ولي گوگل با حذف اخبار اين خبرگزاري از وقوع اين مشکل جلوگيري کرد. برخي صاحب نظران از اين اقدام خبرگزاري فرانسه اظهار شگفتي کرده اند، چون بخش اخبار گوگل بسيار پربيننده است ونمايش تصاوير وسر خط اخبار اين خبرگزاري در گوگل نوعي تبليغ مجاني براي فرانسوي ها محسوب مي شد.

?رييس کتابخانه ملي فرانسه هم از گوگل انتقاد کرد.
 

وي از تصميم گوگل براي تهيه يک فهرست آنلاين از کتابخانه هاي تعدادي از دانشگاه هاي مشهور جهان و نمايش محتويات آنها ابراز نارضايتي کرد و از اتحاديه اروپا خواست تا ضمن پياده سازي برنامه ويژه اي در اين مورد يک موتور جست وجو و مرورگر وب ويژه اروپايي را به منظور مقابله با تسلط زبان انگليسي و ايده هاي آمريکايي بر جهان اينترنت طراحي کند.
آقاي ژان ژينني خاطرنشان کرد که گوگل و ايده هاي آن موجب تک قطبي شدن جهان در قرن 21 خواهد شد و ما نمي خواهيم که بازگويي مسايل مربوط به انقلاب فرانسه تنها با استفاده از کتاب هايي انجام شود که توسط آمريکايي ها انتخاب شده است.

?ياهو و ايران
 

دکتر فرزاد ناظم، يکي از ايرانيان مشهور حوزه فناوري اطلاعات در آمريکا است که چند سالي است در راس هرم مديريت سازماني شرکت ياهو قرار گرفته است . ناظم هم اينک مدير فني سايت ياهو و از معاونان ارشد تري سمل، مديرعامل ياهو به شمار مي رود. افرادي مثل سالار کمانگر و شمار زيادي از ايرانيان شاغل در ياهو، نشان از پتانسيل بالا و کارکرد ارزنده ايرانيان در قلب سيليکون ولي دارد.
سايت ياهو که صدها سرويس متنوع و ارزنده آن براي ايرانيان شناخته شده است، روز به روز بر گسترده گي فعاليت هاي خود مي افزايد. ياهو هنوز براي کاربران فارسي زبان خود، صفحاتي به فارسي ارايه نکرده است و سطح بين المللي بودن ان در قياس با گوگل در سطحي کم تر قرار دارد. اما با وجود ميليون ها ايراني عضو برخي از سيستم هاي اطلاعاتي و ارتباطي ياهو!، اين شرکت هنوز براي تسهيل استفاده کاربران فارسي زبان از اين سايت، اقدام خاصي را ارايه نکرده و زمان مشخصي هم براي وصول به اين امر، قابل تصور نيست.
به هر حال، کاربران ايراني در مسنجر ياهو و گروه هاي ياهو groups.yahoo.com، حضو فراواني دارند و نبايد تعجب کنيد که بعضا، در Room مسايل سياسي يا مذهبي غربي در ياهو!، کاربران ايراني ياهو! به وفور يافت مي شوند! مانند اقدام هاي گوگل در عدم ارتباط مجازي صحيح با خيل عظيمي از کاربران ايراني اين پايگاه مشهور وب، شرکت ياهو! نيز برخي از خدمات خود را براي ايرانيان به حالت تعليق يا قطع در آورده است که البته اين مساله، به وضح در بندهاي شرايط ارايه خدمات به کاربران ياهو در شرايط مختلف، تصريح شده است.
براي ان که در مورد شرايط ارايه خدمات ياهو اطلاعاتي کسب کنيد حتما به نشاني : privacy.yahoo.com مراجعه کنيد. خلاصه، ياهو هم مقتضياتي دارد که بايد به ان ها عمل کند.
بزرگ ترين سايت اينترنت، همانند گوگل، ايرانيان بسياري را در رده هاي مديريتي ارشد در اختيار دارد. لکن، نفوذ ايرانيان در رده هاي تصميم گيري بزرگ ترين شرکت هاي اينترنتي جهان، مثل گوگل و ebay و مايکروسافت و ياهو و ...، نتوانسته است آن ها را به تغيير رفتار سازماني جهت دار عليه اطلاع رساني به کاربران ايراني ،متقاعد کند. ياهو! اگر چه تا کنون بخش فارسي را به 15 بخش بين المللي خود اضافه نکرده است، لکن از ارايه نسخه فارسي برخي از سرويس هاي مشهور خود که بعضا به زبان هاي عربي نيز ارايه مي شوند، خودداري مي کند. در راستاي اقداماتي که اين پايگاه عليه کاربران ايراني انجام داده است، مي توان به مسدود کردن IP هاي کاربران ايراني براي ارسال ايميل هاي SMTP اشاره نمود که از طريق outlook يا برنامه هاي ديگر ،اين امر امکان پذير نخواهد بود.
اين اقدام که در جهت جلوگيري از بمباران هاي ايميلي (Mail Bomb) يا ايميل هاي جعلي (Fake Mail) صورت گرفته، SMTP Server ِ ياهو دراولين گام فرستادن ايميل، آدرسIP فرستنده ميل را چک مي کند تا اگر در محدوده (Range) خاصي بود، از ارسال ايميل جلوگيري شود.
نمونه تصوير مسدود شدن IP در نشاني : www.partiasoft.com/picture_library/Yahoo-IPNotAllowed.jpg قابل مشاهده مي باشد . براي امتحان مسدود بودن IP خودتان، فرمان زير را در منوي Run ويندوز بنويسيد و نتيجه را مشاهده کنيد:
Cmd /k telnet mx1.mail.yahoo.com 25
اين امر به احتمال زياد به دليل محبوبيت و کاربرد بيش از حد برنامه هاي مخرب ياهو، مانند FakeMailer و MailBomber در ايران صورت گرفته و کشور ايران در ارسال ايميل هاي مستقيم به وسيله ي SMTP مسدود شده است. البته اين بدين معنا نيست که ديگر نمي توان از ايران ايميل ياهو فرستاد. با استفاده از سيستم WebMail ياهو http://mail.yahoo.com همچنان امکان ارسال ايميل وجود دارد.
پس بايد در ارتباط با هر سايتي در وب، خيلي غرق انتشار اطلاعات خصوصي و محرمانه خود نشويم و از اين که آينده next.yahoo.com برخي از امکانات ياهو براي بخشي از کاربران وب مهيا نيست، افسوس نخوريم!

?برداشت آخر
 

به نظر مي رسد، پايگاه هاي مشهور وب در خدمات رساني به کاربران ايراني، تابع سياست هاي غرب هستند و در اين اثنا، حريم خصوصي و ميدان عمل وبگردهاي ايراني را تحت الشعاع خواسته ها و برنامه هاي دولت مردان غربي کرده اند.
اين که اکنون شاهد هستيم که مرکزي در قوه قضاييه براي اعاده دعوي ايرانيان عليه آمريکا داير شده است، فرصت نيکويي است تا حقوقدانان مسلط بر قواعد جرايم رايانه اي (cyber crime) کشور، راه حل هايي براي حفظ حقوق هموطنان ايراني در تور جهان گستر، وضع کنند. حمايت از کاربران ايراني در برابر تحريم هاي آنلاين و شفاف شدن رفتار سازماني دولت در اين باره، از جمله مسايلي است که بايد به آن توجه وِيژه اي مبذول داشت تا حرکت رو به رشد ايران در توليد محتواي الکترونيکي و فعاليت در وب، با چالش جدي رو به رو نشود. به هر حال رعايت حقوق کاربران و اعاده آن در فضاي مجازي، بايد پيش از گذشته در محافل علمي ايران مورد بررسي دقيق قرار بگيرد تا در اين فضا، حقوق ايرانيان خدشه دار نشود.
توجه : اين مطلب در اصل با عنوان "زير آب زني از نوع گوگلي" منتشر شده است
منابع:
ماهنامه سروش جوان
ايتنا <http://itna.ir/>
ارسال توسط کاربر محترم:amirpetrucci0261