دانش فراوان مک ميلان درباره تئوري اقتصادي و همچنين طرز کار اقتصادهاي در حال گذار، به خوبي در اين بررسي متعادل و ماهرانه نمايان شده است. اين تجزيه و تحليل مملو از حکايات و مثال هايي است که هر يک، جنبه هاي عميق و اساسي استفاده و سوءاستفاده از بازار را نشان مي دهد.
? توسعه فرهنگ همگام با بازار
در نوامبر 1989، مردم برلين با خوشحالي ديواري که براي سي سال شهرشان را تقسيم کرده بود را فروريختند. با فروريزي ديوار، کمونيسم و اقتصاد برنامه ريزي شده نيز فروريخت. در 30 آوريل 1995، دولت آمريکا از کنترل اينترنت دست برداشت. به محض اينکه کارآفرينان روش هايي براي خريدوفروش آنلاين ابداع کردند، تجارت الکترونيکي جوانه زد. اين دو تاريخ، نشانه هايي براي شروع عصر بازار بودند. نوسازي بازارها با اينترنت يا خاتمه يافتن برنامه ريزي مرکزي شروع نشد. بازارها قدمتي به اندازه تاريخ دارند و به صورت پيوسته نوسازي شده اند. نخستين شهرها، در بين النهرين (عراق کنوني)، پيوندهاي تجاري را ايجاد کردند. شترها و الاغ ها کالاها – يعني سنگ هاي قيمتي، عاج، سلاح، ادويه، کندر هندي و صمغ - را بين شهرهايي همچون بابل و اورشليم جابه جا مي کردند. به عنوان يک نتيجه فرعي فعاليت هاي تجاري، بازرگانان ايده ها و ابتکارات جديدي را منتشر مي کردند. پول، مرکز بازارها، به زودي نمايان شد. شما مي توانيد پيشرفت تمدن را به صورت مصور در مجموعه سکه هاي قديمي در موزه هاي باستان شناسي ببينيد. فرهنگ نيز در کنار بازارها توسعه پيدا کرد. نوشتن به عنوان وسيله اي براي ثبت فعاليت هاي اقتصادي در حدود پنج هزار سال پيش در بين النهرين آغاز شد. قديمي ترين اسناد شناخته شده – يعني نشانه هاي پخته شده بر روي خاک رس – چوب خط هايي براي شمارش دام، غلات و روغن هستند. اين مدارک مکتوب مورد استفاده جمع کنندگان ماليات و بازرگانان بود. رياضيات نيز در بين النهرين به عنوان کمک به خريد و فروش اختراع شد، علم حساب نيز براي محاسبه هزينه ها و قيمت ها مورد نياز بود.
در آگورا، بازار مرکزي در آتن باستان، گروه هاي مختلف براساس کالاهاي خود در مکان هاي مختلف جمع مي شدند. ماهي فروشان در يک منطقه بودند. گوشت در منطقه ديگر و لباس در بخش ديگري به فروش مي رسيد. فروشندگان اقلام گرانبهاتر مانند عطر و جواهرات يک ساختمان مخصوص داشتند. سفالگران کوزه هاي گلي و ظروف غذايي که امروزه در موزه ها مي بينيم را در بخش مربوط به خود مي ساختند همچنان که آهنگران و فلزکاران، کليدها، آيينه هاي برنزي و ابزار و زنگ ها را مي ساختند. علاوه بر ايفاي نقش بازار، آگورا قلب آتن بود زيرا محل مبارزات ورزشي، نشست هاي سياسي، اجراي تئاترها و جشنواره هاي مذهبي نيز بود. احتمالا رنگ ها، صداها و بوهاي زيادي در آگورا وجود داشت همان طور که در بسياري از بازارهاي سنتي امروز، وجود دارد.
يک مثال مجلل از اين دست، نمايشگاه شتر است که سالي يک بار در شهر کوچک پوشکر در راجستان هند برگزار مي شود، نمايشگاه قرن ها پيش و به عنوان بخشي از سفر زيارتي هندوها آغاز شد. به اعتقاد آنها در اين محله الهه برهما گلبرگ غنچه نيلوفري را انداخته است که به طرز معجزه آسا تبديل به يک درياچه شده است. تعداد شترها براي فروش بيش از آن چيزي است که بتوانيد تصور کنيد: پانزده هزار شتر يا حتي بيشتر. اينجا يک مکان شلوغ، پر از گردوخاک و پرصدا است. ماربازها، نوازندگان، رقاصان دوره گرد، تردست ها، بندبازها و آتش خوران جمعيت را سرگرم مي کنند. زناني که ساري به تن دارند غذا و صنايع دستي مي فروشند. مسابقات شترسواري و چوگان با شتر هم برگزار مي شود و قماربازها با صدايي گوش خراش درباره علايق خود بحث مي کنند. با اين همه درباره هزاران شتر که به دقت براي مراسم آراسته شده اند بحث و چانه زني صورت مي گيرد.
بازارهاي امروزي دهکده جهاني، بر روي اينترنت هستند. مردم در همه جاي دنيا از طريق اينترنتي به ارزاني و به سرعت با هم در ارتباط هستند و اينترنت با امکان مبادله ميان خريداران و فروشندگاني که از طريق ديگر نمي توانستند يکديگر را پيدا کنند، به کلي بازارها را تغيير داده است. با وارد شدن به مراکز خريد اينترنتي، تقريبا هر آنچه را بخواهيد، مي توانيد بخريد.
? تعريف اقتصاد بازار
علاوه بر بازارها، کلمه بازار به صورت اختصار براي «اقتصاد بازار» يا «بازار آزاد» يا «سيستم بازار» نيز به کار مي رود. کلمه اختصاري بازار در تعامل ميان بازارهاي واقعي بسيار پديد آمده است. در اين مقالات منظور از عبارت «يک بازار» يک مکان بيروني مشخص يا يک فضاي مجازي است که در آن کالاها خريد و فروش مي شوند و کلمه «بازار» به تنهايي را براي عنوان اختصاري آن به کار مي بريم. با اين تعريف مبادلات بسياري از يک بازار خارج مي شود. بازارها هيچ وقت همه گير نيستند. حتي در بازار محورترين اقتصادها هم اکثريت معاملات از طريق بازارها انجام نمي شود و دامنه عمل بازارها محدود است. سه دسته از فعاليت هاي غيربازاري رايج هستند. اول: کارهاي داخل خانوار که پرداختي براي آنها صورت نمي گيرد مانند مراقبت و پرستاري، خانه داري و تهيه غذا براي اعضاي خانواده. ارزيابي ارزش اقتصادي کار منزل مشکل است، اما در يک تخمين، متوسط کار منزل به صورت تمام وقت در آمريکا، توليدي ايجاد مي کند که اگر قيمت گذاري شود حدود 17هزار دلار در سال ارزش دارد. فعاليت هاي دولت نظير جاده سازي و مدارس و نيروي پليس بخش ديگري از دسته بندي غيربازار را تشکيل مي دهند. مخارج دولت (که منظور تمامي فعاليت هاي دولت به جز انتقال پول ميان مردم است) بالغ بر يک پنجم يا بيشتر از درآمد ملي در اقتصادهاي مدرن است. معاملاتي که در درون بنگاه ها اتفاق مي افتد نيز هنوز جزو دسته غيربازار قرار مي گيرد. در آمريکا و اقتصادهاي مشابه، بيشتر معاملات درون بنگاه ها صورت مي گيرد تا از طريق بازار هنگامي که جنرال موتورز سفارش تدارک چرخ ماشين را مي دهد تفاوت مي کند که عرضه کننده چرخ يک بنگاه مستقل باشد يا يکي از بخش هاي جنرال موتورز. هنگامي که کالاها از يک بخش از بنگاه به بخش ديگر جابه جا مي شوند، مالکيت تغيير نمي کند برخلاف وقتي که از يک بنگاه به بنگاه ديگر يا از بنگاه به مشتريان منتقل مي شود.
در معاملات بازار، عاملان مستقل، هر يک علايق جداگانه خود را دنبال مي کنند. در حالي که معاملات درون بنگاهي به وسيله بازار صورت نمي گيرد بلکه براساس قوانين بنگاه صورت مي گيرد و به صورتي انجام مي شود، يا حداقل فرض مي شود که به صورتي انجام مي شود که اهداف کلي سازمان و نه اهداف انفرادي تصميم گيران را برآورده سازد. در اين صورت چرا از واژه «اقتصاد بازار» استفاده مي کنيم، در حالي که اکثريت معاملات (درون خانوارها، بنگاه ها و دولت) واقعا خارج از بازار قرار مي گيرند. «اقتصاد بازار» يک اقتصاد بازار است، زيرا حتي معاملات غيربازار نيز در اوضاع و احوال بازارها اتفاق مي افتد. معاملات بازار به کل اقتصاد شکل مي بخشد.
منبع:روزنامه دنياي اقتصاد ( www.donya-e-eqtesad.com ) ارسال توسط کاربر محترم سايت : omidayandh