هوا بسيار عالي بود، از پنجره كلاس دانشگاه مي شد قامت كشيده و سرسبزي درختان حياط دانشگاه را ديد. يك تصوير زيبا از پيوند ابرها، آسمان و درختان با شاخ و برگ گسترده و در ضمن صداي خوش نواز استاد كه با گرمي و شيوايي خاص خود بحث شيرين رويكرد سيستمي را توضيح مي داد، شيريني بحث در اين نكته بود كه هر چه از علم مديريت و سيستم ها بيشتر توضيح مي داد برايم جالب بود كه مي ديدم ميزان انطباق بحث با موضوع مورد علاقه ام يعني روان شناسي و جامعه شناسي مبحث رفتارهاي روزانه ما بسيار نزديك بود. لذا با هر توضيح استاد، ذهن فضول و ماجراجوي من دنبال يك تشابه و مثال اجتماعي بود تا بتواند به ارزيابي آن رفته و از اين علم براي تحليل آن استفاده كند، اميدوارم كه زياد از هدف درس و دانشگاه فاصله نگرفته باشم!!!
براي برخي علم روان شناسي علم مادر است چرا كه اگر با مفاهيم و اصول خودشناسي، رفتارشناسي، انسان شناسي، ريشه رفتارها و علت واكنش هاي بشري آشنا نباشيم و نشانه هاي شخصيتي و رفتاري را ندانيم چگونه مي توانيم يك رفتار صحيح شخصي، اجتماعي را در قالب خانواده و فضاي اداري يا تجاري ايفا نمائيم؟
و اما درس اين جلسه: استاد درس خود را برگرفته از تجربيات مستند علم مديريت اين طور آغاز كرد كه مديريت در سطح كلان مانند رنگ ها به سه دسته اصلي تقسيم پذير است، مديران گذشته گرا، حال گرا و آينده گرا. البته همان طور كه رنگ ها علي رغم طيف هاي متنوع و بسيار به سه رنگ اصلي تقسيم شده است، تعاريف و دسته بندي انواع مديريت نيز داراي طيف وسيعي است.
طي اين تقسيم بندي ما با انواع بينش ها، رفتارهاي بازدارنده و پيش رو مواجه هستيم كه بحث بسيار شيريني است، چرا كه قابل تطبيق با نوع تشكيل خانواده و نوع مديريت آن است لذا ضعف ها و قوت هاي آن همان طور كه در تاريخ مديريت به نقد و اثبات گذاشته شده است مي تواند گره بسياري از مشكلات خانوادگي ما را كه حاصل نوع مديريت آن است بگشايد، البته چنان چه دور از تعصب و تأكيد بر باورها باشيم.

?مديريت گذشته گرا
 

اولين نوع مديريت، مديريت گذشته گرا، كه از وضعيت حال و آينده ناخرسند است. آنچه كه مورد قبول و رضايت اين نوع مديريت مي باشد، وضعيتي است كه در گذشته حاکم بوده است. بنابراين اين نوع مديريت وضعيت معيني از گذشته را به عنوان هدف مطلوب در نظر مي گيرد و در برخورد با مسائل و تعيين برنامه هاي خود مي كوشد كه به گذشته مطلوب خويش بازگردد.سازمان هايي كه در آنها مديريت گذشته گرا غالب است، تمايل دارند كه آشناترين و قديمي ترين و باثبات ترين الگويي را كه از سازمان مي شناسند، يعني الگوي خانواده را در سازمان هاي خود هم به كار گيرند. آنها روياي آن را دارند كه سازمانشان را به يك خانواده بزرگ خوشبخت تبديل كنند.
رئيس سازمان همچون پدر تلقي مي شود كه همه چيز را بهتر مي داند و براي توجيه بسياري از كارها نظر او (پيرمرد) تعيين كننده است. هر قدر رئيس (كه البته هيچ وقت يك زن نيست) مسن تر باشد، تجربيات بيشتري دارد و لابد بهتر از هر فرد ديگري مي تواند مسائل را حل كند. «تجربه بهترين آموزگار است» و «مدرسه زمين خوردن ها بهترين مدرسه است.» ضرب المثل هاي مورد استفاده گذشته گرايان است.
بله درست است، بسيار شبيه نوع خانواده هايي است كه به صورت پدرسالار مديريت مي شود و جوانان - چه پسران و چه دختران- همان رويه پدر پير را در پيش مي گيرند و آينده مطلوب آنها همان وضعيت معين و مطلوب پدرشان است، لذا با همان رويه مسائل و تصميم گيري هاي خود را پيش مي برند. درست مانند مديران گذشته گرا كه با مسائل آن طور برخورد مي كنند كه ابتدا كوشش مي شود تا دلايل و يا ريشه هاي مسئله را مشخص نمايند. سپس سعي مي شود كه مسئله منتفي يا سركوب شود. اين كار در صورت موفقيت تغييراتي را كه موجب بروز مسئله شده اند منتفي كرده و سيستم را به وضعيتي كه قبل از بروز مسئله وجود داشته بازمي گرداند. اين فرايند در واقع نوعي چاره نسبي است. اين فرايند در اصل اهميت باليني دارد كه عمدتاً بر تجربه مربوط به مسائل مشابه قبلي استوار است. تفكر حاكم در اين فرايند بيشتر تجربي، كيفي و مبتني بر برداشت متداول عامه است.
مثلاً ايالات متحده مسئله ممنوعيت مصرف مشروبات الكلي را در اوائل قرن بيستم مطرح كرد. در واقع دولت علت مسئله را الكل تلقي كرد و توليد و فروش آن را غيرقانوني اعلام نمود. كما اين كه در خانواده هاي پدرسالارانه نيز سيگار كشيدن را منع و حركت غيراخلاقي اعلام مي نمايند. البته اين قانون در آمريكا كاري از پيش نبرد. ممنوعيتي كه اعلام شد، الكل را غيرقابل دسترس نكرد، چون توليد غيرمجاز آن رايج شد و دسترسي به آن را آسان تر كرد و جرايم سازمان يافته را بيشتر كرد كه مسئله اي به مراتب بدتر از مصرف الكل بود. همان طور كه در بسياري از خانواده هاي پدرسالارانه عليرغم اين چنين تحريم ها و مراقبت هاي بزرگ خانواده، اما شاهد تمايل بسيار جوانان اين خانواده ها به انجام اين امور ممنوع شده، البته به صورت مخفي كاري و تبديل اين عمل از يك نياز ساده به رفتارهاي ناهنجار و بغرنج اجتماعي هستيم.
همانند بيشتر خانواده ها، غالب سازمان هاي گذشته گرا، براساس سلسله مراتب فردسالارانه عمل مي كنند. هيچ عملي و از جمله برنامه ريزي بدون تأييد صريح و يا ضمني «پير خانواده» مطرح نيست. غالباً تمايل او براي برنامه ريزي زماني تحريك مي شود كه اطلاع پيدا كند يك سازمان گذشته گراي مورد تأييدش، دست به اين كار زده است.
درست مانند خانواده هاي پدرسالار، كه زندگي از يك روند از پيش تعيين شده تبعيت مي كند و دستورات از پير خانواده صادر و طي يك سلسله مراتب لازم الاجراست و در امور انتخاب و ازدواج نسل جوانان، نظرات پير خانواده محترم و مطرح است و غالباً انتخاب ها توسط بزرگان مطرح مي شود و تقريباً نود و نه درصد لازم الاجرا است و تضمين آن نيز در گرو تجربيات بزرگان است.
منبع : بازآفريني سازمان، نويسنده راسل. ال. اي كاف برگردان، تقي ناصر شريعتي، دكتر اسماعيل مرداني گيوي، دكتر سياوش مريدي
ارسال توسط كاربر محترم :mohammad_43