تصميم گيري مهم ترين ، دشوارترين و پرخطرترين وظيفه يک مدير اجرايي است . اتخاذ تصميم گيري اشتباه و نامناسب گاه لطمات و زيان هايي جبران ناپذير به يک شرکت يا فرد پديد مي آورد و حتي ممکن است موجب نابودي آن گردد . شايد اين پرسش در ذهن شما مطرح شود که علل و عواملي که در اتخاذ تصميم هاي اشتباه نقش دارند کدام ها هستند . در بسياري از موارد ، شيوه تصميم گيري است که در اين امر دخيل است .
براي مثال مدير اجرايي در هنگام اتخاذ تصميم از ديگر گزينه ها – تصميماتي – که مي توانسته انتخاب يا اتخاذ کند به طور روشن و کامل مطلع نبوده ، اطلاعات کافي و صحيح در اختيار نداشته و يا ميزان فوايد و ضررهاي حاصل از اتخاذ تصميمي خاص به دقت ارزيابي نشده بوده است . هر يک از عوامل مي تواند به اتخاذ تصميمي نامناسب يا غلط منجر بشود . اما گاهي از اوقات مشکل اصلي در روند تصميم گيري نيست بلکه ذهنيت تصميم گيرنده است که باعث تصميم گيري اشتباه و زيان بار مي شود . شيوه و چگونگي کار مغز بشر گاه زمينه را براي ارتکاب اشتباه در امر تصميم گيري فراهم مي آورد .
محققان طي پنجاه سال گذشته در باره چگونگي کار مغز در هنگام تصميم گيري به مطالعه و بررسي پرداخته اند . اين تحقيقات که هم به صورت نظري و هم به صورت عملي صورت پذيرفته است نشان مي دهند که ما براي مواجه شدن و رفع پيچيدگي که ذاتا در امر تصميم گيري وجود دارد ، به طور ناخودآگاه بر طبق عادت و روش هاي هميشگي عمل مي کنيم ! اين عادات که به يابندگي (شيوه اي براي حل مشکلات که در آن ما از تجارب گذشته استفاده مي کنيم و سعي داريم شيوه هاي عملي يافتن راه حل را بيابيم) شناخته مي شوند ، در اکثر شرايط موقعيت ها به کمک ما مي آيند و ما از آنها استفاده مي کنيم .
براي مثال در تخمين مسافت ذهن ما به طور مکرر و از روي عادت ميزان وضوح جسم را به دوري يا نزديکي آن ربط مي دهد . هر چه جسم موردنظر واضح تر ديده شود . نزديک تر به نظر مي آيد و برعکس هر چه مبهم تر باشد دورتر محسوب مي گردد . ما در زندگي روزمره خود بارها مجبور مي شويم مسافت ها را تخمين بزنيم و همين ميان بر ذهني ساده در اين امر بسيار به ما کمک مي کند .
اين شيوه درست مانند ديگر شيوه هايي که ما از روي عادت مورد استفاده قرار مي دهيم غير قابل اطمينان و انکاست . براي مثال در روزهاي که هوا آلوده يا مه آلوده است چشمان ما ذهن و مغز ما را فريب مي دهند . در اين روزها ما هنگام تخمين مسافت ها اشتباه مي کنيم و فاصله اجسام را بيش تر از ميزان واقعي تخمين مي زنيم .
چون اختلال هايي که در نتيجه استفاده از اين شيوه مسافت يابي رخ مي دهند در اغلب موارد خطرناک هستند ، ما براي اجتناب از اين خطرات مي توانيم از به کارگيري اين روش صرف نظر کنيم . بايد گفت اشتباه در تخمين مسافت از سوي خلبان ها گاه نتايج فاجعه بار در بردارد به همين دليل است که خلبان ها براي استفاده از معيارهاي عيني مسافت ها ، آموزش ويژه مي بينند .
محققان يک مجموعه اين گونه اشتباهات را که در روش تفکر ما در هنگام تصميم گيري به وجود مي آيد ، مشخص ساخته اند . برخي از اين اشتباهات درست مانند اشتباهاتي که در تخمين مسافت بروز مي کند ، حاصل اشتباه حواس ما هستند و برخي ديگر ظاهرا" حاصل ناهنجاري هاي غيرمنطقي در تفکر ما هستند . بايد گفت ما آنچه موجب مي شود اين دام ها جنبه خطرناک پيدا کنند نامرئي بودن آنهاست . چون اين گونه دام ها در روند تفکر ما پهن شده اند ، ما حتي هنگامي که در آنها گرفتار مي شويم ، متوجه شان نمي شويم .
براي مديران اجرايي که موفقيت شان به تصميم گيري هاي هر روزه وابسته است دام هاي ذهني و روانشناختي به ميزان قابل ملاحظه خطرناک هستند . اشتباه در تصميم گيري که حاصل افتادن در اين دام است گاه باعث عدم کارايي و تضعيف همه فعاليت ها و امور ، از توليد محصول جديد گرفته تا استراتژي خريد و برنامه ريزي سلسله وار مي گردد . اگر چه هيچ کس نمي تواند ذهن خود را از خطر افتادن در اين دام ها مصون نگه دارد ، اما همه مي توانند خلبان ها را الگو قرار داده و براي درک اين دام ها و اجتناب از آنها آموزش هاي لازم را ببينند .
ممکن است يک سلسله دام هاي ذهني و روانشناختي موجب اتخاذ تصميم هاي اشتباه در امور تجاري و اقتصادي گردند . در اين مقاله سعي در اين بوده که هم در مورد ويژگي ها و علل وجود اين دام ها توضيحاتي داده شود و هم راه هايي معرفي و پيشنهاد شوند تا مديران با استفاده از آنها بتوانند خود را در مقابل آنها مصون نگهدارند .
بسيار مهم است که يادآوري کنيم ، آگاهي از ماهيت و منشا دام هاي ذکر شده ، همواره بهترين راه محافظت از خود است . آن دسته از مديران اجرايي که سعي دارند با اين دام ها و شکل هاي گوناگوني به خود مي گيرند ، آشنا شوند ، بهتر از ديگر مديران قادرند تضمين نمايند که تصميمات شان به اندازه کافي صحيح و معقول و توصيه هاي زيردستان هم قطاران قابل اتکا هستند .
منبع: پايگاه اطلاع رساني مديران ايران
ارسال توسط كاربر محترم : mohammad_3