افسونزده بهشت شداد نشو
چون خاطره هاي رفته از ياد نشو
بگذار کنار رسم اهريمن را
معتاد نشو، دوباره معتاد نشو
اعتياد يا گرايش مصرف مواد مخدر امروزه در سطح جهان به يکي از پيچيدهترين و هولناکترين معضلات اجتماعي مبدل شده است. گسترش نگران کننده شبکههاي مافيايي تهيه و توزيع مواد مخدر از يکسو و پيامدهاي ناگوار اعتياد از سوي ديگر موجب شده است تا انديشمندان متعهد و دلسوختگان جامعه بشري تلاش فزونتري را در جهت مهار يا محدود کردن توسعه باندهاي توزيع مواد مخدر و پيشگيري از گرايش اقشار مختلف جامعه به استعمال اين مواد برآيند و با اتخاذ تدابيري که اهم آن برپايه آگاهي بخشيدن به طبقات مختلف مردم استوار است از دامنه سرايت اين آتش خانمانسوز بکاهند.
بدين ترتيب در کنار هزينه هاي سرسام آوري که صرف تجهيز نيروهاي مبارزه با مواد مخدر ميشود، همه ساله در کشورهاي جهان بودجهاي نيز به امر تبليغات و اطلاع رساني در اين زمينه اختصاص مييابد. اين مهم براساس همان تئوري معروف "جلوگيري، آسانتر و کم هزينهتر از درمان است"، صورت ميپذيرد. از آنجا که معتادان را در درجه نخست بيمار تلقي ميکنند و يکي از علل برجسته رويکرد به مواد مخدر را عدم شناخت کافي مبتلايان نسبت به عوارض آن برشمردهاند، لذا اختصاص چنين بودجهاي به هر ميزان که باشددر مقايسه آثار زيانبار اعتياد، رقم چندان قابل توجهي نميتواند باشد. به عبارت ديگر اطلاعرساني و تنوير افکار عمومي در اين مورد حد و مرزي نميشناسد و شايسته است که در اين باره خصوصا در بين جوانان و نوجوانان اقدامات وسيعتري صورت پذيرد و چه بسااين اطلاعرساني ميبايست از کتابهاي درسي آنان آغاز شود و معلمان و مربيان مبرزي در اين زمينه براي ياري نسل نو وارد عمل شوند و با توصيهها و راهنماييهاي خود راه را براي سوءاستفادههاي احتمالي از اين عزيزان در آينده ببندند.
مطالعات آسيب شناسي در اين زمينه ميتواند مقدمه اصلاح به هنگامي باشد و از بروز بسياري از پريشانيها و نابسامانيها پيشگيري نمايد. آمارهاي تکان دهندهاي که مبين شيوع اعتياد و کاهش سن ابتلا به اين بليه خانمان برانداز است، حکايت از آن دارد که اعتياد تنها به مرگ تدريجي و فروپاشي کانون خانواده شخص معتاد منحصر نميشود بلکه هدف اصلي باندهاي بزرگ توزيع مواد مخدر، انحطاط و سقوط همه جانبه اجتماع است.
آمار و گزارشهايي که درباره جرايم وجود دارد نشانگر آن است که بسياري از جنايات در ارتباط مستقيم با مواد مخدر و توسط اشخاص معتاد صورت گرفته است. برخي از اين جنايتها که داراي شکلي بسيار بيرحمانه است در شرايط اتفاق افتاده که فرد تحت تاثير مواد مخدر از حالت طبيعي خارج شده و کنترل افکار و رفتار خود را به کلي از دست داده است. آنچنان که با بروز حس هوشياري نسبي، جنايتي را که خود آفريننده آن بوده انکار نموده است.
سخن از اختلال شخصيت واخلال معتاد در چرخه مناسبات اجتماعي تازگي چنداني ندارد. زيرا اين پديده آنقدر ملموس و قابل رويت است که هرکسي در برخورد با معتادان به ناهمگونيها و عدم توازن آنها به راحتي پي ميبرد.
اعتياد گرچه يک معضل بين المللي است. اما تمام کشورهاي جهان در راه مبارزه با آن بهاي واحدي پرداخت نميکنند. متاسفانه از آنجا که ايران در مسير ترانزيت مواد مخدر به اروپا قرار گرفته است همواره از اين رهگذر آماج صدمات و مصائب فراواني قرار گرفته است. آمار شهداي نيروي انتظامي که در مواجهه با کاروانهاي بزرگ محمولههاي مواد مخدر به شهادت رسيدهاند، بيانگر اين واقعيت تلخ و هشدار دهنده است که در جهان امروز سهم ايران در مبارزه با پديده قاچاق مواد مخدر به مراتب بيشتر از کشورهايي است که دورتر از مراکز تهيه و توليد اين مواد قرارگرفتهاند. همچنين آمار و ارقام کشفيات نيروي انتظامي در اين زمينه گواه ديگري است بر نبرد تمام عياري که در هيچ گوشه جهان مثل و مانندي ندارد که اگر اين مبارزه قاطع و پيگير نبود، امروزه حتي دورترين کشورها نميتوانستند خود را در حاشيه امني احساس کنند و آمار معتادان آنها به علاوه ساير تبعات آن چندين برابر امروز بود.
تنهايي ايران در مقابله با جريان قاچاق مواد مخدر واقعيتي غيرقابل انکار است و مقامات بينالمللي تاکنون به جز تحسين و تمجيد و شعارهاي بيخرج، هيچگونه مشارکت چشمگيري در راه رويارويي با اين پديده که در واقع مشکل تمام جهان است از خود نشان ندادهاند.
گوياترين دليل اين مدعا عدم حمايت و پشتيباني آنان از طرح انسداد مرزهاي شرقي ايران است که عليرغم حضور و بازديد مقاماتي از کميته مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل متحد و همچنين پليس بينالملل (اينترپل) هنوز هم معبر کاروانهاي حمل مواد مخدر است. اين امر به گونهاي حکايت از حمايت غيرمستقيم و پنهان سياستمداران غرب از جرياني دارد که خودچهره پشت پرده و بازيگردان اصلي آن هستند. افشاگريهاي متعددي که تاکنون در اين زمينه به وقوع پيوسته دال بر اين نکته بوده است که حتي رسواييهاي جنجال آفرين چندتن از سياستمداران برجسته کشورهاي غربي و ادعاي نفوذ باندهاي مافيايي در بين دولتمردان و قواي اين کشورها داعيه بيمايهاي بيش نيست. بلکه کشورهاي استعمارگر غربي از مواد مخدر به عنوان سلاح به صدايي براي تخدير و به زانو درآوردن ساير ملل جهان سود ميبرند.
سياستهاي انگليس درخصوص توسعه کشت و افزايش مصرف ترياک در چين، ايران و کشورهاي ديگر اگرچه روزي بر ملا شد اما اين امر به اين مفهوم نبوده و نيست که در عصر امروز رواج اعتياد در چهرهاي ديگر و به شکل نامحسوستري رونق گذشته خود را بازنيابد. هرچند که عليرغم انکار کشورهاي غربي اينک تمام ملل جهان ميدانند که هدايتگر اصلي توليد و توزيع مواد مخدر کسي است که ماسک مبارزه با آن را به چهره دارد و با نعل وارونه زدن ميکوشد تا رد خود را در انظار جهانيان گم کند.
بيترديد مجموعه اين عوامل ايجاب ميکند که مسئولين و مردم ما با علم و درک عميقتري نسبت به موقعيت استراتژيک و حساس کشورمان خود را آماده مواجهه با دسيسههاي پيچيده و بيشتري کنند و فراموش نکنند که رسالت آنان در اين برهه از زمان تنها حفظ مردم و مرزهاي ميهن نيست بلکه سرنوشت بسياري از انسانهاي جهان در گرو جنگ تمام عياري است که لحظهاي غفلت ميتواند صدمات زيانبار و جبران ناپذيري را تحميل نمايد. اعتياد جنگي فرسايشي است با هدف پوساندن ريشهها و به اضمحلال کشيدن جامعه از طريق تهي کردن افراداز اصالتها، ارزشها و آرمانها. اکنون با پيشرفتهاي شگفت انگيز تکنولوژي و با اکتشافات جديد علمي به نظر ميرسد که اين جنگ وارد مراحل خطرناکتري ميشود .
کشف و توليد انواع ديگري از مواد مخدر که داراي اثرات به مراتب مخربتر است و قابل شناسايي نيز نميباشد در کنار مجهز شدن باندهاي قاچاق مواد به پيشرفته ترين ابزار علمي و جنگ افزارها و وسايل ارتباطي الکترونيکي و ماهوارهاي بر اين حقيقت صحه ميگذارد که ضرورت سرمايه گذاري بيشتر در امور اطلاع رساني و فرهنگي امروز بيش از هر زمان ديگري احساس ميشود. اين ويژگيها در عين حال اهميت مديريت زمان را صدچندان ميکند. مراد از اين مفهوم پيگيري لحظه به لحظه تحرکات در کليه زمينهها و بالا بردن توان برابري و برتري در مقابل سيستمي است که براي استيلاي خود از هيچ عملي فروگذار نميکند.
براي غلبه بر چنين سيستم جهنمي چارهاي جز جلو افتادن از زمان وجود ندارد.شايد بهترين مثال براي روشن شدن اين مفهوم تلاش مجدانه فرانسويان باشد براي حفظ زبان فرانسه. فرهنگستان زبان و ادبيات فرانسه به منظور جلوگيري از ورود و رواج واژههاي بيگانه به دقت تمامي جريانات علمي، ادبي ،هنري، سياسي، اجتماعي، فرهنگي و .... را مورد بررسي وکنکاش قرار ميدهد. به عنوان مثال پيش از آنکه نتيجه اختراع يا اکتشافي در يکي از کشورهاي جهان اعلام شود، فرهنگستان زبان و ادبيات فرانسه پيشتر واژه معادل آن را به زبان فرانسه آماده کرده است. اما در کشورهاي توسعه نيافته و يا کم توسعه عليرغم وجود فرهنگستانها، واژههاي بيگانه به راحتي از مرزها عبور کرده وعموميت مييابند. چنانکه که در کشور ما تا فرهنگستان زبان وادب پارسي بجنبد و واژههاي رايانه، يارانه وپايانه را به عنوان معادل واژههاي کامپيوتر، سوبسيد و ترمينال معرفي کند،مدتها از بر سر زبان افتادن واژههاي بيگانه ميگذرد!
يکي ديگر از پيامدهاي اعتياد راميتوان رواج فحشا در جامعه به شمار آورد. زناني که گرفتار اعتياد ميشوند اگر چه در آغاز براي تامين مواد مخدر مورد نياز ناچار به سرقت از منزل و مغازهها و حمل و توزيع مواد مخدر ميشوند اما نهايتا به سمت روسپي گري سوق مييابند تا از طريق خودفروشي، هزينه مواد مصرفي مورد احتياج خود را فراهم سازند. رابطه تنگاتنگ خودفروشي و اعتياد موجب شده است تا باندهاي مخوف تبهکاران با اغفال دختران جوان آنان را نخست به اعتياد مبتلا کرده و سپس از آنان در عشرتکدهها و يا ساير اعمال بزهکارانه سوءاستفاده نمايند.
پيامدهاي اعتياد زنان به اين حد نيز ختم نميشود، طبق بررسيهاي انجام شده ،اکثر زناني که به لحاظ اعتياد، ناگزير به روسپيگري شدهاند پس از چندي آلوده به ويروس مرگ آفرين ايدز AIDS شدهاند.علت اين امر استفادههاي مکرر از سرنگهاي آلوده و روابط جنسي نامتعارف و نامشروع بوده است. به اين ترتيب ميتوان نتيجه گرفت که يکي از راههاي مبارزه با ايدز، مبارزه با اعتياد است. زيرا افراد معتاد به دليل عدم رعايت اصول بهداشتي بيش از ساير افراد جامعه در معرض ابتلا به اين بيماري کشنده مسري قرار دارند و چنانچه ذکر شد معتادان آلوده به اين بيماري مرگبار به علت تماسهايي که با ديگران دارند سلامت جامعه را نيز از اين نظر مورد تهديد قرار ميدهند.
متاسفانه آمار و ارقام در خصوص اعتياد زنان نيز نمايانگر افزايش اين پديده مخرب است که با کاهش سن اعتياد توام است . اين جهش خصوصا در دهه آخر سده بيستم شکل بسيار مشهودتري يافته است که از هم اکنون تبعات سو آن در جهان به نحو بارزي نمود يافته و نگراني صاحبنظران و خواص جوامع را برانگيخته است.
يکي ديگر از نکات بسيار پراهميت درباره اعتياد آن است که همينطور که اعتياد مشمول جنسيت يا سن نميشود و حدود خاصي را دربرنميگيرد ،پس در ساير زمينهها نيز داراي چنين شعاعي است. به عبارت سادهتر همانطور که اعتياد زن و مرد يا پير وجوان را با هم درگرداب خود غرق ميکند، ديگر اقشار جامعه که از خصوصيات ممتازتري برخوردار هستند نيز از اين قاعده برکنار نيستند.
تحقيقات نشان داده است که نخبگان جوامع بسيار مورد توجه باندهاي مواد مخدر قرار دارد و براي به دام انداختن اين اشخاص از هيچ تلاشي فروگذار نميکنند. دانشمندان، هنرمندان، تحصيلکردههاي داراي تخصص از هدف هاي اصلي سوداگران مرگ هستند. حتي ورزشکاران نيز از اين قاعده مستثني نيستند. خبر اعتياد ورزشکاران نامداري چون ديهگو مارادونا فوق ستاره فوتبال و کاپيتان اسبق تيم ملي آرژانتين و يا کريستف دام مربي باشگاه صاحبنام بايرلورکوزن و کانديداي مربيگري تيم ملي فوتبال آلمان و ورزشکاراني همانند آنها در طي سالهاي اخير ،شگفتي مردم جهان راموجب شده است. افشاي اين مطلب معمولا در اندک مدتي ورزشکار مزبور را از عرش به زير کشانده و بر حيثيت و اعتبار او خط بطلان کشيده است. بيگمان سرمايهگذاري در جهت آلوده کردن چنين کساني با هدف شکستن سد قباحتها و جلبنظر هواداران و علاقهمندان به اين شخصيتها صورت ميپذيرد. کما اينکه رسوايي اعتياد چنين شخصيتهايي موجب فروريختن اسطورهاي ميشود که نوجوانان از آنان در ذهن خود ساخته و پرداختهاند و سبب همين شوک روحي برخي از آنان دچار سرخوردگي شده و چه بسا که راه خود و هدفي را که براي آينده برگزيدهاند تغيير داده و يا رها کنند. اين قاعده در مورد هنرمندان نيز صادق است. محبوبيت و احترامي که هنرمندان به واسطه هنر خود نزد مردم دارند وتاثير شگفتانگيز هنر در شکل دهي به افکار عمومي جامعه، امري است غيرقابل انکار و به همين دلايل است که آلوده ساختن اين گروه همواره از اساسيترين اهداف تبهکاران بوده است.
تا بدانجا که برخي از شخصيتها و يا گروههاي هنري در سراسر نقاط دنيا به فسق خود مباهات ميورزند وحتي مصرف موادمخدر را به عنوان بخشي از کار هنري لازم دانسته و در صدد القاي اين نکته هستند که مصرف اين مواد موجب افزايش خلاقيت وتخيل هنرمندان خواهد شد! بسياري از خوانندگان و گروههاي موسيقي غرب از مبلغان آشکار و بيپرواي استعمال موادمخدر هستند که با دعوتهاي گمراه کننده خود سعي در به ورطه کشاندن ساير اقشار جامعه خصوصا جوانان ميباشند.
در کشور ما نيز بودهاند هنرمندان نامآشنايي که به اين مصيبت عظمي گرفتار شدهاند. شايد بهترين نمونه براي معرفي در اين زمينه نصرت رحماني باشد که بيهيچ واهمه و ملاحظهاي از اعتياد خودسخن ميگفت. کتاب "مردي که در غبار گم شد " در واقع بيوگرافي خود اوست که ياس و بدبيني در آن موج ميزند وتنها راه رسيدن به آرامش را تنها در استفاده از مواد مخدر ميداند! تمام اين کتاب 230 صفحهاي پر است از عطش به تزريق "مرفين" و البته تا حدودي نيز به تصوير کشيدن اوضاع جامعه روشنفکري ايران در سالهاي قبل از پيروزي انقلاب که مصرف مواد مخدر رفته رفته به صورت يک تفنن عادي و بسيار رايج متداول شده بود.
فروغ فرخزاد شاعره نام آشناي معاصر در ترسيم چنين فضايي اينگونه سروده است:
... در غارهاي تنهايي
بيهودگي به دنيا آمد
خون بوي بنگ و افيون ميداد
... مردابهاي الکل
با آن بخارهاي گس مسموم
انبوه تحرک روشنفکران را به ژرفناي خويش کشيدند
و موشهاي موذي اوراق زنگار کتب را
در گنجههاي کهنه جويدند ...
آيه هاي زميني ص 99 و 101
او در عين حالي که نتيجه ميگيرد که حاصل اين وضعيت برآيند کوچ پرنده غمگيني به نام ايمان از قلبهاست، زوال اميال پاک را مصرف مداوم مسکنها برميشمارد.
گرچه خيل فراواني از شاعران دوران معاصر ما دچار اعتياد بودهاند و سعي در پنهان کردن اين موضوع داشتهاند، اما کارنامه آنان که همانا آثارشان باشد حکايت از بيدردي آنان نسبت به مقدرات کشور و روزگار خويش دارد. پرسه زدن در فضاي مهآلود اوهام وتصوراتي دست نيافتني را آه کشيدن، بيخبر از درد و داغ مردم ماندن،همان هدفي است که استعمار در جستجوي آن است. به راستي چه مادهاي به اين شکل اسفبار ميتواند مغزها و قلمهاي سحرانگيز و شورآفرين را از کار بيندازد؟
ارائه الگوهاي فرهنگي ارزنده و راهنمايي جوانان در جهت شناختن هنرمندان اصيل و متعهد از جمله عوامل مهمي است که نبايد نسبت به آن کوتاهي ورزيد و از سوي ديگر ميبايست مراقب بود تا جوانان جلب دام هنرمندنماها را نيز نخورند و آنان را به عنوان الگوي زندگاني خويش برنگزينند.
تجهيز کتابخانههاي عمومي به کتابهاي مفيد درباره مضرات و پيامدهاي اعتياد يکي از نيازهايي است که متاسفانه مورد غفلت واقع شده است. در اکثر کتابخانهها فقدان کتابهايي در اين باره به خوبي احساس ميشود. همچنين سرمايهگذاري در جهت گردآوري و چاپ آثاري که در اين مورد به رشته تحرير درآمده باشد از اهم نيازهايي است که ميبايست در اسرع وقت نسبت به تامين آن اقدام گردد. با اين کار زواياي تازهاي در اين خصوص آشکار خواهد شد و امکان پاسخگويي به بسياري از پرسشهاي جوانان و ساير اقشار اجتماع فراهم ميشود که ميتواندراهگشا و رهاننده آنان باشد.
ايجاد نگرش نو به معتادان و جامعهپذيري آنان پس از ترک اعتياد نبايد دستکم گرفته شود. اين امر نيز مستلزم آموزشهاي حساب شدهاي است که ميبايست با استفاده از وسايل ارتباط جمعي نسبت به آن اهتمام ورزيد. کمک به خانوادههاي آسيب ديده از اعتياد در دوران بازپروري معتادين آنها و گسترش امکانات فرهنگي،ورزشي و تفريحي از جلمه نکاتي است که تحقق آن سهم بسزايي در پايين آوردن گرايش به اعتياد دارد.
تقويت اعتقادات مذهبي و باورها و بنيانهاي اخلاقي و ايجاد انگيزههاي فرهنگي عواملي است که جامعه امروز بويژه جوانان بيش از هر زمان ديگري به آن نيازمند هستند و بسط اين مهم از نقش شايان توجهي برخوردار است.
منابع:
1 - آگاهي و جامعه - هـ . استوارت هيوز- ترجمه : عزيزالله فولادوند - تهران : انتشارات علمي و فرهنگي - چاپ اول 1373
2 - مردي که در غبار گم شد- نصرت رحماني - تهران : نشر اميد - چاپ پنجم 1356
3 - زنجيرههاي اعتياد - ايرج صالحي - تهران : نشرآواي نور - چاپ اول 1371
4 - تولدي ديگر- فروغ فرخزاد - تهران : انتشارات مرواريد - چاپ يازدهم 1356
5 - اعتياد - تالف: دکتر محمد حسين فرجاد، دکتر هما بهروش، دکتر زهره وجدي - تهران :انتشارات بدر - چاپ اول 1374
6 - عبور از منطقه 60 درجه زير صفر - مهندس حسين دژاکام - تهران - انتشارات پرشکوه - چاپ اول 1377
7 - بچههاي اعتياد - مهرانگيز کار - تهران : انتشارات روشنگران - چاپ اول 1369
8 - ايدز - مولف: حسين فرهاديان - تهران : نشر کوبه - چاپ اول 1369
9 - ايدز طاعون سياه قرن - مولف: هوشنگ پيروز - تهران : نشرراوي - چاپ اول 1364
10 - ارتباطات انساني - مولف: دکتر علي اکبر فرهنگي - تهران : انتشارات رسا- چاپ دوم 1374
11 - روانشناسي اجتماعي- دکتر آن ماري روش بلاو، دکتر اديل نيون - ترجمه: دکتر سيد محمددادگران - تهران: انتشارات مرواريد - چاپ سوم 1374
12 - پژواک (ماهنامه- ) سال اول - شماره دوم - تير و مرداد ماه 1379
13– ويژه نامه 5 تير سالروز جهاني مبارزه با مواد مخدر
منبع:روزنامه رسالت
ارسال توسط كاربر محترم :mohammad_43