مقدمه
فضا از کهکشانها ، منظومه‌ها ، ستارگان ، سيارات و بسياري اجرام آسماني ديگر انباشته شده است. عجايب و عظمت آنها به مراتب از تمامي ديگر پديده‌هاي آفرينش بيشتر است. کهکشانها و ستارگان و بطور کلي پديده‌هاي آسماني انبوهي که عجيب و غريب مي‌نمايد وجود دارند، که پاره‌اي از آنها بوسيله دانشمندان شناسايي شده‌اند. مانند: کوتوله‌هاي سفيد ، ستارگان نوتروني ، ستارگان هيپروني ، کوازارها و دنباله دارها و سياه چاله‌ها و ... .
در فضاي قابل رويت براي ماده ميلياردها کهکشان جداگانه وجود دارد که بزرگترين آنها نظير راه شيري و نزديکترين کهکشان به نام اندروميدا يا به قول عبدالرحمن صوفي امراة المسلسله که فاصله آن از ما تقريبا 1.5 ميليون سال نوري و قطر زاويه‌اي ان 3.5 درجه و قطر خطي‌اش در حدود 100 هزار سال نوري است و داراي تقريبا يکصد ميليارد ستاره است. هر کهکشان مجموعه‌اي از ميلياردها ستاره است که بعضي از آنها از خورشيد بزرگتر و بعضي ديگر بطور قابل توجهي کوچکتر.
سحابي دمبلي
تصوير کامپيوتري ، سحابي‌اي را به شکل ساعت شني نشان مي‌دهد که از گازهاي دفع شده ستاره مرکزي ايجاد شده است.
سحابيها
در جهان علاوه بر ستاره‌ها مقادير زيادي گرد و غبار و گاز وجود دارد که ما بين کهکشانها پراکنده گرديده است. يعني چگالي گاز در فضاي بين کهکشانها فقط برابر 20 اتم در هر اينچ مکعب است. سحابيها به علت نور ستارگان مجاور خود قابل رويت هستند. به کمک تلسکوپ به ساختمان و ويژگي آنها مي‌توان پي برد. بعضي از سحابيها نيز تاريک بوده و مانع عبور نور ستارگاني که در پشت آنها قرار دارند مي‌گردند.
سيارات
اجرام تقريبا کروي ، جامد و بزرگي هستند که به دور خورشيد مي‌گردند. بزرگترين آنها به نام مشتري است که جرمي معادل يک هزارم جرم خورشيد را دارد. تا به حال سيستم سياره‌اي نظير آن چه به خورشيد مربوط است، کشف نگرديده است. سيارات اجرام سماوي نسبتا سرد بوده و انعکاس نور خورشيد باعث مرئي شدن آنها مي‌گردد.
تشخيص سيارات از ستارگان در آسمان شب
• سيارات با نور ناپايدار مي‌درخشند، ولي نور ستارگان هم از لحاظ رنگ و هم از لحاظ روشنايي به سرعت تغيير مي‌کند.
• سيارات در آسمان حرکت کرده و محل آنها تغيير مي‌کند، ولي ستارگان نسبت به هم دارا ي مکانهاي تقريبا ثابتي هستند.
• سيارات هنگام رصد با تلسکوپها بصورت قرص نوراني بزرگ ديده مي‌شود، در صورتي که ستارگان بصورت نقاط روشن به نظر مي‌رسند.
• سيارات را مي‌توان در نواحي باريکي از آسمان مشاهده کرد، ولي ستارگان را مي‌توان در هر قسمتي از آسمان يافت.
سيارکها
سياره‌هاي خرد ، اجرام جامد کوچکي هستند که به دور خورشيد مي‌چرخند و تفاوت آنها با سيارات در بزرگي آنها است. بزرگترين اين سيارکهاي خرد به نام سيرس مي‌باشند، که قطرش برابر با 800 کيلومتر است. قطر اکثر آنها در حدود 3 کيلومتر مي‌باشد. سيارکها نيز توسط انعکاس نور خورشيد قابل رويت مي‌باشند و آنها را بدون تلسکوپ نمي‌توان ديد.
قمرها
قمرها اغلب از اجتماع و تمرکز ديسکهاي غبار و گاز در پيرامون سياره‌ها درست مي‌شوند. شش سياره از نه سياره بزرگ هر کدام يک يا چند قمر دارند که به دور آنها مي‌چرخند. تا به حال 45 قمر در منظومه شمسي کشف کرديده است.
ستارگان دنباله دار
ستارگان دنباله دار اجرام سماوي هستند که گه گاه ظاهر مي‌شوند. هر ستاره دنباله دار از يک مسير نوراني و دنباله طويلي تشکيل شده است. سر آن ممکن است به بزرگي خود خورشيد و دم آن نيز در حدود چندين صد ميليون کيلومتر بوده باشد. هر ستاره دنباله دار با وجود اينکه صدها کيلومتر در ثانيه سرعت دارد براي يک چشم غير مسطح همچون ما، بي حرکت به نظر مي رسد. سرعت آنها را مي‌توان از تغيير مکانش نسبت به ستارگان زمينه ثابت آسمان تعين کرد.
تا کنون نزديک به هشتصد ستاره دنباله دار کشف و نامگذاري گرديده است. اکثر ستاره‌هاي دنباله دار از يک مدار بسته‌اي در حال حرکت هستند. چنين ستارگان دنباله دار اهميت زيادي داشته و بعد از يک پريود به نزديکي زمين آمده و مشاهده شده‌اند، که مشهورترين آنها ستاره دنباله‌دار هالي است. مدارهاي ستارگان دنباله دار ديگر سهمي يا هذلولي است و به احتمال زياد اينها فقط يک بار در مجاورت زمين ظاهر و رويت گرديده ، دور مي‌زنند و سپس رفته و ديگر به نزديکي زمين نمي‌گردند.
شهابوارها
اجسام جامد و ريز ديگري به اندازه ته سنجاق هستند، در فضا ديده مي‌شوند. اکثرا گروهي از اين شهابها به طرف زمين حرکت کرده و در جو آن به دام ميدان مغناطيسي حاکم بر کره زمين مي‌افتد. در اثر برخوردشان در فاصله 150 کيلومتري جو زمين و در اثر اصطکاک آن ، جسم سوخته و غبار آن به طرف زمين سقوط مي‌کنند. نور حاصل شده از اين برخورد را به نام شخانه مي‌نامند. در واقع مي‌شود اظهار کرد هر ساله چندين صد تن از غبار شخانه بر سطح زمين مي‌نشينند. معمولا شهابها در فاصله 80 کيلومتري سطح زمين کاملا از بين مي‌روند، ولي بعضي اوقات احتمال دارد که کاملا تحليل نگردند و بصورت شهاب سنگ به سطح زمين برسند.
نامگذاري اجرام اعماق فضا
برخي اجرام غير ستاره اي از جمله کهکشانها و سحابيها با عناوين رايجي ناميده مي‌شوند، ولي برخي تنها با يک شماره مشخص مي‌شوند. در سال 1774 شارل مسيه (1817 - 1730) فهرستي شامل 45 جرم آسماني منتشر کرد و طي يک دهه بعد از آن به اين تعداد افزود. نام هر يک از اجرام اين فهرست متشکل از حرف ام (حرف اول مسيه) و يک عدد بدنبال اين حرف است. نام بسياري ديگر از اجرام آسماني متشکل از ان. جي.سي و يک عدد است. اين طرز نامگذاري در فهرستي که توسط ستاره شناس دانمارکي ، جان لودويک اميل درير (1926 - 1852) ، منتشر شد، معرفي شده است. اين فهرست ، فهرست عمومي نوين نامگذاري شده است.