- پايان زندگي مرد اول جهان تکنولوژي. اين خبري است که از روز پنجشنبه از صدر رسانه‌هاي جهان پايين نمي‌آيد. تنها دقايقي پس از آنکه شرکت اپل عکس معروف استيو جابز را به همراه تاريخ تولد و مرگش روي صفحه اول خود کشيد، همگان دانستند که زمان خبر بد سرانجام فرا رسيده است. اپل اين خبر بد را با همان فرم موجز محصولاتش داد. يک عکس،‌ يک تاريخ، ‌يک نام و چند جمله در ستايش جابز.

جهان رسانه‌ها اما با موضوع اينقدر ساده رفتار نکرد. انگار بمب بزرگي ترکيده بود که شبکه‌هاي تلويزيوني لحظه‌اي موضوع را رها نمي‌کردند. موج پيام‌هاي تسليت شخصيت‌هاي سياسي و تکنولوژي هم بر اهميت موضوع مي‌افزود. مردم در کاپرتينو مقر اصلي شرکت اپل در کاليفرنيا و در سراسر جهان جلوي فروشگاه‌هاي اين شرکت جمع شدند و با گذاشتن دسته گل يا قرار دادن سيبي گاز زده از مردي که جهان تکنولوژي را با روياهايش متحول کرد، ستايش کنند. اوباما رييس‌جمهور آمريکا از نخستين کساني بود که مرگ او را تسليت گفت و به دنبال او سيل پيام‌هاي تسليت از سوي ديگراني چون سارکوزي، بيل گيتس، استيوبالمر، لري پيچ و سرگئي برين و مارک زوکربرگ. بسياري از کساني که حتي در اين سال‌ها دل خوشي از او نداشتند به احترام او چند جمله‌اي در يادبودش گفتند.

مرگ زود

استيو جابز خيلي زود مرد. در 56 سالگي. از سال 2004 که نخستين نشانه‌هاي نوع نادري از سرطان پانکراس (لوزالمعده) در او مشاهده شد تا سال 2009 که پيوند کبد انجام داد و تا چند ماه قبل که روي سن آمد و آي پد 2 را معرفي کرد همه تصور مي‌کردند که او توانسته به‌رغم همه مشکلات بر اين بيماري غلبه کند. اما زماني که دو ماه قبل استعفايش را به هيات‌مديره اپل تقديم کرد در جملاتي نوشت که همواره گفته بودم اگر روزي برسد که نتوانم از عهده وظايفم برآيم اولين کسي خواهم بود که اين را به همه اعلام کنم و متاسفم که بگويم آن روز فرا رسيده است.

در واقع نمودار موفقيت شرکت اپل با نمودار وضعيت سلامت استيو جابز در اين سال‌ها دو مسير متفاوت را طي کرده‌اند. نمودار موفقيت اپل نموداري بسيار سريع، رو به رشد و نمودار سلامتي جابز با شيبي تند رو پايين و سرانجام روز چهارشنبه نمودار زندگي استيو جابز به پايان خود رسيد، در حالي که شرکت اپل حالا در اوج موفقيت خود ايستاده است. بزرگترين شرکت از نظر سرمايه بازار و پيش‌بيني‌ موفقيت در سال‌هاي آينده براي محصولات اين شرکت. اين هم از بازي‌هاي دراماتيک روزگار است که زندگي کسي که تمام تلاشش را وقف موفقيت کرده در اوج موفقيت به پايان مي‌رسد.


اپل و مرگ استيو
مرگ استيو جابز درست يک روز پس از معرفي آي‌فون 4 جديد که S نام دارد يک بدشانسي بزرگ براي اپل به شمار مي‌رود، هر چند که فقدان اين شخصيت کاريزماتيک که اساسا رشد اپل مديون او است نيز فاجعه‌اي است که حالا بايد اپل با آن کنار بيايد. اپل نخستين بيانيه را در مورد مرگ استيو منتشر کرد. جايي که استيو را منبع بي پاياني از نوآوري خطاب کرد. طي دو روز اخير سهام اپل تحت تاثير مرگ استيو جابز اندکي کاهش يافت، هرچند استواري اين شرکت به گونه‌اي است که حداقل برنامه ارائه محصولات تا 15 ماه آينده آن آماده و اعلام شده است. پيش‌بيني موسسه‌هاي تحقيقاتي نيز نشان دهنده اين است که محصولات اپل روند رو به رشد خود در بازار را طي سال‌هاي آينده حفظ خواهند کرد. اما واقعيت اين است که اينها همه روي کاغذ است و در بازار واقعي معلوم نيست همه چيز همانگونه که پيش بيني شده پيش رود. تيم کوک مديرعامل فعلي اپل که از سوي خود استيو جابز نيز براي همين سمت پيشنهاد شده بود، طي سال‌هاي اخير به تناوب مديريت اصلي اين شرکت را برعهده داشته و در واقع با فقدان استيو بيگانه نيست، اما بايد ديد بازار و سرمايه‌گذاران و سهامداران هم همين اعتماد را به کوک دارند يا خير. واقعيت اين است که اپل همين حالا تشکيل شده از بسياري از متخصصان و افراد صاحب نامي که در رشد اين شرکت و جايگاه فعلي آن نقش عمده‌اي داشته‌اند.

با اين حال از استيو جابز به عنوان بزرگترين مدير 50 سال اخير نام برده مي‌شود. آيا فقدان او بر اپل بي تاثير است؟ تيم کوک در پيامي به کارکنان اپل نوشت: ما اين افتخار را داشتيم تا با استيو کار کنيم. يک دوست و يک ذهن خلاق را از دست داديم. او روح اپل را ترک کرد اما روح او با اپل خواهد بود.

واکنش‌ها به مرگ استيو جابز
اوباما، بيل گيتس، سارکوزي، وزنياک (‌بنيانگذار اپل و شريک جابز)، لري پيچ، زوکربرگ، بالمر، مرداک، اشميت و بسياري ديگر پيام‌هايي به مناسبت درگذشت جابز منتشر کرده‌‌اند. اوباما از اين گفت که جابز آنقدر شجاع بود که متفاوت فکر کند. بيل گيتس بنيانگذار مايکروسافت خود را 30 سال همکار و دوست استيو جابز معرفي کرد فردي که به گفته او تاثيري که گذاشت بر نسل‌هاي آينده هم احساس خواهد شد. مارک زوکربرگ ترجيح داد از او روي صفحه فيس بوک خود بنويسد و نوشت: از تو متشکرم استيو که يک مربي و دوست خوب براي من بودي و نشان دادي چيزي که ساختي مي‌تواند دنيا را تغيير دهد. دلم تنگ مي‌شود.

لري پيچ مديرعامل گوگل که برخلاف معمول لوگوي خود را تغيير نداد، اما نام استيو جابز را به همراه تاريخ تولد و مرگ پايين فيلد جست وجو قرار داد نيز از جمله کساني بود که در مورد جابز صحبت کرد. او گفت: ‌استيو مردي بزرگ و باهوش و عالي بود و هميشه صحبت هاي او درباره تجربيات کاربر از محصولات براي من الهام‌بخش بود. او حتي با وجود اينکه اخيرا حال خوشي نداشت به من کمک مي‌کرد. سرگئي برين، ديگر موسس گوگل نيز در موردش گفت: تمايل استيو براي عالي بودن توسط هر کسي که با محصولات اپل کار کرده احساس مي‌شود. ديک کوستلو مديرعامل توييتر که سايتش روز پنج‌شنبه زير فشار کاربران و رسانه‌ها درباره مرگ استيو دچار مشکل شد هم گفت: در هر دوره به ندرت فردي پيدا مي‌شود که فقط مسير را جلو نمي‌برد، بلکه استاندارد جديدي براي اندازه‌گيري ايجاد مي‌کند. اريک اشميت رييس هيات‌مديره گوگل که خود زماني عضو هيات‌مديره اپل نيز بود، نوشت: او با استعداد و شخصيت کاريزماتيکش سايرين را براي انجام غيرممکن‌ها الهام مي‌بخشيد و نام او به عنوان بزرگترين مخترع دوران کامپيوتر در ذهن همه ما به يادگار خواهد ماند. باب ايگر مديرعامل ديزني هم او را منبع الهام ميليون‌ها نفري دانست که از محصولات اين شرکت ايده گرفتند و زندگي خود را تغيير دادند. جري يانگ مديرعامل ياهو استيو را قهرمان خود ناميد که به همه نشان داد که اختراع چگونه زندگي همه را تغيير مي‌دهد. ادموند براون فرماندار کاليفرنيا که مهد شرکت‌هاي آي تي است نيز فرصت را براي اظهار نظر از دست نداد و گفت او بهترين مخترع کاليفرنيا بود. مايکل بلومبرگ شهردار نيويورک او را نابغه‌اي در کنار اديسون و انيشتين ناميد.اما شايد گفته توييت نيل پاتريک هريس بازيگر از همه موجز‌تر بود که نوشت: در آرامش بخواب استيو جابز. يک اسطوره. يک مخترع آينده‌نگر.

چرا استيو جابز موفق است؟
بسياري استيو جابز را مدير نوگرايي مي‌دانند که به خاطر نوآوري‌هاي تكنولوژيك‌‌اش بايد مورد ستايش قرار گيرد. اما ساده‌انگارانه است که تاثيرات جابز را فقط در حوزه تکنولوژيک بدانيم. او نوع نگاه به بازار و مديريت را نيز متحول کرد. برخي معتقدند حتي نگاه ويژه او به بازار قواعد فعلي کاپيتاليسم را نيز جابه جا کرده است. استيو جابز در عين اينکه بلد بود چگونه بازار را تشنه محصولات خود کند خوب فهميده بود که دنبال کردن خواست مشتريان به تنهايي کسي را به موفقيت نمي‌رساند. او تصميم گرفت که خود براي مشتريان تعيين کند که چه چيزي نياز دارند و از همين رو انتخاب نوع استراتژي او در توليد محصولات با رقبايش بسيار فاصله دارد. او زماني که در سال 2007 آي‌فون را به بازار معرفي کرد به همگان گفت که ساير رقبا حداقل 5 سال از اين محصول فاصله دارند. صحت حرف او اکنون که چهارسال از حضور آي‌فون در بازار مي‌گذرد براي همه ما ثابت شده است. تيم کوک مديرعامل فعلي اپل سه‌شنبه گذشته و هنگام معرفي آي‌فون 4S گفت که رقبا پس از يک سال و نيم معرفي آي‌فون 4 هنوز به اين محصول هم نرسيده‌اند. اپل و جابز طي اين چند سال آنقدر در بازار محصولات کامپيوتري تحول ايجاد کردند که ساير رقبا يا مجبور به دنباله‌روي از آنان شدند يا مانند اچ پي مجبور شدند عطاي حضور در بخش‌هاي گسترده را به لقايش ببخشند و کنار بکشند.

به جز اين، جابز با تاکيد بر کيفيت، طراحي استانداردهاي جديدي را در بازار ايجاد کرد. در حالي که رقبا عمدتا به تاسي از بازار در فکر کاهش هزينه‌ها از راه کاهش کيفيت محصولات بودند اپل بر حفظ و ارتقاي کيفيت در محصولاتش پاي فشرد و رضايتمندي بازار را هم از آن خود کرد. حالا هر کسي مي‌خواهد تلفن جديدي را به بازار معرفي کند آن را با آي‌فون مقايسه مي‌کند.

رسانه‌ها شيفته جابز
جابز با رسانه‌ها ارتباط خوبي نداشت. او اما استراتژي‌اي در پيش گرفت که نيازي به رسانه‌ها نداشت. اپل نه تبليغي به رسانه‌ها مي‌داد و نه اساسا نيازي داشت. رسانه‌ها در مورد محصولات انقلابي اپل چنان مي‌نوشتند که اساسا نيازي به هيچ تبليغي نبود و هيچ تبليغي هم جاي آن را نمي‌گرفت. همين سه شنبه گذشته آي‌فون 4 جديد اپل هر چند توقع بسياري را برآورده نکرد، اما خبرش را همه شبکه‌هاي خبري پوشش دادند. سخنراني‌هاي او در هنگام معرفي محصولات چنان شوري در ميان همگان برمي‌انگيخت که مردم در مقابل فروشگاه‌هاي فروش محصولات ديجيتالي يا فروشگاه‌هاي اپل در انتظار ورود محصولات مي‌نشستند تا نخستين کساني باشند که از اين محصولات استفاده مي‌کنند. استيو جابز هفت بار روي جلد تايمز رفت و بي‌سبب نيست که تايمز اعلام کرده اين هفته به احترام او از انتشار اين هفته‌نامه خودداري مي‌کند. سايت گيزمودو که استيو جابز به خاطر نوشتن از يک دستگاه تلفن آي‌فون لو رفته از آنها شکايت کرده بود هم مطلبي در تقدير از شخصيت او نوشت و بسياري از رسانه‌هاي تکنولوژي نيز صفحه نخست يا لوگوي خود را به مناسبت مرگ وي تغيير دادند.مرگ استيو جابز يک واقعه بزرگ رسانه‌‌اي بود. او آنقدر براي افکار عمومي اهميت داشت که همه رسانه‌ها همچنان در مورد او صحبت مي‌کنند. ميزگرد‌هاي مختلف تشکيل مي‌دهند و از تاثيرات بود و نبود او در بازار مي‌گويند. استيو جابز خيلي کم مصاحبه مي‌کرد و اساسا جلوي ديد رسانه‌ها حاضر نمي‌شد، اما او در عين دوري‌اش از رسانه‌ها به واقع يکي از رسانه‌اي‌ترين و محبوب‌ترين چهره‌هاي معاصر بود.

اعتبار استفاده از محصولات
استيو جابز در دوران مديريت خود در اپل کاري کرد که محصولات اين شرکت هويت و شخصيت و اعتباري به صاحبانشان مي‌بخشيدند و اين را نه از راه اضافه کردن جواهرات و لوازم لوکسي از اين دست که از راه توسعه واقعي محصول ايجاد مي‌كرد. استيو جابز زماني آي‌پد را به بازار معرفي کرد که بازار از تبلت‌ها بيزار بود. شرکت‌هايي چون مايکروسافت تجربيات ناموفقي در ارائه تبلت به بازار داشتند، اما او بر اهميت اين محصول و فقدانش در بازار و نياز آينده پاي فشرد. حالا بنا بر آمارها 73 درصد از بازار تبلت‌ها در اختيار آي‌پد است. چيزي که احتمالا تا سال 2015 ادامه خواهد داشت. آي‌پد يک محصول انقلابي اپل بود که دامنه کاربرد آن از پزشکي تا سينما وسعت دارد. حالا حتي بازيگران سينما، سياستمداران و ورزشکاران از اين محصول استفاده مي‌کنند يا حداقل وانمود به داشتن آن مي‌کنند.

و استيو جابز
بدون استيو جابز قطعا جهان چيزي کم خواهد داشت. کنفرانس‌هاي اپل بدون او شوق و شور کافي برنمي‌انگيزد چنانچه کنفرانس روز سه شنبه اپل بدون او خيلي خالي مي‌نمود. با اين حال تاثيراتي که او در جهان اطراف ما و زندگي ما داشت با مرگ او دفن نمي‌شود.