بزرگراه فناوري - از دوران آغازين اينترنت تا سال 1998 مديريت شماره‌ها و اسامي اينترنتي به‌طور مستقيم يا غيرمستقيم در اختيار نهادهايي از دولت آمريکا بود و ثبت سه دامنه عمومي موجود در آن زمان، يعني com ، .net. و org.به‌طور انحصاري در اختيار يک شرکت خصوصي قرار داشت.

در سال 98، طي تفاهم‌نامه‌اي با وزارت بازرگاني آمريکا، موسسه خصوصي و غيرانتفاعي ICANN با اهداف گوناگوني تاسيس شد. از جمله اين اهداف مي‌توان موارد زير را ذکر کرد: ايجاد رقابت در ثبت دامنه‌هاي عمومي از طريق ازدياد تعداد دامنه‌ها و ازدياد تعداد مراکز ثبت (registrars)، بين‌المللي‌سازي مديريت امور مربوط به اسامي و شماره‌هاي اينترنتي، ايجاد مکانيسم ارتباط با کليه اقشار استفاده‌کننده از اينترنت و مديريت شفاف و دموکراتيک به گونه‌اي که منافع اقشار مختلف در آن ملحوظ شود.

طبق تفاهم‌نامه قرار بود ظرف دو سال آيکن شرايط لازم را جهت انتقال کامل امور ذي‌ربط از وزارت بازرگاني آمريکا به بخش خصوصي فراهم آورد، ولي علي‌رغم موفقيت‌هايي، اين انتقال عملي نشد و تفاهم‌نامه چند بار تمديد شد. آخرين مورد تمديد در سال 2003 بود که تفاهم‌نامه تا پايان سپتامبر 2006 (اوايل مهر سال جاري) تمديد شد. يکي از مهم‌ترين اموري که در سال 98 به آيکن محول شد اداره واحد IANA بود که از جمله وظايف آن ثبت مشخصات فني و اداري مراکز ثبت دامنه‌هاي مرتبه اول (اعم از عمومي و کشوري، مانند .com، .ir و...) در کارگزارهاي مادر موسوم به کارگزارهاي ريشه است. اين کارگزارها مراجع نهايي نشاني‌يابي در اينترنت هستند. بنابر تفاهم‌نامه‌ مجزايي، IANA موظف است هر گونه تغيير در مشخصات فوق (حتي عوض شدن يک شماره تلفن مرکز ثبت) را قبل از تعويض به اطلاع و تاييد وزارت بازرگاني آمريکا برساند.

مدتي پيش معاونت امور مخابراتي وزارت بازرگاني آمريکا (NTIA) طي فراخواني از عموم خواست که نسبت به سرنوشت تفاهم‌نامه با آيکن اظهارنظر کنند و تاريخ 16 تيرماه سال جاري را به‌عنوان آخرين مهلت تعيين کرد. در اين مدت طبق اعلام NTIA نزديک به 700 پاسخ به فراخوان آن سازمان واصل شده است.

پاسخ‌ها حاکي از نظرات بسيار متنوعي در خصوص نقش آينده آيکن و دولت آمريکاست ولي اکثر اظهارنظرهاي سازمان‌ها و اشخاص صاحب‌نام گوياي مخالفت تداوم کنترل يک‌جانبه تنظيمات کارگزارهاي ريشه توسط دولت آمريکاست. در تاريخ 26 جولاي (4 مرداد) نشستي علني در محل NTIA در واشنگتن با حضور بيش از صد نماينده از اقشار مختلف اعم از بخش خصوصي، مراجع فني، جامعه مدني و تعداد بسيار محدودي صاحب‌نظر غيرآمريکايي (از کانادا و انگليس) جهت پي‌گيري موضوع فراخوان تشکيل شد.

در اين جلسه اکثر نمايندگان جوامع و سازمان‌هاي فني و غيرانتفاعي مانند (ISOC) Internet Society ، ARIN (سازمان توزيع شماره‌هاي اينترنتي در آمريکاي شمالي) و ISC (گرداننده يکي از کارگزارهاي ريشه در کاليفرنيا) تمايل خود را نسبت به آزاد ساختن آيکن از ارتباط با وزارت بازرگاني ابراز کردند. نماينده ARIN صريحا خواستار لغو سرپرستي دولت خاص بر کارگزارهاي ريشه شد و نماينده ISOC اظهار عقيده کرد که وزارت بازرگاني بايد فقط تا مدت محدود به‌عنوان ضامن مالي آيکن در صحنه بماند.

در مقابل، بسياري از نمايندگان بخش خصوصي به‌خصوص مراکز ثبت دامنه‌هاي عمومي (registrars) مانند Go-Daddy معتقد بودند که آيکن هنوز به مرحله‌اي از پايداري و پختگي نرسيده است که از قيد کنترل دولتي خارج شود. بعضي از اين شرکت‌ها از ارتباط نزديک آيکن با Verisign و تمديد اخير قراردادهاي .com و .net با آن شرکت ناراضي هستند. همچنين نمايندگان دفاتر حقوقي حافظ علايم و اسامي تجاري که با گرايش‌هاي اخير در محافل آيکن نسبت به تقليل اطلاعات درج شده در WHOIS مخالفت دارند، از قطع ارتباط آيکن با وزارت بازرگاني آمريکا ابراز نگراني کردند. مسؤول حقوقي دامنه .uk (انگليس)، اميلي تيلور، از جان نوير(John Kneuer) سرپرست فعلي NTIA سؤال کرد که با توجه به اعلاميه سال گذشته کشور آمريکا در رابطه با WSIS که آمريکا قصد دارد همچنان نقش تاريخي خود را در نظام دامنه‌هاي اينترنتي حفظ کند، آيا بحث انتقال واقعا جدي است؟

وقتي اين سؤال و تبعات آن در مورد سرپرستي تغييرات کارگزار ريشه توسط ميلتون مولر استاد دانشگاه سيراکيوز و از سرشناسان جامعه مدني پي‌گيري شد، جان نوير اظهار داشت که دولت آمريکا نسبت به تعهدات اوليه خود در مورد انتقال تدريجي کنترل به بخش خصوصي پايبند است و قصد ندارد همه نقش‌هاي تاريخي خود را حفظ کند. ولي او بلافاصله اضافه کرد که درحال حاضر آمريکا سرپرستي خود بر کارگزارهاي ريشه را به لحاظ امنيت و پايداري شبکه اينترنت حفظ خواهد کرد. جمله اول نوير را بعضي خبرنگاران به اين تعبير کردند که يک انتقال قدرت جدي در راه است، ولي اکثر مفسران بر اين عقيده‌اند که نماينده دولت آمريکا خبري در مورد برنامه اين دولت در مورد آيکن فاش نکرد و بعيد است که تحول عمده‌اي در جريان باشد. اين نشست به‌طور زنده به‌صورت webcast پخش شد و اکنون نيز گزارش کامل صوتي – تصويري آن از طريق نشاني اينترنتي زير قابل دسترسي است:

http://www.woc.noaa.gov/pub/real/doc-2006-07-27.ram

مطلبي که در دو سه هفته اخير بيشترين بحث را در اين رابطه به‌خود جلب کرده، پيشنهادي است که دو تن از دست‌اندرکاران معروف اينترنت براي جايگزيني سرپرستي دولت آمريکا بر کارگزارهاي ريشه مطرح کرده‌اند. خانم بکي‌بر (Becky Burr) حقوقدان و از صاحب‌منصبان پيشين وزارت بازرگاني آمريکا که در ايجاد آيکن در سال 98 نقش داشت و خانم مريلين کيد (Marilyn Cade) عضو کميته استراتژي رييس آيکن پيشنهادي چهارماده‌اي عرضه کرده‌اند که طبق آن کار سرپرستي تغييرات کارگزار ريشه، به‌جاي وزارت بازرگاني آمريکا، به يک کارگروه کوچک بين‌المللي که در آن نمايندگاني از همه قاره‌ها حضور دارند، واگذار مي‌شود. طبق اين پيشنهاد، موارد تغيير توسط IANA به اطلاع کارگروه مي‌رسد و فقط در مواردي که تغيير مورد نظر مي‌تواند در پايداري و امنيت شبکه اثرگذار باشد، موضوع در کارگروه مورد بحث قرار مي‌گيرد، در ساير موارد تغيير بدون وقفه انجام خواهد شد.

وقتي اين نگارنده از خانم بر سؤال کرد که چه ضمانت اجرايي وجود دارد که کارگروه يا نمايندگان بعضي کشورها به بهانه‌هايي در تغييرات عادي که تهديدکننده نيستند وقفه ايجاد نکنند، او جواب داد که مکانيسمي تعبيه خواهد شد که اين‌گونه تغييرات در دستور کار قرار نگيرد. موضوع اميدوارکننده ديگري که ممکن است در آينده نزديک عمليات IANA را سرعت ببخشد، يک طرح فني براي اتوماسيون بعضي تغييرات در کارگزار ريشه است که توسط مرکز ثبت دامنه لهستان (.pl) انجام شده و طي قراردادي در اختيار IANA قرار گرفته است. در صورت استفاده از اين برنامه، بسياري از تاخيرهاي آزاردهنده که همواره گريبان‌گير کار IANA بوده است برطرف خواهد شد.