بازار ديجيتال - فراگير شدن استفاده از فناوري اين روزها تبعات مثبت و منفي بسياري در زندگي کاربرانش ايجاد کرده است. تبعاتي که نکات منفي‌اش اين روزها بيشتر از مثبت‌اش ديده شده و مورد نقد و بررسي جامعه شناسان، روانشناسان و در مقياسي وسيع‌تر قانون گذاران قرار مي‌گيرد.

جدا از بحث کامپيوتر و اينترنت که زماني در کانون توجه کارشناسان قرار داشت، اما اين روزها افزايش تعداد کاربران تلفن همراه در جهان باعث چرخش نگاه‌ها روي اين فناوري شده است. زماني تلفن همراه تنها يک وسيله براي حرف زدن بود. البته نه زماني آن‌چنان دور که براي به‌خاطر آوردنش نياز به نقل مثال‌ها و داستان‌هاي بي‌شماري باشد.

تا همين دوازده سال پيش در کشور ما از اين وسيله تنها براي مکالمات استفاده مي‌شد و به دليل هزينه‌هاي بالايي که در تهيه اين وسيله ارتباطي در آن زمان حاکم بود از اين کالا به عنوان يک کالاي لوکس يا حتي سرمايه اي نام برده مي‌شد. اما به تدريج و با توسعه شبکه‌هاي ارتباطي قيمت‌هاي دسترسي و استفاده از اين فناوري شکسته شد و با آمدن اپراتورهاي جديدتر، فراگيري اين کالاي ارتباطي بيشتر شد. به شکلي که هم اکنون و بر اساس آمارهايي که اعلام مي‌شود ايران داراي 53 تا 55 ميليون کاربر تلفن همراه است. فناوري تلفن همراه با افزايش کارکردهايش از تنها کاربرد آن که تماس تلفني بود خارج شد و به يک وسيله چند رسانه‌اي تبديل شده است.


انتقال اطلاعات از طريق متن، صدا و تصوير هر چند يک مزيت رقابتي براي سازندگان گوشي‌ها وکسب بازار رقابت دربرداشته، اما از سوي ديگر و به گفته جامعه شناسان، باعث بر هم زدن روابط سالم افراد يا ايجاد فاصله بين نسل‌ها و افراد خانواده نيز شده است. هر چند که به نظر مي‌رسد نقد و بررسي عملکرد اين جامعه ارتباطي نيازمند آمارهاي دقيق و تحقيقات ميداني منسجم و منظم باشد، اما دنياي اقتصاد براي يک بررسي ساده اقدام به تهيه نظرسنجي در يک جامعه آماري صدوپنجاه نفري کرده است که بخشي از نتايج آن در ذيل مي‌آيد.

آمارهايي از روي کنجکاوي

63 درصد از حاضران در اين جامعه آماري صد و پنجاه نفري مرد و 37 درصد آن را زنان تشکيل دادند که در اين بين 18 درصد بين 20 تا 25 نفر، 65 درصد بين 25 تا 35 سال، 13درصد بين 35 تا 45 سال و 3 درصد نيز بالاي 45 سن داشتند. همچنين 9 درصد اين جامعه آماري داراي ديپلم، 7 درصد فوق ديپلم، 51 درصد ليسانس، 30 درصد فوق ليسانس و 3 درصد نيز داراي مدرک دکترا هستند.
29 درصد اين جامعه آماري هميشه از تلفن همراه استفاده مي‌کنند، 41 درصد در اکثر مواقع، 28 درصد گاهي اوقات و تنها دودرصد به ندرت از اين وسيله ارتباطي استفاده مي‌کنند.

براي 38 درصد از اين افراد داشتن شماره رند بسيار مهم بوده و 62 درصد ديگر نيز در اختيار داشتن يک شماره رند براي آنها اولويتي ندارد. قبض تلفن همراه 17 درصد از جامعه آماري صد و پنجاه نفري دنياي اقتصاد در هر دوره کمتر از ده هزار تومان است. 20 درصد بين 10 تا 20 هزار تومان، 15 درصد بين 20 تا 30 هزار تومان، 24 درصد بين 30 تا 50 هزار تومان، 17 درصد بين 50 تا 80 هزار تومان و 6 درصد نيز بالاي 80 هزار تومان در هر دوره دو ماهه براي استفاده از تلفن همراه خود هزينه مصرف مي‌کنند.

نکته جالب، اما در بين هزينه‌هاي صرف شده در هر دوره دوماه اين افراد در بخش ارسال پيام‌هاي کوتاه است به‌طوري که 70 درصد از اين جامعه آماري کمتر از ده هزار تومان، 17 درصد بين 10 تا 20 هزار تومان، 9 درصد بين 20 تا 30 هزار تومان و 3 درصد نيز بين 30 تا 50 هزار تومان در هر دوره تنها هزينه ارسال پيامک پرداخت مي‌کنند.

43 درصد از افراد طراحي، ظاهر و رنگ گوشي‌ که در دستشان مي‌گيرند هميشه برايشان مهم است. 28 درصد تنها در زماني که طرح خاصي در بازار موجود باشد به آن توجه مي‌کنند. اين موضوع براي 15 درصد از افراد گاهي اوقات اهميت داشته و تنها براي دودرصد اهميتي ندارد.

17 درصد از جامعه آماري مورد بررسي در پاسخ به اين سوال که چقدر به گوشي موبايلشان وابسته هستند گزينه بسيار زياد را انتخاب کرده‌اند. 40 درصد گزينه زياد، 16 درصد کم و تنها 2 درصد در جواب اين سوال گزينه خيلي کم را انتخاب کرده اند.

يکي از موضوعاتي که اين روزها جامعه شناسان در بحث تلفن همراه بارها و بارها به آن اشاره کرده‌اند، فاصله‌اي است که اين وسيله ارتباطي بين افراد انداخته است.

بر همين اساس 16 درصد از جامعه آماري مورد بحث در اين تحقيق گفته‌اند که اکثر مواقع به جاي زنگ زدن و احوالپرسي با دوستان تنها به فرستادن يک پيامک بسنده مي‌کنند. 54 درصد گاهي، 28 درصد به ندرت و يک درصد نيز هميشه اين کار را انجام مي‌دهند. ده درصد از اين افراد براي حل اختلافات شخصي خود در اکثر مواقع از پيامک استفاده مي‌کنند. 33 درصد گاهي، 4 درصد هميشه و 50 درصد نيز به ندرت اين روند را دنبال مي‌کنند.