بزرگراه فناوري -از زماني که مجوز عملياتي ديتاسنترها (مراکز داده) داخلي اعطا شد، حدود يک سال و نيم مي‌گذرد. در طول اين مدت نيز ديتاسنترهاي داخلي با مسايل و چالش‌هاي متعددي مواجه بودند. اينکه مراکز مذکور از گذشته تاکنون تا چه حد موفقيت داشته و چه اقداماتي براي جذب مشتري داخلي و توان رقابت با ديتاسنترهاي خارجي داشته‌اند، ما را بر آن داشت تا با سه شرکت داراي مجوز IDC به گفت‌وگو پرداخته و از کم‌وکيف وضعيت ايشان کسب اطلاع کنيم.



در گفت‌وگو با اين مراکز مشخص شد که عدم حمايت دولت، ظهور رقباي دولتي، هزينه بالاي پهناي باند، قطعي اينترنت، ديربازده بودن سرمايه‌گذاري، نبود زيرساخت‌هاي ارتباطي مورد نياز، کمبود اطمينان براي مشتري و قيمت تمام شده بالا از جمله مشکلات ديتاسنترهاي داخلي است.

اين در حالي است که بر اساس مجوز صادره براي IDCها، راه‌اندازي سرويس‌هاي پايه بايد در مدت يك سال انجام مي‌شد.

اين مدت نيز به‌منظور ايجاد مجتمع ايمن و مقاوم در برابر تهديد به‌ همراه ارتباطات پرسرعت و پايدار به‌منظور ميزباني تجهيزات، ارايه خدمات و كاربردهاي اطلاعاتي، خدمات ذخيره‌سازي، پردازش و مديريت و مبادله اطلاعات و داده‌هاي ديجيتالي مربوط به مشتري‌ها و غيره بوده است.

"حسين لطفي" مدير IDC پارس‌آنلاين مي‌گويد: خدماتي كه در حال حاضر توسط اين شرکت ارايه مي‌شود شامل ميزباني، سرور اختصاصي و فضاي اختصاصي است.

ظرفيت فعلي مركز داده ميزباني ما بيش از40 هزار سايت با ظرفيت متوسط 100مگابايت به ازاي هر سايت و امكان ارايه حداقل400 هزار صندوق پستي با ظرفيت متوسط 10 مگابايت به ازاي هر صندوق، 150 رك براي خدمات فضاي اختصاصي، تعداد 60 سرور اختصاصي، مجموع فضاي ذخيره‌سازي به ميزان 9 ترابايت و توان پردازش 400 گيگاهرتز است.

لطفي مي‌افزايد: ظرفيت‌هاي فاز بعدي ميزباني بيش از 320 هزار سايت با ظرفيت متوسط 100 مگابايت به ازاي هر سايت و امكان ارايه حداقل پنج ميليون صندوق پستي با ظرفيت متوسط 10 مگابايت به ازاي هر صندوق، 150 رك براي خدمات فضاي اختصاصي، تعداد 800 سرور اختصاصي و مجموع فضاي ذخيره‌سازي به ميزان 72 ترابايت خواهد بود.

به گفته وي، خدمات ارزش افزوده براي استفاده كاربران در اين مراكز داده‌در نظر گرفته شده است که شامل امکان برخورداري از Firewall اختصاصي و اشتراکي، امکان دسترسي به فضاي ذخيره‌سازي از طريق تکنولوژي¬هاي NAS و SAN است.

اين در حالي است که قيمت خدمات ارايه شده به‌دلايل جديد بودن، تنوع و ويژگي‌هاي هر خدمت هم‌اکنون در كشور داراي استاندارد خاصي نيست.

اين شرکت سرويس‌هاي پايه را با حداقل ميانگين قيمت 30 هزار تومان ارايه مي‌کند و در حال حاضر نيز حدود 40 درصد از مشتري‌ها را ارگان‌هاي دولتي تشکيل مي‌دهند.

"محمد تاج‌ميري" مدير IDC فن‌آوا به‌عنوان يکي ديگر از شرکت‌هاي داراي مجوز نيز مي‌گويد: فاز پايلوت ديتاسنترهاي داخلي شش ماه بود و پس از آن به‌مدت يک سال بايد فاز اول اجرا مي‌شد، ظرفيتي که در فاز پايلوت نيز بايد ايجاد مي‌شد به‌صورت رسمي به ديتاسنترها ابلاغ نشده است.

اما طي جلساتي که ديتاسنترها با وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات داشتند، مشخصاتي براي فاز پايلوت تعريف شد که قرار بود در اين مرحله سرويس‌هاي ميزباني سايت و ميزباني ايميل ارايه شود.

ظرفيت‌هايي هم که قرار بود در مرحله پايلوت ارايه شود شامل 50 هزار سايت، 150 هزار ايميل و 10 ترابايت فضاي ذخيره‌سازي است که فن‌آوا در فاز پايلوت 75 هزار ميزباني سايت، 300 هزار ميزباني ايميل و 12 ترابايت فضاي ذخيره‌سازي را انجام داده است.

در حال حاضر حدود هفت هزار ايميل و 400 سايت در فن‌آوا ميزباني مي‌شود که حدود 90 درصد مشتري‌ها از بخش خصوصي هستند.

به گفته تاج‌ميري پس از فاز پايلوت نيز بايد سايت اصلي راه‌اندازي مي‌شد که در يک برنامه چهارماهه ما به فاز نهايي رسيديم و در اين فاز دو سرويس به خدمات فاز پايلوت اضافه شد که شامل "سرور اختصاصي"و"فضاي اشتراکي" بود اما ? "شبکه مجازي اختصاصي" و "شبکه تلفن ثابت" نيز در فاز نهايي در حال ارايه بود.

تاج‌ميري مي‌گويد: فضاي ذخيره‌سازي در اين IDC به 20 ترابايت رسيده که قابليت توسعه به پنج برابر و در واقع صد برابر را نيز داشت. ليکن بر اساس نياز و تقاضاي مشتري فضاي ذخيره‌سازي را مي‌توان افزايش داد.

اما به گفته مدير پروژه ديتاسنتر فن‌آوا، تمام موارد مذکور به اين شکل نبود که وزارت ارتباطات به‌صورت رسمي و مستند از ديتاسنترها بخواهد اقداماتي انجام دهند و در واقع شرکت‌ها تعهدي در ارايه سرويس در موعد خاصي نداشتند.

قول‌هايي که عملي نشد

اما به گفته يکي از IDCها وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات قول‌هاي بسياري براي حمايت از مراکز IDC داده بود که تاکنون عملي نشده است. وام يک و نيم ميليارد توماني، ارايه پهناي باند به‌طور رايگان يا با قيمت ارزان، تقبلSTM1 بين سايت اصلي و سايت پشتيباني توسط شرکت زيرساخت و قرار دادن آن در اختيار شرکت‌هايIDC از جمله اين موارد بود.

نگاهي به مشکلات مراکز داده

اما در طول عمر شرکت‌هاي IDC اين شرکت‌ها با مشکلات خاص خود مواجه شده‌اند.

تاج‌ميري در خصوص يکي از مشکلات ديتاسنترها مي‌گويد: با توجه به اينکه ديتاسنترهاي داخلي براي دولت داراي منافعي است، ما انتظار داريم تا پهناي باندي که شرکت فناوري اطلاعات در اختيار IDC ها قرار مي‌دهد، رايگان و يا حداقل داراي قيمت پاييني باشد.

وي مي‌افزايد: ظرفيت‌سازي بر مبناي وجود و تقاضاي مشتري است و افزايش حجم آن بدون وجود مشتري فايده‌اي ندارد.

به گفته تاج‌ميري ديتاسنترهاي داخلي به لحاظ کيفيت، تفاوت چنداني با ديتاسنترهاي خارجي ندارند اما کيفيت اين مراکز وابسته به مخابرات است زيرا اگر پهناي باند از مخابرات قطع شود، پهناي باند مراکز نيز متعاقبا قطع خواهد شد.

وي تاکيد مي‌کند: تجهيزاتي که ديتاسنترهاي داخلي استفاده کرده‌اند، تفاوت چنداني با مراکز خارجي ندارد اما تنها تفاوت در پهناي باند است که ديتاسنترهاي كشور ما به مخابرات وابسته‌اند.

IDCها بازار بزرگي را هنگام ورود به اين عرصه در ذهن داشتند و به‌دنبال اين بودند که شرکت‌هاي دولتي به‌سمت IDC هاي داخلي و خصوصي سوق يابند تا به اين ترتيب سود خوبي نصيب ايشان شود. اما اکنون روال ديگري را در مقابل خود دارند. در حال حاضر برخي از شرکت‌هاي مخابرات استاني در حال آماده‌سازي ارايه خدمات ميزباني هستند که اين موضوع با منافع شرکت‌هاي خصوصي مغايرت دارد.

تاج‌ميري مي‌گويد: هر کدام از اين مراکز به نوبه خود سرمايه‌گذاري‌هاي هنگفتي در راه‌اندازي ديتاسنتر داخلي انجام داده‌اند و ورود رقباي دولتي در اين بازار به منزله شکست براي اين شرکت‌هاست.

وي مي‌افزايد: ما تاکنون منتظر بوديم تا بحث IDC هاي دولتي و رقابت با آن‌ها مشخص شود تا اينکه بدانيم بايد به رقابت با بخش دولتي بپردازيم يا با بخش خصوصي؟ اگر قرار باشد ديتاسنترهاي خصوصي مجبور به رقابت با دولتي‌ها شوند، ناعادلانه خواهد بود زيرا تمامي زيرساخت‌هاي مخابراتي در اختيار دولت بوده و به‌دليل استفاده از اين امکانات در شرايط يکساني با ديتاسنترهاي خصوصي قرار ندارند.

موضوع فضاي مبهم کسب‌وکار موجود در بازار از جمله مشکلات اصلي ديتاسنترهاست و هنوز مشخص نشده که ديتاسنترهاي دولتي، سايت‌هاي دولتي را سرويس خواهند داد و يا خير؟ اما اين موضوع مسلم است که با وجود ديتاسنترهاي دولتي، سازمان‌ها و ارگان‌ها به‌سمت IDCهاي خصوصي نخواهند آمد.

سوددهي تا چهار سال آينده

اگر دولت رقابت با شرکت‌هاي خصوصي را آغاز نکند و از ديتاسنترهاي خصوصي حمايت کند، اين مراکز تا چهار سال آينده به سوددهي خواهند رسيد.

"محمود صرافي" مدير امور مشتريان IDC داده‌پردازي (يکي ديگر از شرکت‌هاي داراي مجوز) نيز مي‌گويد: ديتاسنترها با سه بخش در ارتباط بودند، معاونت فناوري اطلاعات وزارت ICT كه مجوز را صادر كرده بود، مركز تحقيقات مخابرات كه مجوز مربوطه توسط مديرعامل وقت آن ابلاغ شد و مباحث فني اين مجوزها نيز توسط اين مركز پي‌گيري مي‌شد.

سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي نيز يكي ديگر از اين بخش‌ها بود كه بايد صدور مجوزها با هماهنگي اين سازمان انجام مي‌شد كه در اين مدت با هر سه سازمان در ارتباط بوديم.

صرافي مي‌افزايد: در قرارداد پيش‌بيني شده شركت مخابرات ملزم به ارايه لينك‌هاي مخابراتي STM1 بهIDC هاست كه رايگان بودن يا داشتن هزينه پايين و يا موارد ديگر در ارتباط با اين لينك‌ها در عمل با چالش مواجه شد زيرا در مخابرات گفته مي‌شد كه اين شركت، غيرانتفاعي است و وزارت ارتباطات نمي‌تواند مخابرات را ملزم كند كه بودجه عمومي را در اختيار IDCها قرار دهد چون اين موضوع با قانون مغايرت دارد.

اما در حال حاضر حدود 40 درصد قيمت هاستينگ داخلي هزينه‌اي است كه بايد توسط IDCها به شركت فناوري اطلاعات پرداخته شود.

طبق قوانين جاري شركت مخابرات، هزينه پهناي باند هم بايد توسط IDC و هم مصرف‌كننده پرداخت شود كه رقم قابل توجهي است، در واقع پرداخت‌هاي سنگين در مقابل تعهدي است كه مشخص نيست محقق خواهد شد يا خير؟

وي با اشاره به اينكه حدود يك سال از فاز اجرايي مرکز داده شرکت داده‌پردازي گذشته، مي‌افزايد: امكانات فيبرنوري، ارتباطات كابل‌هاي مخابرات، خطوط E1 آماده شده و امنيت فيزيكي و امنيت اطلاعات به‌روزرساني شده است. همچنين سرويس‌هاي ميزباني وب، ايميل، سرور اختصاصي و تخصيص فضاي ديتا نيز ارايه مي‌شود.

به گفته وي قريب به 70 درصد ميزباني سايت‌هاي اين شرکت مربوط به سايت‌هاي غيرخصوصي است و بيش از هزار ايميل نيز ميزباني مي‌شود كه از گذشته وجود داشته اما اكنون به مركز جديد در حال انتقال است.

در حال حاضر سقف ارايه سرويس داده‌پردازي 400 سرويس اختصاصي، چهار هزار هاستينگ و 40 هزار ايميل است.

اتصال شبكه‌هاي داخلي الزام تحقق ديتاسنترها

زماني وجود IDCها در داخل كشور محقق مي‌شود كه شبكه‌هاي داخلي و اينترنتي به هم مرتبط باشند. اين اقدام نيز بايد از سوي مخابرات به‌صورت موازي و هم‌زمان با راه‌اندازي ديتاسنترهاي داخلي انجام مي‌شد.

همچنين شركت فناوري اطلاعات بايد تمهيداتي را براي اينكه سايت‌ها به ديتاسنترهاي داخلي سوق يابند، داشته باشد. مراكز اطلاعات كشور نظير كتابخانه‌ها، سايت وزارتخانه‌ها و شهرداري‌ها بايد به هم مرتبط شوند و يا به‌سمت مراكز اصلي IDC مهاجرت كنند.

راه‌اندازي پورتال‌ها عامل رونق

اما صرافي معتقد است: تا زماني كه پورتال‌ها راه‌اندازي نشوند مراكز ديتاسنتر نيز رونق نخواهد گرفت.

وي مي‌گويد: ارايه حجم بالاي سرويس جزء مخاطرات ما است، به‌دليل اينكه هنوز لينك‌هاي مخابراتي تقويت نشده و همچنين تجربه IDC براي نخستين بار در ايران در حال عملياتي شدن است.

اكنون سرويس‌هاي مراكز IDC در كشور رواج بسياري نداشته و فرهنگ‌سازي نيز در اين زمينه انجام نشده است، همچنين اين مراکز امكان استفاده از لينك‌هاي ماهواره‌اي را نداشته و تنها به‌وسيله يك خدمات‌دهنده به شبکه جهاني متصل هستند که به اعتقاد کارشناسان اين امر، استقلال IDC را زير سؤال مي‌برد.

در تمام نقاط دنيا IDCها براي اثبات كيفيت كار خود اعلام مي‌كنند كه به چند خدمت‌دهنده ارتباط اينترنتي ماهواره‌اي و فيبرنوري متصل و داراي SLA (توافقنامه سطح خدمات) بالا بوده و قطعي ندارند.

اما قرار است اگر شركت‌ها حجم سرمايه‌گذاري مناسب داشته باشند و به تعهدات خود عمل کنند، وام يك و نيم ميليارد توماني به آن‌ها کمک زيادي خواهد کرد.

بر اساس اين گزارش، چنانچه سايت تمامي شرکت‌ها و ارگان‌ها در ديتاسنترهاي داخلي ميزباني شود، هزينه‌اي براي عبور از مبادي بين‌المللي پرداخت نمي‌شود و به اين ترتيب ضمن صرفه‌جويي در هزينه‌ها نياز به خريد پهناي باند نيز کاهش مي‌يابد.

از سوي ديگر با توجه به سابقه بسيار مسدود شدن سايت‌هاي ايراني توسط شرکت‌هاي آمريکايي و کانادايي، کمک به راه‌اندازي و تقويت مراکز داده داخلي از ديگر مزيت‌هاي موجود براي کشور به‌شمار مي‌رود.