بازار كامپيوتر ما سال‌ها است در معرض عرضه كالاهاي غيراستاندارد و تقلبي قرار دارد و تلاش‌هاي ارگان‌هاي مربوطه مانند اداره استاندارد، وزارت بازرگاني و...

تا كنون در زمينه جمع‌آوري اين كالاها از سطح بازار نتيجه‌اي در خور توجه در بر نداشته است. شايد تصور شما از لفظ كالاي غيراستاندارد، به سمت كالاهاي چيني يا قاچاق كشيده شود. ولي اشتباه مي‌كنيد. اگر سري به بازار كامپيوتر بزنيد متوجه مي‌شويد علاوه بر كالاهاي بدون مارك يا تقلبي يا حتي قاچاقي چيني، بخشي از كالاهاي غيراستاندارد را نمونه‌هايي تشكيل داده‌اند كه در داخل توليد مي‌شوند و عنوان وطني را يدك مي‌كشند.

بر اساس اعلام كارشناسان، اين موضوع در پي سوءاستفاده برخي از توليدكنندگان از حمايت‌هاي دولت از توليدات داخلي صورت گرفته است و تلاش دولت براي حمايت از توليدات داخلي هميشه نتايج مثبت در بر نداشته و گاه باعث مي‌شود برخي از توليدكنندگان از حمايت‌هاي دولت سوء استفاده كنند و گروهي نيز براي فرار از پرداخت حقوق گمركي دست به اقداماتي بزنند كه در نهايت به ضرر مصرف كننده و باعث بدنامي كالاهاي داخلي شود.

يكي از اين اقدامات اين است كه دولت تصميم گرفته است كه برخي از كالاهاي حوزه كامپيوتر را كه مشمول قانون استاندارد اجباري هستند در صورتي كه در كشور توليد شوند از ليست كالاهاي مشمول قانون استاندارد اجباري حذف كنند. به عبارتي اگر شرکتي در ايران هر کدام از اين کالاها را به صورت قطعات منفصله (CKD) وارد کند و در داخل آن را سرهم کند، کالايش توليد داخل به حساب مي‌آيد و مشمول استاندارد اجباري نخواهد بود. اين اقدام باعث شده است در بازار شاهد عرضه كالاهاي غيراستاندارد وطني باشيم.

وطني‌هاي غيراستاندارد را بشناسيم
اگرچه بر اساس مصوبه هيات وزيران، تعدادي از کالاهاي وارداتي حوزه كامپيوتر، شامل کيس، انواع مانيتور، مانيتورهاي ويدئويي و پروژكتورهاي ويدئويي، سرور، نوت‌بوک، چاپگر، اسکنر، انواع دستگاه فتوكپي و منبع تغذيه رايانه مشمول استاندارد اجباري
هستند.

ولي از بين اين 10 قلم کالاي IT که واردات آنها منوط به دريافت استاندارد است، مانيتور، کيس و منبع تغذيه جزو کالاهايي هستند که در داخل هم توليد يا مونتاژ مي‌شوند و به حكم اينكه در داخل توليد شده‌اند، هيچ نظارتي درباره استاندارد بودن يا نبودن اين کالاها از سوي موسسه استاندارد و مرکز تحقيقات صنايع انفورماتيک صورت نمي‌گيرد. به عبارتي استانداردسازي اين كالاها تشويقي است و در صورتي كه توليدكننده تمايل داشته باشد، كالاهايش را به مهر اداره استاندارد منقش مي‌كند.

كارشناسان و مسوولان اداره استاندارد معتقدند اين موضوع باعث شده است تا شاهد عرضه نمونه‌هاي غيراستاندارد توليد داخل در مورد برخي از كالاها مانند پاور و كيس باشيم.
به طوري كه بر اساس آمار، حدود 90 درصد بازار را نمونه‌هاي غير استاندارد پاور به خود اختصاص داده‌اند كه عنوان وطني را يدك مي‌كشند. اين موضوع باعث اعتراض تعداد محدودي از توليدكنندگان اين كالاها كه محصولاتشان داراي استانداردهاي ملي است و وارد كنندگان نيز شده است.
به گفته دانش پور، مدير روابط عمومي اين شركت، محصولات اين شركت به هولوگرام مخصوص مركز تحقيقات صنايع انفورماتيك مزين است و اگر چه استانداردسازي محصولات داخلي تشويقي است، ولي اين شركت با اعتماد به كيفيت محصولاتش اين كالاها را براي استانداردسازي به مركز تحقيقات صنايع انفورماتيك مي‌فرستد. چرا كه منبع تغذيه يكي از قطعات مهم كامپيوتر است و ايراد در آن به ساير قسمت‌هاي رايانه آسيب مي‌زند. از سوي ديگر منابع تغذيه غيراستاندارد به دليل عدم استفاده از قطعات با کيفيت بدون شک انرژي بيشتري مصرف مي‌کنند و با توجه به قانون هدفمندي يارانه‌ها استانداردسازي توليدات داخل اين کالا بسيار اهميت مي‌يابد.

ويدا سينا، رييس مركز تحقيقات صنايع انفورماتيك نيز با بيان اين مطلب كه اداره استاندارد، مركز تحقيقات انفورماتيك، وزارت صنايع و ساير ارگان‌هاي ذي‌ربط از اعمال چنين قانوني گله‌مند هستند، گفت: ما اصرار داريم كليه كالاهاي وارداتي و توليدي مورد بررسي مركز تحقيقات انفورماتيك قرار گيرند تا حجم كالاهاي غيراستاندارد در بازار كاهش يابد. به گفته وي، عدم نظارت بر كالاهاي توليد داخل مساله‌اي جدي است، ولي اين موضوع در مورد كيس و منبع تغذيه جدي‌تر است؛ چرا كه آسيب اين قطعات، صدمات جدي به دستگاه مي‌زند و حتي در برخي موارد باعث بروز خسارت‌هاي جاني مي‌شود.

وي افزود: در حال حاضر توليدكنندگان يا مونتاژكاران داخلي براي فرار از پرداخت هزينه‌هاي گمركي و استانداردسازي، كالاها را به صورت CKD وارد مي‌كنند و اكثر اين كالاها در حوزه منبع تغذيه و كيس هستند. ولي در حوزه مانيتور به دليل اينكه اين كالاها تحت ليسانس شركت‌هاي مادر توليد مي‌شوند، مشكل چنداني در زمينه استاندارد بودن آنها نداريم.

احمد رضا کليشادي، معاون تجهيزات IT و الكترونيك مركز تحقيقات صنايع انفورماتيك گفت: پاورهاي وارداتي براي دريافت استاندارد از نظر درجه حرارات، دوام و کيفيت قطعات خازن و کابل، سازگاري محيطي با امواج الکترومغناطيسي و ميزان سنگيني بار که از شبکه برق استفاده مي‌کنند، آزمايش مي‌شوند.

وي افزود: منابع تغذيه توليد داخل هيچ‌کدام از اين آزمايش‌ها را نمي‌گذرانند و با کيفيت پايين مونتاژ و عرضه مي‌شوند که هم خطرات ايمني و هم خطرات سازگاري الکترومغناطيسي دارد، همچنين براي شبکه، بار اضافي ايجاد مي‌کند. زماني، مسوول نظارت بر استاندارد داخلي در اداره استاندارد نيز گفت: پس از پاورها كه بخش بزرگي از نمونه‌هاي غير استاندارد بازار را به خود اختصاص داده‌اند، كيس از كالاهايي است كه به دليل اينكه در كشور توليد مي‌شود مورد بررسي اداره استاندارد قرار نمي‌گيرد و ما نسبت به اعمال اين قانون گله‌مند هستيم. وي با تاييد اين نكته كه بيش از 90 درصد بازار منبع تغذيه را نمونه‌هاي غيراستاندارد وطني به خود اختصاص داده‌اند، گفت: در حوزه لپ‌تاپ هم طي ماه‌هاي گذشته حدود 40 تا 50 درصد از لپ‌تاپ‌هاي وارداتي غيراستاندارد بوده و مرجوع شده است. اين در حالي است كه سينا اين گفته را تاييد نكرد و گفت: حجم نمونه‌هاي مرجوعي در زمينه لپ‌تاپ در حدود 10 تا 15 درصد بوده است.

آغاز اصلاحات

به نظر مي‌رسد اعتراضات كارشناسان نسبت به عرضه محصولات غيراستاندارد وطني كارگر بوده است؛ چرا كه مقرر شده است بر اساس مصوبه هيات وزيران از اوايل سال 1390 كليه كالاهاي وارداتي و توليدي داخل مورد بررسي اداره استاندارد و مركز تحقيقات صنايع انفورماتيك قرار گيرند. ويدا سينا، رييس مركز تحقيقات صنايع انفورماتيك و زماني مسوول نظارت بر استاندارد كالاهاي داخلي با بيان اين مطلب گفتند، با توجه به افزايش عرضه كالاهاي غيراستاندارد به بازار داخلي و بر اساس مصوبه اخير هيات وزيران مقرر شده است كه از اوايل سال آينده هيچ نوع كالايي بدون تست و بررسي اداره استاندارد وارد بازار نشود.

البته اين اقدام ممكن است تا حدودي از ميزان عرضه كالاهاي غيراستاندارد به بازار بكاهد، ولي برخي از كارشناسان و وارد كنندگان بر اين باورند، همگام با اجراي اين اقدامات بايد توان و دانش افرادي كه به بررسي اين كالاها مي‌پردازند محك زده شود و همچنين استاندارد سازي كالاها به ويژه در حوزه لپ‌تاپ با دقت نظر و بر اساس استانداردهاي جهاني صورت گيرد.

خطر استفاده از كالاهاي غيراستاندارد

استفاده از كالاهاي غيراستاندارد، علاوه بر اينكه عملكرد دستگاه‌ها را دچار مشكل مي‌كند و ممكن است خسارات مالي و جاني زيادي به بار آورد، باعث اتلاف انرژي و افزايش ميزان استفاده از انرژي مي‌شود كه اين موضوع با اصل هدفمندسازي يارانه‌ها در تضاد است. به گفته جواد عمراني، مدير بخش تحقيق و توسعه شركت سياره سبز، توليدكننده كيس و پاورهاي green، مصرف انرژي در کامپيوتر به چهار عامل بستگي دارد. يکي از اين عوامل مربوط به مصرف انرژي قطعات کامپيوتر است و سه عامل ديگر مربوط به منبع تغذيه است. وظيفه منبع تغذيه، تامين انرژي قطعات داخلي يک کامپيوتر است، ولي خود پاور نيز به دليل ماهيت کار مدار سوئيچينگ، داراي اتلاف انرژي بالايي است. بنابراين بحث راندمان منبع تغذيه در تعيين ميزان مصرف انرژي کامپيوتر داراي اهميت ويژه‌اي است. به گفته وي، علاوه براين، مشكلات موجود در كيس‌هاي غيراستاندارد معمولا مربوط به تشعشعات الكترو مغناطيسي است و اگر ضخامت كيس در حدي نباشد كه اين تشعشعات را دفع كند مشكل ايجاد مي‌شود. به گفته وي، اكثر كيس‌هاي غير استاندارد ضخامت و پوشش دهي لازم را براي دفع تشعشعات و... ندارند.

وي همچنين گفت: در مورد منبع تغذيه بحث جلوگيري از ايجاد هارموني است كه اهميت دارد. به عبارتي؛ ايجاد مشكل نبايد روي دستگاه‌هاي جانبي تاثير گذارد. وي با اشاره به اينکه اکثر منابع تغذيه توليد داخل استاندارد

EUP Ready ندارند، گفت: پاورهايي که داراي استاندارد EUP هستند، در حالت Stand By کمتر از يک وات انرژي مصرف مي‌کنند و منابع تغذيه که از اين استاندارد پيروي نمي‌کنند 5 برابر بيشتر انرژي مصرف مي‌کنند.

ويدا سينا هم در مورد خطرات استفاده از كالاهاي غيراستاندارد گفت: اگر براي يك لپ‌تاپ يا كامپيوتر روميزي در يك محيط صنعتي يا بيمارستان مشكلي پيش آيد (مثلا دچار آتش‌سوزي شود) خسارات جاني و مالي زيادي به بار مي‌آيد كه اميدواريم با اجراي قانون جديد از سال 90 اين مشكلات حل شود.