اين روزها بحث درباره حضور شرکت‌هاي تکنولوژي و اينترنتي در بازارهاي سهام و بورس حسابي داغ شده است. در واقع اخيرا اين موضوع در حال تبديل شدن به يک اپيدمي در ميان اين شرکت‌هاست. عرضه سهام در بورس براي اولين بار (IPO) در شرکت‌هاي اينترنتي اما بيشتر شبيه به حرکت اتوبوس‌هاي شهري است؛ مدت‌ها يا شايد سال‌ها براي رسيدنش منتظر مانده‌ايم و سپس در يک لحظه سر و کله چندين شرکت با هم پيدا مي‌شود.


بعد از سال‌ها سکون و رکود در بازار IPO براي شرکت‌هاي تکنولوژي، حالا اين بازار جان دوباره‌‌اي در بورس‌هاي آمريکا پيدا کرده است. شرکت LinkedIn که يک شبکه اجتماعي براي کاربران حرفه‌اي است، ماه گذشته سهامش را در بورس اوراق بهادار نيويورک عرضه کرد. ارزش اين شرکت در پايان اولين روز معامله به 8/8 ميليارد دلار رسيد که اين ميزان 572 برابر سود LinkedIn در سال ميلادي گذشته بود. اين موضوع توجه بسياري از شرکت‌هاي اينترنتي را به خودش جلب کرده است تا جايي که حالا تعدادي از اين شرکت‌ها مانند Groupon عرضه کننده بن و کوپن‌هاي آنلاين و Pandora Media يک شرکت راديو اينترنتي، براي پيوستن به اين جنبش صف کشيده‌اند.
اين روند آنقدر سريع در حال رشد است که کارشناسان پيش بيني کرده‌اند بعضي شرکت‌هاي کوچک مانند Zynga که توليد کننده بازي‌هاي آنلاين جنجالي و پر طرفداري مانند FarmVille است، نتوانند به اين زودي‌ها خودشان را به اين موج برسانند.
اين در حالي است که رشد شرکت‌هاي اينترنتي مانند Zynga که وابستگي زيادي به تعداد کاربرانشان دارند، همراه با افزايش تعداد کاربران تضمين مي‌شود و به اين ترتيب انتظار مي‌رود شانس خوبي براي حضور در بازار سهام داشته باشند.
با اين اوصاف شرکت‌هاي اينترنتي در چين، روسيه و کشورهاي بزرگ ديگر براي پيوستن به اين موج و عرضه سهام خودشان در بورس‌هاي آمريکا تلاش زيادي مي‌کنند.
تنها مدت کمي بعد از ورود جالب توجه و جنجالي شرکت LinkedIn به بورس که قيمت سهام آن را به بيش از دو برابر رساند، بزرگ‌ترين موتور جست‌وجوي اينترنتي روسيه به نام Yandex هم سهامش را در بازار اوراق بهادار نيويورک عرضه کرد. نکته جالب توجه اين بود که قيمت سهام شرکت Yandex در پايان اولين روز معامله تا بيش از 50 درصد هم افزايش پيدا کرد.
اين استقبال دور از انتظار از عرضه سهام شرکت‌هاي اينترنتي در روز اول و رشد صعودي قيمت سهام آنها در اولين معاملات حالا نگراني‌هايي را درباره ايجاد يک حباب اينترنتي جديد که در حال شکل گيري است، به وجود مي‌آورد.
به اين ترتيب است که اين روزها بسياري از کارشناسان اقتصادي معتقدند که اين حباب اينترنتي جديد مي‌تواند چگونگي ارزش‌گذاري شرکت‌هاي اينترنتي را تحت تاثير قرار داده و به دنبال آن فضاي جنجالي را در ميان اين شرکت‌ها ايجاد کند.
بعضي‌ معتقدند دليل اينکه ارزش و قيمت احتمالي شرکت Groupon (که در آخرين تخمين برابر 15 ميليارد دلار بوده است) اين روزها حسابي جنجالي و بحث برانگيز شده است، آغاز شکل‌گيري همين حباب اينترنتي جديد است.
Groupon که به عقيده طرفدارانش «سريع‌ترين شرکت در روند رشد تا حالا» است، توانسته يک مفهوم ساده را به يک ماشين پول‌سازي تبديل کند.
مشتريان اين شرکت به تدريج براي دريافت عرضه‌هاي جديد اين شرکت ثبت‌نام مي‌کنند.
شرکت Groupon هم همزمان چاشني اين فرآيند را زياد کرده و اعلام مي‌کند تعدادي عرضه ويژه سهام دارد که تنها در صورت پذيره‌نويسي تعداد کم اما مطمئني از افراد منقضي نمي‌شود.
اين کار افراد را مجبور مي‌کند تا دوستان و اطرافيانشان را براي استفاده از خدمات مختلف شرکت Groupon متقاعد کنند.
به اين ترتيب Groupon نيمي از پولي را که از مشتريانش مي‌گيرد براي بقاي تجارتش که در واقع ارائه کالا و خدمات است، نگه مي‌دارد.
سال گذشته درآمد اين شرکت برابر 713 ميليون دلار بود، اما درآمد آن در اولين فصل از سال 2011 برابر با 645 ميليون دلار بود که اين روند رشد از نظر کارشناسان واقعا براي يک شرکت ايده‌آل است.
اگر چه عمر فعاليت شرکت Groupon به سه سال هم نمي‌رسد، اما اين شرکت در حال حاضر در 43 کشور مختلف جهان فعاليت مي‌کند و بيش از 83 ميليون نفر کاربر دارد.
با اين همه اما بعضي فعاليت‌هاي غيرمجاز اين شرکت باعث شده است تا 390 ميليون دلار در سال 2010 و 103 ميليون دلار در اولين فصل سال 2011 ضرر بدهد؛ موضوعي كه از نظر منتقدان و کارشناسان دور نماند.
با اين حال اما اين شرکت در زمان ترغيب سرمايه‌گذاران به سرمايه‌گذاري در اين شرکت و عرضه سهامش در بورس براي اولين بار سعي کرد که توجه آنها را به نقاط قوت Groupon مانند سرمايه در گردش، درآمد و سود آن در سال‌هاي گذشته جلب کند.
«اندرو ماسون» رييس Groupon در نامه‌اي به سهامداران اين شرکت نوشت: «مسير موفقيت پر از پيچ و خم و ناهمواري‌هاي مختلف است. حالا ما از اينکه شما با آگاهي از اين مشکلات و سختي‌ها به ما پيوسته‌ايد، از شما متشکريم.»
با اين همه حالا سوالي که به‌وجود مي‌آيد اين است که چطور بايد ضرر و زيان يک شرکت تازه وارد به صنعتي جديد را ارزيابي کرد.
در همين راستا گروه مشاوران و متخصصان PwC به تازگي شرکت‌هاي اينترنتي را بر اساس «ارزش هر کاربر» رتبه‌بندي کرده‌اند.
اين کار در واقع به دليل وابستگي مستقيم اين شرکت‌ها به تعداد کاربرانشان انجام شده است و در آن شرکت‌هاي اينترنتي بر اساس تعداد کاربرانشان به صورت تخميني ارزش‌گذاري شده‌اند.
در اين رتبه‌بندي شرکت Groupon امتياز خوبي به‌دست آورد اما با اين حال در پايين شرکت‌هاي ديگري مانند Facebook و Renren که يک شبکه اجتماعي چيني است، قرار گرفت.
اما بسياري معتقدند چنين معيارهايي نمي‌تواند ريسک سرمايه‌گذاري در شرکت‌هايي مانند Groupon را مشخص کند.
اين شرکت بيش از 83 ميليون نفر کاربر دارد اما تنها 16 ميليون نفر از آنها اقدام به خريد سهام اين شرکت کرده‌اند.
موفقيت اين شرکت در جذب سرمايه‌گذاري‌هاي خارجي در کشورهايي غير از آمريکا هم نسبي بوده است.
به عنوان مثال تنها 9 درصد از کاربران اين شرکت در شهر لندن کالا و خدمات خودشان را از طريق اين شرکت تامين مي‌کنند.
در مقابل اما شرکتي مانند Facebook از قدرت شبکه‌اي خودش بهره مي‌برد و به اين دليل بخش بزرگي از سرمايه خودش را براي جذب کاربران جديد صرف مي‌کند.
تمام اينها نشان مي‌دهند که قيمت‌گذاري براي سهام شرکت‌هايي اينترنتي در اولين عرضه سهامشان در بورس يک کار پيچيده و پر دردسر است و به عقيده کارشناسان بازار سهام و بورس اين کار بيش از آنکه نياز به دانش و آگاهي داشته باشند، نيازمند داشتن هنر تجارت و ريسک‌پذيري است.