بازار ديجيتال- شبکه علمي کشور قرار است امروز افتتاح شود. شبکه‌اي که مانند ديگر پروژه‌هاي ملي با حرف و حديث‌هاي بي‌شماري همراه بوده و درست مانند همين پروژه‌ها، زمان‌هاي مختلفي براي راه‌اندازي آن اعلام شده است.

در آخرين خبر قرار بود اين شبکه در آذرماه سال‌جاري افتتاح شود حتي در نمايشگاه الکامپ هفدهم نيز مسوولان وزارت ارتباطات اعلام کردند اين شبکه در ايام برگزاري اين نمايشگاه افتتاح خواهد شد. اما به دلايلي اين افتتاح اتفاق نيفتاد و خبرهاي رسيده حاکي از اين است که اين شبکه علمي به همراه شبکه ملي مدارس امروز افتتاح خواهد شد.

پروژه شبکه علمي کشور به همراه شبکه ملي مدارس از اجزاي اصلي شبکه ملي اطلاعات به حساب مي‌آيند. روز گذشته به بهانه افتتاح اين شبکه علمي نشست خبري براي بيان جزئيات اين شبکه برگزار شد، اما توضيحات مسوولان سازمان فناوري اطلاعات در اين جلسه باز هم بسياري از ابهامات نسبت به اين شبکه را برطرف نکرد. از جمله اينکه مشخص نيست اين شبکه داراي چه جزئياتي است و قرار است چگونه دانشگاه‌هاي کشور به اين شبکه علمي متصل شوند. همچنين يکي از ويژگي‌هاي مهم اين شبکه تبادل اطلاعات بين مراکز دانشگاهي و پژوهشي کشور است، اما هنوز مشخص نيست که تبادل اطلاعات و منابع علمي بين اين مراکز علمي با چه الزامي قرار است روي اين شبکه قرار بگيرد.

شبکه علمي کشور با امضاي تفاهم نامه بين سازمان فناوري اطلاعات، شرکت مخابرات ايران و متولي اصلي اين کار يعني سازمان پژوهش‌هاي علمي و صنعتي قرار است باعث افزايش توليد محتوا در فضاي وب ايران شود.

گفته مي‌شود بيش از 2 هزار و 300 دانشگاه، مشغول به فعاليت هستند که قرار است امروز فاز تهران آن افتتاح شود. در اين افتتاح قرار است 16 نقطه از مراکز پژوهشي، دانشگاهي و حوزه علميه تهران به اين شبکه اتصال پيدا کنند. همچنين گفته مي‌شود فعاليت‌هاي لازم براي اتصال مراکز علمي ساير استان‌ها هم در حال انجام است.


تاخير در اجرا
رساندن اطلاعات به دست صاحبان اصلي آن و تبادل سريع اطلاعات ميان اهل دانش موضوع مهمي است که براي تحقق آن شبکه‌هاي علمي ايجاد شده است.در ايران نيز ضرورت ايجاد چنين شبکه‌اي از سال‌هاي پاياني دهه 60 احساس شد و سرانجام در سال 1377 بر مبناي زيرساخت شرکت ملي مخابرات راه‌اندازي شد.

اين شبكه توسط سازمان پژوهش‌هاي علمي و صنعتي ايران مورد بهره‌برداري قرار گرفت که تعداد دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالي متصل به اين شبكه در آن زمان بسيار کم بود. اين شبکه علمي نسل اول در حدود 2 مگابيت برثانيه سرعت داشت و قرار بود با اتصال به دانشگاه‌هاي تهران و ديگر استان‌ها گسترش پيدا کند. اما اطلاعات نسل اول اين شبکه از نظر سوئيچ و سرعت، بسيار ضعيف بود و هيچ‌گاه در عمل پا نگرفت؛ چراکه تجهيزات فني لازم را نداشت، اما با تغييراتي ‌که در بسياري از زيرساخت‌هاي آن ايجاد شد از جمله تجهيز شبکه به فيبر نوري و ايجاد پهناي باند وسيع حدود يک گيگابيت، شبکه‌اي با تجهيزات بهتر و مناسب‌تر شکل گرفت. به گفته مسوولان سازمان فناوري‌اطلاعات، نسل جديد اين شبكه با زيرساخت مستقل مخابراتي و اتصال بيش از صد مرکز آموزشي و دانشگاهي بر اساس موافقتنامه سه جانبه ميان سازمان پژوهش‌هاي علمي، صنعتي ايران، سازمان فناوري اطلاعات و شرکت مخابرات ايران ارائه شد.به اعتقاد کارشناسان پروژه‌هاي ملي آن هم آن پروژه‌هايي که مرتبط با فناوري اطلاعات و ارتباطات هستند بايد درکمتر از دوسال راه‌اندازي شوند و اگر اين زمان رعايت نشود ديگر نمي‌توان روي کارآيي اين پروژه‌هاحساب کرد. چرا که دنياي فناوري اطلاعات روز به روز در حال تحول است.

اما مسوولان سازمان فناوري اطلاعات نسبت به تاخير ايجاد شده در پروژه شبکه علمي چندان نگران نيستند؛ چرا که اظهار مي‌کنند که براساس قانون برنامه پنجم، اين شبکه تا پايان اين برنامه فرصت دارد. علي حکيم‌جوادي، معاون وزير ارتباطات و رييس سازمان فناوري اطلاعات، در نشستي که روز گذشته به مناسبت راه‌اندازي شبکه علمي، برگزار شده بود، در پاسخ به سوال «دنياي‌اقتصاد» در خصوص تاخير راه‌اندازي اين شبکه مي‌گويد: «متاسفانه يکي از مشکلاتي که باعث شد اين شبکه با تاخير به بهره‌برداري برسد، مربوط به بحث خصوصي سازي و جداسازي شرکت مخابرات ايران از دولت بود.

اين جداسازي در راه‌اندازي اين شبکه وقفه ايجاد کرد؛ چرا که مخابرات يکي از نهادهايي بود که بايد در راه‌اندازي اين شبکه همکاري لازم را انجام مي‌داد.»

وي در ادامه با اشاره به اينکه اين ميزان در تاخير در راه‌اندازي، به هيچ وجه باعث نشده که پروژه شبکه علمي کشور به روز نباشد، مي‌افزايد: «در زماني که طرح راه‌اندازي اين شبکه مطرح شد ما با پيش‌بيني‌هاي لازم و اينکه مشمول مرور زمان نشويم، ظرفيت‌هاي مورد نياز اين شبکه را آماده کرديم و به نظر ما براي راه‌اندازي اين شبکه از دنياي تکنولوژي عقب نيستيم.»
طي چند سال گذشته وقتي صحبت از تاخير در راه‌اندازي شبکه علمي کشور مي‌شد، اکثر فعالان و کارشناسان آي‌تي دليل اين تاخير را به عدم همکاري شرکت مخابرات ارتباط مي‌داند. اما در نشست خبري ديروز حکيم جوادي پيوسته از همکاري مخابرات براي راه‌اندازي اين شبکه تقدير کرد.
وي در خصوص ادعاي اين افراد گفت: «کاملا طبيعي و عادي است که در زماني که بحث خصوصي‌سازي مطرح مي‌شود تکليف پروژه‌ها از اين نظر که مربوط به حاکميت مي‌شود يا بخش خصوصي با تعويق همراه شود. در آن زمان هم شرکت مخابرات به خاطر اينکه وضعيت مشخصي نداشت، نمي‌توانست به مسووليت‌هاي واگذار شده خود عمل کند.»

وي در ادامه تاکيد کرد که در حال حاضر شبکه علمي کشور با همکاري شرکت‌مخابرات و شرکت‌هاي PAP در حال گسترش است. همچنين شرکت‌مخابرات ايران از آنجا که آينده کاري خود را در اين زمينه مي‌بيند انگيزه بيشتري براي راه‌اندازي اين شبکه دارد.


سايتي که کار نمي‌کند

در حالي قرار است امروز شبکه علمي در تهران با هزينه‌اي در حدود 7 ميليارد تومان افتتاح شود که سايت اين شبکه که مربوط به نسل اول شبکه علمي کشور مي‌شود، مدتي است که از دسترس خارج است. در اين شرايط مشخص نيست با اين همه تاخير در راه‌اندازي نسل دوم شبکه علمي کشور، آيا اين شبکه جديد نيز مشمول چنين اتفاقي مي‌شود يا خير.

حکيم جوادي در اين خصوص مي‌گويد: «اگر برگرديم به سال 77، اين شبکه پهناي باند 2 مگابيت بر ثانيه داشت که اين ميزان در زمان بسيار بالا و عالي بود، اما به مرور زمان و با تغييرات سريعي که در حوزه فناوري اطلاعات با آن روبه‌رو شديم اين ميزان پهناي باند جوابگوي نياز دانشگاهيان نبود. بنابراين دسترسي به اين شبکه با مشکل مواجه شد.»

وي مي‌افزايد: «در واقع راه‌اندازي نسل اول باعث شد ما به نقايص اين کار پي ببريم و در حال حاضر اين شبکه با پهناي باند 1 گيگابيت برثانيه فعال خواهد شد. همچنين با پيش‌بيني‌هاي لازم در خصوص تغييرات دنياي تکنولوژي اين شبکه قابليت دسترسي به پهناي باند 10 گيگابيتي را هم دارد.» وي تاکيد مي‌کند که با اين وضعيت مشکلي براي دسترسي به اين شبکه پيش نخواهد آمد.
همچنين در اين نشست حکيم جوادي اعلام کرد: از آنجا که وزارت ارتباطات برنامه اقتصادي مشخصي روي پهناي باند ندارد، بنابراين در بحث جداسازي اينترنت از اينترانت براساس آمارهاي شرکت‌هاي PAP‌ توانايي اين جداسازي را تا 90 درصد نداريم.