جاکوب نيلسن، استاد کاربري آسان (usability) به تازگي گزارشي درباره آي‌پد نوشته و در آن کلي دليل و برهان آورده که اپل بايد اجازه مي‌داد پلات‌فورم‌هاي بيشتري مثل فلش ادوبي روي اين ابزار نصب شوند.


نيلسن در گزارش 93 صفحه‌اي درباره نحوه کاربري آي‌پد نوشته: آي‌پد مشکلات کاربري زيادي دارد و اپل بيش از هر چيز روي زيبايي‌ اين محصول تاکيد کرده است.

نيلسن ماه گذشته در شرکتش، گروه نرماندي نيلسن، در لندن کنفرانسي درباره کاربري آسان برپا کرده بود، اين در حالي است که وي در اتاق هتلش در حالي که آي‌پدي در دست داشت، ديده شد، پس خيلي‌ها از وي پرسيدند که آي‌پد چه جور ابزاري است؟

نيلسن در جواب گفت: از بعضي نظرها بدتر از آن چيزي است که انتظار داشتم و نسل اول کاربردهاي آي‌پد مشکلات کاربري بسياري دارد. وي افزود: از آنجا که گزينه‌هاي اين ابزار خيلي نمايان نيستند، افراد معمولا براي کشف نحوه استفاده از آن درمانده مي‌شوند. نيلسن همچنين گفت: بايد بگويم که هم خود ابزار و هم محتواي آن بسيار جذاب است و اين نقطه مثبت آي‌پد است، اما تمرکز بيش از حد طراحان اين محصول بر جذابيت و مخفي شدن نحوه عملکرد آن مشکلات کاربري زيادي براي آن به وجود آورده است.

وي معتقد است که اپل در طراحي آي‌پد نکات مهمي را نظير استاندارد اندازه فونت پيش فرض در نظر نگرفته تا کاربران بتوانند فونت‌هاي کوچک، متوسط و بزرگ را براي متون‌شان تعريف کنند. وي گفت: زماني که هيچ اولويت‌بندي براي اندازه فونت وجود ندارد، هر طراحي مي‌تواند چيدمان تصويري‌ منحصر به‌فردي را براي هر صفحه نمايش طراحي کند و ديگر نمي‌تواند اندازه فونت آن را براي صفحه نمايش ديگر تغيير دهد.

وي افزود: دومين مشکل آي‌پد، متفاوت بودن عملکرد برنامه‌هاي آن است. به طور مثال اگر شما کاربردهاي نشريه‌اي متفاوتي روي آي‌پدتان داشته باشيد، هر کدام از آنها در مقابل مقالات و تصاوير به روش خود اجرا مي‌شود. پس چطور مي‌توانيد مقاله بعدي را تماشا کنيد؟ مشکل دقيقا از زماني شروع مي‌شود که نمي‌دانيد با برنامه‌ بعدي چگونه کار کنيد.

نيلسن گفت: زماني که مي‌خواهيد نشريه‌اي را بخوانيد، محتواي آن برايتان مهم‌ است نه واسط کاربري آن و هيچ‌گاه دوست نداريد در حين خواندن مطلب درگير نحوه کار کردن با آن برنامه شويد. وي افزود: فکر نمي‌کنم اپل راهنماي کامل استفاده از آي‌پد را ارايه داده باشد و اين امر عجله اين شرکت براي عرضه زود آي‌پد را نشان مي‌دهد.

وي گفت: البته افراد با کاربردهاي زيادي در وب سروکار دارند و اين باعث مي‌شود که حتي در صورت تنوع زياد کاربردها راحت‌تر بتوانند نحوه کار با آنها را ياد بگيرند، اما آنها با کاربردهاي آي‌پد متفاوتند. البته فکر مي‌کنم که وب اساس استفاده از خيلي از کاربردها را به افراد آموخته و کار را کمي راحت‌تر کرده است. به عنوان مثال در همه جا براي خواندن يک مقاله طولاني مي‌توان با چرخاندن اسکرول ماوس يا کليک کردن روي بخش ديگر، صفحه بعد مطلب را يافت.

وي افزود: ممکن است افراد اين کار را به روش‌هاي مختلف انجام دهند، اما وب‌سايتي که از روش متفاوتي استفاده مي‌کند حتما با مشکل مواجه خواهد شد

کاربري مبهم

نيلسن معتقد است که برخي مشکلات آي‌پد به فرمت لمسي بودن اين تبلت برمي‌گردد. در هنگام استفاده از آي‌پد کاربران به دفعات روي نقاط اشتباه دست مي‌گذارند و بدون اينکه خودشان متوجه باشند وارد قسمت ديگري مي‌شوند. علاوه بر اين آي‌پد مشکلاتي نيز در مورد نحوه حرکت يا اشاره دست نظير ضربه به صفحه نمايش دارد، زيرا اين ضربات ذاتا مبهم و کشف‌نشدني‌اند و هيچ روشي وجود ندارد که به شما بگويد ضربه روي نقطه‌ خاص صفحه نمايش چه پيامدي خواهد داشت.

نيلسن تشريح مي‌کند از آنجا که عملکرد آي‌پد مبهم است، افراد در مواجهه با آن واقعا نمي‌دانند که چه کاري مي‌توانند بکنند و حتي نمي‌دانند که با اين ضربه چه اتفاقي خواهد افتاد. در حالي که افراد تکليف خودشان را با ماوس کاملا مي‌دانند. البته با ماوس هم درصد خطا وجود دارد، اما در اين مورد کاملا مي‌بينيد که جاي اشتباه کليک کرده‌ايد و اين موضوع قابل لمس‌تر است.

وي گفت:‌ نبود هماهنگي و قابل کشف نبودن عملکرد آي‌پد بايد اپل را به فکر وادارد، زيرا اين شرکت دهه‌هاست که در موقعيت قوي ايستاده است.

فلش يا HTML5 ؟

وي افزود: موضوع قابل کشف بودن عملکرد، اساس منوي مک بود که در سال 1984 عرضه شد. منوي اين لپ‌تاپ طوري طراحي شده بود که با يک کليک باز مي‌شد و اپل از اين ايده براي دسترسي به منوي اصلي تنها با فشردن يک کليک ماوس بهره برد.

نيلسن گفت: يکي از بزرگ‌ترين موفقيت‌هاي مکينتاش، وجود دستورالعمل و راهنماي کامل واسط کاربري براي نشان دادن نحوه استفاده از برنامه‌هاي اين لپ‌تاپ بود. در آن روزها اگر کاربر مک قصد استفاده از برنامه‌هاي ديگري را داشت، بدون تغيير واسط کاربري مي‌توانست آنها را اجرا کند، در حالي که در مورد کاربر کامپيوتر شخصي، قضيه فرق مي‌کرد. اگر کاربر کامپيوتر شخصي برنامه‌هاي ديگري مي‌خريد، بايد واسط کاربري کاملا متفاوتي را به کار مي‌برد.

از ديدگاه نيلسن، همين موضوع در مورد کشمکش فلش ادوبي و HTML5 نيز صدق مي‌کند، زيرا فلش عموما به دليل کاربري آسان شناخته شده نيست.

وي گفت: در حال حاضر من طرفدار فلشم. چون فکر مي‌کنم که اپل سعي مي‌کند در مقابل آنچه در ابزارش اجرا مي‌شود سفت و سخت بايستد و تا آنجا که فهميدم از اين موضوع نيز نفع مي‌برد، اما بايد اين را هم در نظر داشته باشد که تنوع در اينترنت نيز به نفعش است.

وي افزود: تنوع، مکانيزم بسيار قدرتمندي است. در روزهاي اول پيدايش وب، گزينه‌هاي زيادي وجود داشت که همگي سرويس‌هاي بسته‌اي- AOL، CompuServe، Trilogy - به شمار مي‌آمدند،‌ در حالي که امروزه هر کسي هر چه دلش بخواهد، حتي مطالب نامناسب را نيز مي‌تواند روي وب قرار دهد. ولي در واقع کاربران با کليک‌هاي‌شان راي مي‌دهند: آنها مي‌توانند روي فلش بد کليک نکنند و روي فلش خوب کليک کنند.

نيلسن گفت: شرم‌آور است که اپل خيلي متعصبانه تصميم مي‌گيرد که چه برنامه‌هايي روي آي‌پد و آيفونش حق نصب شدن دارند؛ اين يعني زماني که مشتري ابزاري را مي‌خرد، اين ابزار در واقع متعلق به طراحانش است، چون مشتري فقط قادر به تماشاي اطلاعاتي است که آنها مي‌خواهند و تنها برنامه‌هايي را مي‌توانند اجرا کنند که آنها مي‌خواهند.

وي افزود: شايد فلش به دليل روش نادرست استفاده، موجب نارضايتي کاربران درباره واسط کاربري‌اش شده، اما اين فناوري در سال‌هاي اخير در زمينه‌هايي چون تصاوير ويديويي خيلي مفيد بوده است. از نظر من زماني که يک فناوري به خوبي کار مي‌کند، هيچ دليل توجيه‌کننده‌اي براي جايگزيني آن با فناوري ديگري وجود ندارد.

وي همچنين گفت: بيشتر به نظر مي‌رسد که اپل ديگر ادوبي را دوست ندارد و حدس مي‌زنم که مقامات اپل دارند ما را تحت فشار قرار مي‌دهند که به HTML5 روي آوريم. اما از ديد کاربر - که در اينجا سعي مي‌کنم از وي حمايت کنم- تفاوت چنداني نمي‌کند و از نظر فني چندان تفاوتي با هم ندارند.

وي افزود: احتمالا پنج سال ديگر HTML5 گزينه بهتري براي تماشاي تصاوير ويديويي محسوب شود، اما به اين معنا نيست که به اين دليل فناوري موجود را از رده خارج کنيم.