بزرگراه فناوري - تا همين چند سال پيش هيچ کس تصور نمي‌کرد کشور کوچک اردن بتواند به مرکزي براي فعاليت‌هاي مرتبط با فناوري ارتباطات و اطلاعات مبدل شود. اما اين کشور به‌سرعت به شهرت قابل توجهي در اين حوزه دست يافته است.



انتاج (انجمن فناوري اطلاعات اردن) هشت سال پيش و به‌منظور شناسايي و برآورده‌ کردن نيازهاي اردن در عرصه IT و يافتن راه‌هايي براي افزايش صادرات محصولات و خدمات مرتبط با فناوري اطلاعات اين کشور و نيز افزايش سرمايه‌گذاري خارجي شکل گرفت.

موفقيت‌هاي انتاج

صبري طبعا مدير اجرايي انتاج در مورد نحوه شکل‌گيري اين انجمن مي‌گويد: در سال 1999 و در زماني که ملک عبدا... دوم به قدرت رسيد، وي تصميم گرفت توجه زيادي به بخش ICT معطوف کند. در آن زمان اصلا بخش ICT در اردن وجود نداشت و ملک عبدا... يک استراتژي پنج‌ساله موسوم به Reach را در اين بخش تبيين کرد.

در قالب ابتکار عمل فوق قرار بود سه هدف محقق شود: ايجاد 550 ميليون دلار درآمد حاصل از صادرات در حوزه ICT، ايجاد 30 هزار شغل مرتبط با صنعت ICT در اردن و جذب 150 ميليون دلار سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي.

اگرچه امروزه هيچ يک از اين اهداف به‌طور کامل تحقق نيافته، اما صنعت ICT در اردن رشد قابل توجهي داشته و راه خود را پيدا کرده است.

آقاي طبعا معتقد است علت عدم تحقق اهداف سه‌گانه مذکور آن است که سياست‌گذاري در اين مورد در زماني انجام گرفت که توجه به اينترنت و ICT در اوج خود بود و اين صنعت دوران شکوفايي خود را پشت‌سر مي‌گذاشت. اما در سال‌هاي بعد و به‌علت بحران‌هاي متعدد سياسي، اقتصادي در جهان رشد ICT هم کمتر شد.

به ادعاي وي علي‌رغم همه کاستي‌ها و مشکلات اين صنعت در اردن از سال 2000 به اين سو سالانه حدود 50 درصد رشد داشته، به‌گونه‌اي که هم‌اکنون صنعت ICT حدود 10 درصد از توليد ناخالص داخلي اردن را به‌خود اختصاص داده است.

انتاج در تماس دايم با دولت است و موفق به ايجاد محيطي مناسب براي رشد مشاغل مرتبط با ICT در اردن شده است. يکي از مهم‌ترين اقدامات اين نهاد ايجاد تحول در 15 قانون کشور اردن است که توسعه ICT در اردن را دچار اختلال مي‌کرد. قرار است يک استراتژي جديد پنج‌ساله توسط انتاج تنظيم شده و تا پايان ماه اکتبر براي تاييد به ملک عبدا... تقديم شود.

اما انتاج فعاليت‌هاي ديگري هم داشته است. به‌عنوان مثال اعضاي اين انجمن براي ارتقاي سطح دسترسي به فناوري‌هاي مختلف در مدارس و دانشگاه‌هاي اردن تلاش زيادي کرده‌اند. آنان اميدوارند با اقداماتي از اين دست نسل جديد اردني‌ها به مهارت‌هاي لازم براي زندگي در جامعه اطلاعاتي مجهز شوند.

STS بازيگر بزرگ بخش خصوصي

شرکت STS Group از سوي انتاج ماموريت يافته يک شبکه قدرتمند ملي را با همکاري Cisco طراحي کرده و برخي از بزرگ‌ترين مدارس اردن را از اين طريق به‌طور مجازي به يکديگر متصل کند تا زمينه براي ارايه خدمات آموزش الکترونيکي در اين کشور فراهم آيد.

اردن همچنين در زمينه دولت الکترونيکي هم گام‌هاي بلندي برداشته است. شرکت STS يک شبکه ديگر موسوم به شبکه ايمن دولتي را راه‌اندازي کرده تا اداره‌ها و وزارتخانه‌هاي مختلف دولتي از طريق آن با يکديگر در ارتباط بوده و اسناد مورد نياز را به شيوه‌اي کاملا ايمن مبادله کنند.

در بخش ديگري از اين طرح راه‌اندازي يک پرتال جامع برنامه‌ريزي شده تا تعامل مردم، صاحبان مشاغل و دولت اردن براي دسترسي به خدمات عمومي تسهيل شود.

علاوه بر اين STS به‌دنبال راه‌اندازي يک Data Centre عظيم است که تمامي پرتال‌هاي دولتي را ميزباني خواهد کرد.

واگذاري اجراي اين پروژه‌ها به بخش خصوصي در حالي در اردن صورت مي‌گيرد که نه‌تنها "برون‌سپاري" در اين کشور چندان جا نيفتاده، بلکه همچنين بخش خصوصي از تجربه و سابقه چنداني براي اجراي پروژه‌هاي کلان ملي برخوردار نيست.

با اين وجود STS مصمم به اجراي موفقيت‌آميز اين طرح‌ها و برجاي گذاردن سابقه‌اي خوب و درخشان است.

‌ Data Centre اين شرکت ميزبان بيش از 30 اداره دولتي و تعاملات آن‌ها خواهد بود. اگرچه هم‌اکنون تنها 25 نفر رسيدگي به اين Data Centre را برعهده دارند، اما پيش‌بيني مي‌شود با افزايش اقبال دولت به ارايه خدمات مجازي و بالا رفتن سطح آگاهي مردم در اين مورد به امکانات و تجهيزات بيشتري نياز باشد.

STS وظيفه ايجاد زيرساخت‌ها و تامين نرم‌افزارهاي مورد نياز تمامي اپراتورهاي مخابراتي در اردن را هم برعهده دارد. صنعت مخابرات و به‌ويژه بخش ارتباطات سيار در اين کشور به‌سرعت در حال گسترش است. بد نيست بدانيد اردن اولين کشور خاورميانه بود که مجوز استفاده از فناوري VOIP را صادر کرد.

صنعت مخابرات در اين کشور کاملا از قيد و بند دخالت دولت رها شده و هم‌اکنون چهار اپراتور تلفن‌همراه در اين کشور فعال هستند. همچنين قرار است اپراتورهاي جديد تلفن‌ثابت هم وارد بازار ارتباطات اين کشور شوند. علاوه بر اين وجود تعداد زيادي ISP ريز و درشت در اردن به رونق گرفتن صنعت ICT در اين کشور کمک شاياني کرده است.

از جمله خدمات ديگر STS به اردن ايجاد يک سرويس پرداخت الکترونيکي يا e-Payment موسوم به Pay one است که انجام آنلاين نقل و انتقالات پولي با استفاده از آن به‌راحتي ممکن است. STS همچنين طرح مشترکي را با همکاري شعبه Visa در اين کشور به مرحله اجرا گذارده تا استفاده از Pay one در کل جهان تسهيل شود.

با استفاده از اين سيستم تجار و صاحبان مشاغل با اپراتورهاي کارت اعتباري يا بانک‌ها به‌راحتي تماس برقرار کرده و تبادلات مالي خود را به سهولت و به‌صورت مجازي انجام خواهند داد.

شايد بتوان STS را تنها شرکت عربي دانست که به موفقيتي در چنين سطح دست يافته است.

اين شرکت در همين راستا نقل و انتقالات مالي از حسابي به حساب ديگر را هم ممکن کرده است. در نتيجه در صورت خريد آنلاين يک کالا يا خدمات ويژه مي‌توانيد هزينه آن را به‌طور مستقيم از حساب بانکي خود به حساب بانکي فروشنده واريز کنيد.

در مجموع STS با ارايه چنين حجم گسترده‌اي از خدمات به بزرگ‌ترين بازيگر صنعت IT در اردن مبدل شده و اين در حالي است که شرکت مذکور تنها 320 کارمند دارد که همگي آن‌ها هم اردني هستند.

ديگر بازيگران

طلال علي مدير شرکت Houston که سيستم‌هاي ERP شرکت Briton را در اردن به فروش مي‌رساند مي‌گويد: تنها يکي دو سال است که شرکت‌هاي خصوصي اردن به درجه‌اي از بلوغ و تکامل رسيده‌اند که مي‌توانند در زمينه ارايه خدمات مختلف ICT سرمايه‌گذاري کنند. به‌عنوان مثال تا قبل از سال 2005 اصلا بازاري براي نرم‌افزارها و خدمات ERP در اردن وجود نداشت. اما حال دو شرکت ديگر هم در اين کشور ايجاد شده‌اند که با ما رقابت مي‌کنند و اين جاي خوشحالي دارد.

در اين ميان از شرکت Integrated Technology Group يا ITG هم نبايد غافل شد که خدمات خود را در دو حوزه آموزشي الکترونيکي و محصولات GRP يا (Government Resource Planning) ارايه مي‌دهد.

يکي از مهم‌ترين مشتريان ITG در حوزه آموزش الکترونيکي دولت اين کشور است که به‌دنبال ايجاد انقلاب در نظام آموزش و پرورش اردن است. امکان‌پذير کردن دسترسي به اينترنت در تمامي مدارس و دانشگاه‌هاي اردن اولين و مهم‌ترين پروژه‌اي است که اجراي آن به ITG واگذار شده است. ابتکار عمل ديگري که بر عهده ITG گذارده شده ايجاد" ايستگاه‌هاي آگاهي" است. هم‌اکنون بيش از 120 مرکز با اين نام در سراسر اردن ايجاد شده که تمامي آن‌ها مجهز به رايانه‌هاي متصل به اينترنت بوده و افرادي نيز براي ارايه آموزش‌هاي اوليه ICT در مراکز ياد شده مستقر شده‌اند. دولت اردن اميدوار است با گسترش دامنه اجراي اين طرح تعداد هرچه بيشتري از شهروندان اردن با ICT و فوايد آن آشنا شوند.

Eduware هم از جمله محصولات اين شرکت در زمينه آموزش الکترونيکي است. وزارت آموزش اردن اولين خريدار اين محصول بوده و دامنه شهرت Eduware تا بدان جا رسيده که برخي موسسات دولتي و خصوصي در بحرين، آمريکا و عمان خواستار خريد و استفاده از آن شده‌اند.

هم‌اکنون با استفاده از اين محصول 5/1 ميليون دانش‌آموز و 3200 مدرسه در کل اردن با يکديگر در ارتباط هستند. اين پلات‌فورم جامع و يکپارچه ارايه انواع خدمات آموزش الکترونيکي را به شهروندان اردني امکان‌پذير کرده است.

شرکت ديگري که بايد از آن نام برد Globitel است که سيستم‌هاي اتوماسيون صوتي ارايه مي‌دهد. اين شرکت سرويس Voicemail ويژه‌اي را در اختيار مدارس گذارده که به کمک آن والدين دانش‌آموز از طريق تلفن و تنها با گرفتن يک شماره خواهند توانست از عملکرد و وضعيت درسي فرزند خود در مدرسه مطلع شوند. در قالب اين سرويس اطلاعات مربوط به هر دانش‌آموز در قالب يک فايل صوتي به‌صورت خودکار براي والدين پخش مي‌شود.

اين شرکت همچنين فناوري خاصي را براي تشخيص صدا (Speech Recognition) به زبان عربي ابداع کرده است. اين سيستم قادر به تشخيص سخنان ايراد شده به اين زبان صرف نظر از لهجه، تن صدا، جنسيت و سن کاربر است.

Globitel هم‌اکنون روي يک سيستم پاسخ‌گويي صوتي خودکار تعاملي کار مي‌کند که تحولي عميق در عالم پزشکي ايجاد مي‌کند.

يک پزشک با ورود به اين سيستم تشخيص خود در مورد بيماري فرد و شرح اقدامات انجام شده در مورد او را بيان کرده و سيستم به‌طور خودکار صحت نظرات پزشک را مورد ارزيابي قرار خواهد داد.

پس از اين مرحله زماني که بيمار به داروخانه مراجعه مي‌کند، دکتر داروساز سيستم را فرامي‌خواند و نام دارويي را که بايد به بيمار داده شود ادا مي‌کند. در اين مرحله سيستم صحت تشخيص دکتر داروساز را بررسي کرده و در اين مورد تصميم‌گيري مي‌کند.

شرکت اردني ديگري که بايد از آن نام برد Idealsoft است که در زمينه طراحي نرم‌افزارهاي بيمه، مراقبت‌هاي درماني و حسابداري تخصص دارد و در کشورهايي مانند قطر، لبنان، عربستان و امارات هم فعال است.

اين شرکت موفق به فروش سيستم‌هاي نرم‌افزاري و سخت‌افزاري متنوعي در زمينه مديريت امور بيمارستاني شده است. سيستم‌هاي ياد شده رسيدگي به بيماران را کاملا متحول کرده و از تاثير خطاي انساني بر سرنوشت آنان تا حد زيادي مي‌کاهد. علاوه بر اين برنامه‌ريزي درماني براي بيماران هم از اين طريق ساده‌تر مي‌شود.

از ديگر توليدات Idealsoft نرم‌افزاري به نام المحاسب المثالي است که يک محصول حسابداري با امکانات خاص براي کاربران عرب‌زبان است.

در مجموع با توجه به پشتيباني قوي دولت اردن از شرکت‌هاي بخش خصوصي فعال در حوزه ICT و تحرک گسترده آن‌ها آينده روشني براي اين صنعت پيش‌بيني مي‌شود، اما اين احتمال هم وجود دارد که اين صنعت قرباني موفقيت خود شود.

يکي از مديران شرکت STS در اين مورد مي‌گويد: در حال حاضر شرکت‌هاي ICT زيادي از سراسر منطقه به اردن مهاجرت مي‌کنند، زيرا بازار اين کشور ارزان و ايمن است. اما اين روند در درازمدت باعث مي‌شود کارمندان بخش ICT اردن خواستار افزايش حقوق خود به‌منظور نپيوستن به شرکت‌هاي رقيب شوند و اين مسئله ممکن است شرکت‌هاي اردني را با مشکلاتي مواجه کند. از سوي ديگر سرعت ايجاد مشاغل جديد IT در اردن متناسب با تعداد زياد فارغ‌التحصيلان رشته‌هاي مرتبط با ICT در اردن نيست و اين مسئله هم زنگ خطر را در اين کشور به‌صدا درآورده است.

آمار نشان مي‌دهد که سالانه شش هزار نفر در اردن در رشته‌هاي مرتبط با ICT فارغ‌التحصيل مي‌شوند که بسياري از آن‌ها براي کار به ديگر کشورهاي حوزه خليج‌فارس مهاجرت مي‌کنند.