اين روزها صرفه‌جويي در مصرف انرژي و استفاده از کالاهاي کم مصرف با توجه به محدود شدن منابع انرژي و مهم‌تر از آن کمرنگ شدن سوبسيدهاي دولتي موضوعي است که براي بسياري از کاربران کالاهاي برقي و از جمله کالاهاي حوزه کامپيوتر اهميت زيادي يافته است.


به همين دليل است که هر روز بر تعداد افرادي که هنگام خريد کالا به ميزان برق مصرفي کالا نيز توجه مي‌کنند افزوده مي‌شود. البته هنوز اين موضوع (توجه به برچسب انرژي کالا و ميزان برق مصرفي) نزد خريداران کالاهاي کامپيوتري به اندازه خريداران لوازم خانگي عموميت نيافته است.
اما کارشناسان و فعالان حوزه کامپيوتر مي‌گويند،با تمهيدات جديدي که در نظر گرفته شده است و اجباري شدن قانون نصب برچسب انرژي روي کالاها، زماني فرا مي‌رسد که خريداران کالاهاي کامپيوتري نيز هنگام خريد پس از توجه به فاکتور قيمت که مهمترين فاکتور هنگام خريد کالا نزد گروه بزرگي از خريداران است، به ميزان برق و انرژي مصرفي کالا توجه ويژه‌اي خواهند داشت.

استاندارد ملي مصرف انرژي
کشورهاي مختلف از سال‌ها قبل تمهيداتي براي فرهنگ‌سازي شهروندان در استفاده بهينه از اقلام مختلف مصرفي مانند کامپيوتر به کار گرفته اند تا کاربران با آگاهي از ميزان و هزينه مصرف انرژي در کاهش ميزان مصرف و حتي آلودگي‌هاي زيست محيطي مثمرثمر واقع شوند.
به همين دليل موسساتي روي کار آمدند که اين تجهيزات را براساس استانداردهاي خاص اندازه‌گيري و ارزيابي کرده و به کاربران اين کالاها اطلاع مي‌دهند.

اما در کشور ما به دليل اينکه تاکنون انرژي همراه با سوبسيد و به‌صورت ارزان در اختيار مصرف‌کنندگان قرار مي‌گرفت توجه چنداني به ميزان مصرف انرژي به ويژه در کالاهاي کامپيوتري نشده است و به نوعي مي‌توان گفت روي مصرف انرژي تاکنون کنترل و اطلاع‌رساني چنداني صورت نگرفته است، اما طي يکي دو سال اخير با توجه به محدود شدن منابع انرژي و کمرنگ شدن سوبسيدها، دولت تمهيداتي در نظر گرفته است و روي ميزان مصرف کالاها تمرکز کرده است.
به گفته احمدرضا کليشادي، معاون تجهيزات فناوري اطلاعات و الکترونيک مرکز تحقيقات صنايع انفورماتيک، تا قبل از محدود شدن سوبسيدها مساله کنترل مصرف انرژي و... چندان اهميت نداشت، اما طي سال‌هاي اخير به دليل محدوديت منابع فسيلي و رشد مصرف انرژي و همچنين هدر رفتن 3/1 انرژي در فرآيند مصرف و مشکلات زيست محيطي، بالا بردن بازده و بهره‌وري انرژي بيش از پيش اهميت يافته است. به همين دليل طبق ماده 123 برنامه سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، دولت موظف شده است نسبت به منطقي کردن مصرف انرژي بر اساس معيارهاي فني اقدام کند. در نتيجه کميته‌اي متشکل از نمايندگان وزارت نيرو، نفت، صنايع و معادن، سازمان حمايت از حقوق مصرف‌کنندگان، سازمان محيط زيست، اداره استاندارد و...

تشكيل شد و در7 آذر ماه سال 1386 استانداردي تحت عنوان استاندارد تجهيزات اداري، مشخصات فني و روش آزمون تعيين معيار مصرف انرژي و دستورالعملبر چسب انرژي تدوين کردند که اين اجرا و رعايت اين استاندارد از اسفند ماه سال 1388 اجباري اعلام شده است.




به گفته کليشادي، کالاهايي که مشمول اين استاندارد هستند عبارتند از: انواع تجهيزات اداري، کامپيوتر، نمايشگر، دستگاه کپي، دستگاه‌هاي چند منظوره، چاپگر، دستگاه فاکس، ماشين‌هاي ترکيبي، ماشين‌هاي پست و انواع اسکنر که در آنها استاندارد به تعريف هر يک از آنها پرداخته شده است و حالت‌هاي مختلف اين دستگاه‌ها (حالت آماده به کار،احيا، خواب و...) در زمان اتصال به جريان برق و استفاده از انرژي برق مورد بررسي قرار گرفته است و براي آنها استاندارد خاصي از لحاظ ميزان مصرف انرژي در نظر گرفته شده است.

به گفته وي دستگاه‌هايي که مطابق با اين استاندارد باشند به برچسب انرژي مزين شده‌اند که اين برچسب هم روي بسته‌بندي کالا و هم روي کالا حک شده است.

قزلباش، مدير بخش انرژي اداره استاندارد هم با بيان اين مطلب که براي سنجش ميزان مصرف انرژي کالاها ما استانداردي به نام «معيار مصرف انرژي» داريم گفت، ما کالاها را برحسب اين استاندارد مي‌سنجيم. به گفته وي، در حقيقت از نظر موسسه استاندارد، تعيين معيار مصرف انرژي و دستورالعمل برچسب انرژي ملاک عمل اين موسسه براي سنجش مصرف انرژي است.
قزلباش افزود، تاکنون 35 استاندارد براي کالاهاي انرژي‌بر که شامل کالاهايي است که سوخت يا برق مصرف مي‌کنند تدوين شده است که 21 استاندارد با توجه به امکانات اجرايي اجباري اعلام شده است.

برچسب انرژي «تاييدي» براي کالاهاي حوزه کامپيوتر
شايد برايتان جالب باشد اما برچسب انرژي که روي کالاهاي حوزه کامپيوتر نصب مي‌شود با برچسب انرژي که به طور معمول در بازار مشاهده مي‌کنيم متفاوت است.به گفته قزلباش اين برچسب در حقيقت يک برچسب انرژي از نوع «تاييدي» است و با برچسب انرژي که شامل يک طيف هفت رنگ با رده‌بندي A تا G است متفاوت است.

به گفته وي، اين برچسب تاييدي در ايران به شماره 10641 شناخته مي‌شود و تعيين‌کننده معيار مصرف انرژي است. وي افزود، علت تفاوت برچسب «تاييدي انرژي» با برچسب انرژي
هفت رنگ اين است که روي برخي از کالاها مانند مانيتور، اسکنر و... نمي‌توانيم برچسب هفت رنگ را نصب کنيم، واصلا ميزان سنجش انرژي اين کالاها با کالاهايي نظير کولر گازي و... متفاوت است. کليشادي نيز با بيان اين مطلب که برچسب انرژي «تاييدي» بايد روي جعبه بسته‌بندي شده و هم روي کالا درج شده باشد، گفت: بر چسب انرژي مذکور که روي جعبه نصب مي‌شود يک برچسب سبز رنگ است در ابعاد 4x8CM و برچسب روي کالا هم بايد روي دستگاه در ابعاد 2x4CM حک شده باشد.
فيلتري براي برخي از کالاهاي وارداتي

در کشور ما از اسفند ماه سال 88 براي مصرف انرژي تجهيزات اداري فناوري اطلاعات که شامل کامپيوتر، مانيتور، چاپگر و اسکنر مي‌شود استاندارد اجباري اعلام شده است .بر اساس اين استاندارد يک نمونه از اين قبيل کالاها هنگام ورود به کشور به آزمايشگاه تاييد همکار سازمان استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران ارائه مي‌شود تا از لحاظ مصرف انرژي و ديگر موارد کيفيتي اندازه‌گيري و تاييد شود.

به اين ترتيب کالا از لحاظ استاندارد اندازه‌گيري مي‌شود تا مصرف هر يک از اين اقلام از حد معيني از انرژي تجاوز نکرده و تا جايي که ممکن است مصارف آن پايين باشد. اما اين قوانين تنها براي محصولات وارداتي در نظر گرفته شده و موسسه استاندارد براي توليدات داخلي توجهي به اين موضوع نداشته و تجهيزات کامپيوتري توليد داخل حتي اگر دچار اشکالات متعدد باشند مشمول اين قوانين نمي‌شوند. البته ويدا سينا، مديرعامل مركز تحقيقات صنايع انفورماتيك گفته است،قرار بر اين است تا از امسال تمام کالاها مشمول قانون استاندارد اجباري قرار گرفته و همه آنها از لحاظ ميزان مصرف انرژي و... مورد بررسي قرار گيرند.

قزلباش، مدير انرژي اداره استاندارد نيز با تاييد گفته ويدا سينا گفت، با اجباري شدن نصب برچسب انرژي براي تمام کالاها نيز، اين مشکل حل خواهد شد. احمدرضا کليشادي نيز گفت، در حال حاضر نصب برچسب انرژي روي برخي از کالاهاي توليد داخل هم اعمال مي‌شود که البته تعداد اين کالاها کم است.

استاندارد قديمي چاره ساز نيست
برخي از کارشناسان بر اين باورند با رشد علم و تکنولوژي و ورود کالاهاي جديد به عرصه زندگي انسان، استانداردهاي در نظر گرفته در ايران قديمي است و بايد در آنها بازنگري شود. معاون تجهيزات فناوري اطلاعات و الکترونيک مرکز تحقيقات صنايع انفورماتيک هم در اين باره مي‌گويد، اين حرف درست است و استاندارد به کار گرفته شده تا حدودي با توجه به شرايط روز قديمي شده است و تدوين استاندارد جديدتري در دست اقدام است تا بتوان با دقت بيشتري مسائل را بررسي کرد. به گفته وي، استانداردي که در حال حاضر براي تجهيزات اداري با عنوان استاندارد 10641 اعمال مي‌شود، بيشتر به بررسي دستگاه در حالت خواب دستگاه (زماني که دستگاه به انرژي برق متصل است، ولي کمترين استفاده را از جريان برق مي‌کند) مي‌پردازد. اين درحالي است که استانداردهاي ديگري وجود دارند که دستگاه را در حالت آماده به کار و حالت کار مورد بررسي قرار مي‌دهند. کليشادي افزود، استاندارد جديد در حال تدوين است و بايد مراحل تبديل به استاندارد ملي را طي کند و پس از آن به کار گرفته شود.