اگر در گذشته‌هاي نه چندان دور به علت قيمت نسبتا بالاي سيم‌كارت، اين تكنولوژي نوين در ميان عموم مردم رواج نيافته بود اما اين روزها با آمدن اپراتور دوم ايرانسل و شكسته شدن قيمت‌هاي سيم‌كارت‌هاي اعتباري و دائمي، هر مشترك تنها با پرداخت 15 هزارتومان مي‌تواند يك شماره دلخواه را به نام خود ثبت كند. از آن سو نيز اپراتور اول براي عقب نماندن از گردونه رقابت قيمت افسانه‌اي سيم‌كارت‌هاي دائمي خود را تا حدودي شكسته و بازهم براي خودنمايي در مقابل رقيب تازه به ميدان آمده سيم‌كارت‌هاي اعتباري خود را نيز به بازار عرضه كرده است و در كل رقابت اين دو اپراتور بخش دولتي و خصوصي اين نتيجه را در بر داشته است كه اين روزها مي‌توان به راحتي مشاهده كرد كه به دليل شكسته‌ شدن قيمت‌ها علاوه بر دستيابي عموم مردم به اين تكنولوژي ارتباطي گاهي اوقات بعضي از افراد همزمان از دو تا سه تلفن همراه استفاده مي‌كنند. اگرچه اين رقابت‌ها كه با خود شكسته شدن قيمت‌ها را به همراه داشت بايد سالها قبل به وجود مي‌آمد درست زماني كه به دليل قيمت بالاي سيم‌كارت و نوبت انتظاري در حدودي يكسال، سبب شده بود كه بازار سياهي براي فروش سيم كارت به وجود بيايد و عده‌اي سودجو از اين راه به درآمدهاي هنگفتي دسترسي پيدا كنند اما به هرحال اين انقلاب در بحث قيمت‌هاي سيم‌كارت شكل گرفت و به نوعي اين روزها هر فردي مي‌تواند به لحظه اراده كرده و با بهاي اندك، سيم‌كارتي براي خود تهيه كند اما در اين ميان يك نكته اساسي هنوز از سوي دو اپراتور دولتي و خصوصي ناديده گرفته شده است و اين مسئله اختلال‌هاي هميشگي در برقراري ارتباط و ارسال پيام‌‌هاي كوتاه را شامل مي‌شود تا آنجا كه روزي نيست كه كاربري بتواند به راحتي يك پيام ارسال كند يا حداقل بتواند بدون شنيدن انواع و اقسام پيام‌ها همچون مشترك موردنظر در دسترس نيست ،شماره شما در شبكه موجود نيست و در جديدترين نوع آن شماره مورد نظر شما تغيير يافته بتواند يك تماس راحت و بدون قطع شدن پي‌درپي داشته باشد آروزيي كه رسيدن به آن گويا غيرممكن است.
تكذيب مي‌كنيم
از ورود تلفن همراه به كشورمان 13 سال سپري شده است و آن چيزي كه استفاده از اين وسيله ارتباطي را بيش از بيش جذاب كرده است بهره‌برداري از امكان ارسال SMS است. همان روشي كه در آن مي‌توان به جاي مكالمه صوتي با استفاده از متن با فردي ديگر در ارتباط بود. اين روش ارتباطي به دليل جذابيت خود آنچنان ميان مردم رواج يافته است كه با تمامي اختلال‌هاي موجود در شبكه بازهم با مصادف شدن با اعياد و مناسبت‌ها حجم انبوهي پيام كوتاه بين مشتركين رد و بدل مي‌شود تا آنجا كه گفته مي‌شود حداقل 90 ميليون پيام كوتاه در مناسبتي همچون عيدفطر توسط 19 ميليون مشترك شبكه تلفن همراه اپراتور اول ارسال شده است و طبق آمارها گفته مي‌شود ارسال پيام كوتاه نسبت به سال گذشته با رشد 50 درصدي روبه رو بوده است.
وقتي ارسال پيام كوتاه بين مشتركين در حدود 50 درصد رشد داشته است اين سئوال مطرح مي‌شود كه چرا شبكه تلفن همراه نيز تا اين حد با رشد صعودي همراه نبوده و مثال عيني اين ماجرا را مي‌توان به اختلال شديدي كه در شبكه تلفن همراه در روز عيدفطر پيش آمده بود ارتباط داد. هر چند كه مقامات مخابرات درست چند روز مانده به عيدفطر نويد آن را داده بودند كه در اين روز مشتركان اپراتور اول با مشكلي در ارسال پيام كوتاه و برقراري مكالمات روبه رو نخواهند شد چرا كه ظرفيت مراكز پيام كوتاه براي ميزان پيام‌هاي ارسالي كافي بوده و پيش‌بيني‌هاي لازم در اين خصوص صورت گرفته است اين اظهارنظر مخابراتي‌ها گرچه مانند تمامي مناسبت‌ها بيشتر به يك شعار شباهت داشت اما اكثر مشتركين احساس مي‌كردند كه اپراتور اول براي اينكه به رقيب خود يعني همان ايرانسل خودي نشان داده باشد حتما اين‌بار بستر لازم را براي مبادله حجم بالاي تماس و ارسال پيام كوتاه فراهم كرده است اما متاسفانه باز هم ثابت شد كه اختلال در ارسال پيام كوتاه در اين روز به شدت وجود داشته حتي برقراري تماس نيز با سختي امكانپذير بود. هرچند كه در مقابل گلايه مردم از اختلال در ارسال پيام‌هاي كوتاه در عيد فطر، اپراتور اول با تمامي قوا آن را تكذيب كرد تا آنجا محمد حسين فلاح اصغري معاون نظارت و مديريت شبكه ارتباطات سيار همان شخصي كه بيش از عيد فطر به مشتركان وعده داده بود كه در اين روز مشكلي در ارسال پيام كوتاه و برقراري مكالمات وجود نخواهد داشت با تكذيب اختلال در شبكه عنوان كرد كه از بعدازظهر روز جمعه تا ظهر روز شنبه بالغ بر 90 ميليون پيام كوتاه توسط مشتركان ارسال شده است و اين آمار نشان از وضعيت مطلوب شبكه دارد.
به هرحال خوب بود كه مسئولان مخابراتي به جاي تكذيب كردن، سري به صندوق پيشنهادات و انتقادات مردمي نيز مي‌زدند چرا كه حتما مشتركاني كه تا حدودي پيگير بودند بعد از اينكه ارسال پيام و تماس آنها با اختلال همراه بود حتما متن اعتراضي را ارسال كرده‌اند كه در نظر گرفتن اين تعداد اعتراض شايد بتواند تجديد نظري را در گفتار اين مسئولين به وجود بياورد چون آنطور كه حافظه‌ها ياري مي‌كند در مشكلات قبلي پيش آمده نيز در ابتدا به طور كامل مسئله اختلال تكذيب شده است ولي بعد از مدتي با پيگيري‌ها فراوان، به نوعي مسئولين تا حدودي مشكلات پيش آمده را در شبكه تلفن همراه را پذيرفته‌اند اما در كل هيچ گاه به طور كامل اين اختلال‌ها از سوي آنها مورد تائيد قرار نگرفته است و عواملي را غير از ضعيف بودن شبكه را در اين مسئله ذخيل دانسته‌اند به عنوان نمونه رييس مركز پيام كوتاه امام خميني شركت ارتباطات عدم موفقيت در ارسال پيام‌هاي كوتاه را تا حدود 80 درصد مربوط به رفتار فرستنده آن مي‌داند و خارج بودن مشترك ارسال‌كننده پيام كوتاه از پوشش شبكه، خاموش بودن گوشي، اشكالات فني داخل گوشي و خطاهاي سيستمي را از عواملي مي‌داند كه در به مقصد نرسيدن پيام به گيرنده تاثير مستقيم دارد و در اين ميان تنها 20 درصد مشكلات شبكه باعث مي‌شود كه پيام كوتاه با موفقعيت ارسال نشود.
سرمايه‌گذاري سود‌آور
وقتي صحبت از اختلال‌هاي پي‌درپي در شبكه تلفن همراه به ميان مي‌آيد در حالت واقع‌بينانه بايد انتظار داشته باشيم كه به نوعي اين وسيله ارتباطي از سوي مخاطبين با بي‌مهري روبه‌رو شود اما نه تنها اين اتفاق تا كنون شكل نگرفته است بلكه با نگاهي كوتاه به جدول رشد تعداد كاربران مي‌توان به اين حقيت پي‌برد كه با تمامي كاستي‌هاي موجود در شبكه، مشتركان تلفن همراه به پيام كوتاه اعتياد پيدا كرده‌اند تا آنجا كه اين وسيله ارتباطي از جنبه ارتباطي خود خارج شده است و به يك وسيله سرگرم‌ كننده براي ارسال انواع و اقسام لطيف‌ها و متن‌هاي ادبي و عاشقانه تبديل شده است و همين ويژگي باعث شده است كه رشد استفاده از خدمات پيام كوتاه با سيرصعودي همراه باشد تا آنجا كه طبق آمارهاي رسمي گفته مي‌شود تعداد كاربران تلفن همراه در ايران كه امكان ارسال و دريافت پيام كوتاه را دارند از مرز 24 ميليون نفر فراتر رفته است و اين تعداد كاربر با تمامي كاستي‌هاي موجود در شبكه باز هم در امر ارسال پيام كوتاه به شدت فعال هستند و با اين فعاليت ، سود هنگفتي را براي شركت مخابرات به ارمغان آورده‌اند. تا آنجا كه طبق اظهار نظر مسئولين در شركت مخابرات گفته مي‌شود تنها در اولين روز سال جديد بيش از 118 ميليون و 200 هزار پيام كوتاه تبريك بين مشتركين تلفن همراه دولتي رد و بدل شده است كه اين تعداد پيام كوتاه مبلغي معادل 6/1 ميليارد تومان براي اين شركت سود‌آوري داشته است و در يك كلام بايد گفت مشتركين روز اول سال را با يك هديه نفيس به مخابراتي‌ها تبريك گفته‌اند.
به هرحال اعتياد به پيام كوتاه به حدي در ميان مشتركين افزايش يافته است كه رقيب اصلي اپراتور اول يعني ايرانسل در اقدامي جالب دست به فروش سيم‌كارت‌هاي خاص ارسال پيام‌كوتاه با نام پيام رسان كرده است. همان سيم‌كارت‌هاي كه با بهاي 10 هزارتومان عرضه مي‌شود و طبق اعلام روابط عمومي ايرانسل، هزينه ارسال هر پيام كوتاه از طريق اين سيم‌كارت‌‌ها تنها 10 تومان است كه پائين‌ترين هزينه پيام‌كوتاه در بين تمام اپراتورها تلفن همراه فعال كشور به حساب مي‌آيد. پس از اعلام اين خبر بار ديگر اپراتور اول پا به ميدان رقابت گذاشت تا آنجا كه مديرعامل شركت ارتباطات سيار نيز اعلام كرد كه سيم‌كارت ويژه ارسال پيام‌كوتاه اين شركت پس از تحويل سيم‌كارت اعتباري مشتركان، وارد بازار خواهد شد اما در خصوص قيمت نهايي اين سيم كارت و به نوعي تعرفه هر پيام ارسالي هيچ‌گونه اظهارنظري صورت نگرفت و تنها گفته شد كه تعرفه اين نوع سيم‌كارت‌ها پس از تصويب نهايي اعلام خواهد شد.
به هرحال مسئله پنهان بودن تعرفه‌ سيم كارت‌هاي پيام‌رسان اپراتور اول شايد يك دليل عمده داشته باشد چرا كه تعرفه فعلي ارسال پيام كوتاه به وسيله تلفن همراه غيرعادلانه اعلام شده است تا آنجا كه سازمان بازرسي كل كشور به شدت پيگير اين مسئله بوده و در همين خصوص يك مقام آگاه در سازمان بازرسي كل كشور در گفت‌وگو با سايت خبري موبنا اعلام كرده‌است، گزارش سازمان بازرسي کل کشور در تاريخ 26 ارديبهشت ماه 86 به صورت مستند به وزير ارتباطات ارائه شده است و در گزارش فوق دو پيشنهاد درنظر گرفته شده است اول آن که رگولاتوري نسبت به تعيين تعرفه عادلانه اقدام کند و ديگر اين که با توجه به ناکارآمدي شبکه موجود، شرکت ارتباطات سيار به تقويت تجهيزات آن بپردازد و سازمان تنظيم مقررات براساس نامه سازمان بازرسي کل کشور در تاريخ 16 مرداد 86 نامه‌اي را براي بررسي اين موضوع به شرکت مخابرات ايران ارائه کرده و در آن با اشاره به نامه ارائه شده در مرداد85 خواسته است تا پيشنهاد خود را ظرف يک هفته ارائه داده و در غير اينصورت بررسي به کميسيون تنظيم مقررات ارجاع داده مي‌شود.اين مقام آگاه با تاکيد بر اينکه وزير ارتباطات ظرف 10 روز گزارش سازمان بازرسي را پاسخ گفته و اجراي اين مهم را به سازمان رگولاتوري سپرده است خاطر نشان کرد: رفع دغدغه‌هاي مردم و کاهش هزينه‌ها از جمله مسووليت‌هاي سازمان بازرسي کل کشور است که در‌خواست کاهش تعرفه پيام کوتاه هم در راستاي همان مسئوليت است.
وي در تشريح گزارش سازمان بازرسي کل کشور در خصوص ناعادلانه بودن نرخ پيام کوتاه اپراتور اول نيز مي‌گويد‌: طبق گزارش سازمان بازرسي کل کشور ميزان اشغالي ارسال پيام‌كوتاه از شبکه ارتباطات سيار از نظر زماني بين 3 تا 5 ثانيه است به نحوي که ارسال پيام کوتاه يک ششم زمان مکالمه اشغال لينک را در پي خواهد داشت و با توجه به اينکه هزينه هر دقيقه مکالمه اپراتور اول 447 ريال است يک ششم اين زمان براي پيام کوتاه حدود 70 ريال خواهد بود. اين مقام آگاه با اشاره به سرمايه‌گذاري شبکه در خصوص تجهيزات پيام کوتاه يادآور شد: از سال 80 تا 85 ميزان سرمايه گذاري شرکت ارتباطات سيار براي توسعه تجهيزات پيام کوتاه 10 ميليارد تومان بوده است اين در حالي است که بر اساس آمار از آذرماه سال 84 تا آذرماه 85 بالغ بر 5/6 ميليارد پيام‌كوتاه در اين شبکه ردوبدل شده است که درآمد اين شرکت از اين ميزان بيش از 91 ميليارد تومان طي يک سال بوده است.وي با بيان اينکه ارتباطات سيار ظرف مدت يک سال، 45 برابر سرمايه گذاري انجام شده توسعه شبکه پيام‌كوتاه درآمد کسب کرده است خاطرنشان کرد: دولت‌ها موظف به ارائه خدمات با نرخ پايين به مردم هستند و نبايد تنها درآمدزايي هدفشان باشد.اين مقام آگاه با اشاره به نرخ متعارف پيام‌كوتاه در دنيا گفت: اکثر کشورها تا 20 درصد نرخ مکالمه را براي پيام کوتاه در نظر مي‌گيرند که چنانچه ارتباطات سيار نيز اين محاسبه را رعايت مي‌کرد تعرفه پيام‌كوتاه بايد 9 تومان در نظر گرفته مي شد اما اين شرکت براساس بخشنامه سال 82 به صورت غير کارشناسانه 30 درصد نرخ مکالمه را براي تعرفه پيام کوتاه درنظر گرفته است و به اين دو دليل سازمان بازرسي کل کشور نرخ پيام‌كوتاه را ناعادلانه اعلام کرده است.
به هرحال درآمد مخابراتي‌ها از محل ارسال پيام كوتاه آنقدر چشمگير است كه رياست‌جمهوري نيز در اظهارنظري از مسئولان مخابراتي خواسته است كه وقتي درآمد روزانه شما تنها از محل ارسال پيام كوتاه نزديك 6 ميليارد ريال است مي‌توانيد بخشي از اين مبلغ را به دانشگاه‌‌‌ها اختصاص دهيد كه آن را صرف خريد تجهيزات كنند كه مردم نيز از اين مسئله راضي بوده و از آن استقبال خواهند كرد. هرچند به نظر مي‌رسد مردم راضي‌تر باشند كه رييس جمهوريشان به جديت پيگير مسئله كاهش تعرفه پيام كوتاه باشد.
***
پيام كوتاه در دل خود داستان مفصلي دارد، داستاني كه يك سر آن را مشتركين علاقمند به اين جادو ارتباطي در دست دارند تا با هزاران مشكل موجود در شبكه تلفن همراه باز هم خود را شيفته ارسال پيام كوتاه نشان مي‌دهند و آن سوي ديگر داستان نيز شركت ارتباطات سيار است كه از شيفتگي مشتركين خود روزانه ميلياردها تومان كسب درآمد مي‌كنند ودر اين ميان نيز بعد از مدت‌ها سازماني چون سازمان بازرسي كل كشور پا به ميدان گذاشته است تا بلكه ناعادلانه بودن تعرفه‌ها را بشكند مسئله‌اي كه سالها پيش از سوي كارشناسان و تحت عنوان دهها گزارش مفصل در مطبوعات به چاپ رسيد بود اما چندان مورد توجه قرار نگرفت، اما وقتي طلسم يكه‌تاز بودن اپراتور اول با ورود بخش خصوصي شكسته شد به نوعي نگاه‌ها نيز تغيير كرد و تازه براي بسياري مشخص شد كه طي اين سالها مخابرات بهاي ناعادلانه‌اي از مردم براي خدمات دهي گرفته است.