هر يک از ما حداقل يک بار صفحه نيازمندي شغلي روزنامه‌ها يا سايت‌هاي اينترنتي را ورق زده‌ايم و در آن با انواع و اقسام شغل‌‌ها روبه‌رو شده‌ايم.

انگار شغل‌هاي درج شده در اين صفحات هم با گذر زمان و پيشرفت فناوري دچار تغيير و تحولات شده‌اند. به عنوان مثال اگر تا چند سال پيش يک شرکت، سازمان و... به دنبال شخصي بود که حداقل آشنايي ابتدايي با کامپيوتر را داشته باشد، اما حالا همان سازمان‌ها و شرکت‌ها به دنبال اشخاصي هستند که با پيکربندي ويندوز ويستا آشنايي داشته باشد و بتواند بدون مشکل اين سيستم را راه‌اندازي کند.

شايد ديگر حرف کليشه‌اي باشد اما اين تغيير و تحولات شغلي هم به واسطه پيشرفت فناوري اطلاعات و ابزارهاي تکنولوژيکي است. گزارش‌ها و آمار‌هاي منتشر شده از سوي ارگان‌هاي مختلف نشان مي‌دهد که پيشرفت سريع در اين بخش باعث ظهور صنايع و مشاغل پردرآمد جديدي شده است که تا يک دهه پيش نامي‌از اين مشاغل نبوده است.


پرطرفدار‌ترين مشاغل و بالاترين درآمد آي‌تي

فناوري اطلاعات به عنوان يک صنعت نوظهور و البته پررونق در سال‌هاي اخير به تدريج به يکي از ماشين‌هاي استخدامي‌ بازار کار و اشتغال تبديل شده است. تجارت‌هاي مختلف وابسته به اين صنعت هم سهم قابل توجهي از جذب نيروي کار را در سال‌هاي اخير به خودشان اختصاص داده اند. تمايل افراد به تحصيل در رشته‌هاي تخصصي مرتبط با اين صنعت و به دنبال آن افزايش چشمگير تعداد فارغ التحصيلان اين رشته‌ها نشان از رونق بازار کار در صنعت آي‌تي دارد. به اين‌ترتيب است که حتي رکود و بحران اقتصادي اخير هم نتوانست چندان فشاري را بر اين صنعت تحميل کند تا آي‌تي به عنوان اولين صنعت رو به بهبود و نجات از اين بحران در جهان مطرح شود. اين روند گويا آنقدر اميدوار کننده است که مي‌تواند نويد اتفاقات خوب آينده را در اين حوزه بدهد.


براساس پيش‌بيني‌هاي صورت گرفته توسط موسساتي همچون گارتنر در سال 2009، متخصصان فناوري که دنبال فرصت شغلي جديد هستند، بايد توجه داشته باشند که در سال 2010 وضعيت اشتغالزايي در صنعت فناوري ارتباطات و اطلاعات بهبود يافته و نرخ بيکاري در اين حوزه نسبت به سال قبل کمتر شده است. وضعيت موجود در سال 2010 نشان داد که اين پيش‌بيني‌ها کاملا درست بوده است؛ چرا که در سال جاري ميلادي شاهد کاهش اخراج کارمندان از شرکت‌هاي بزرگ و افزايش اشتغالزايي در زمينه آي سي تي بوديم و کارشناسان بر پايه يک بررسي جديد اعلام کردند که در اين صنعت، به مهارت سيستم‌هاي مجازي‌سازي، فناوري‌هاي مبتني بر اينترنت، امنيت شبکه و مهارت سيستم‌هاي رايانه اي اجتماعي بيش از ديگر مهارت‌ها نياز است و افرادي که تخصص‌هاي ياد شده را دارند، سريع‌تر جذب شرکت‌ها و سازمان‌هاي مربوطه مي‌شوند. با وجود اينکه صنعت جهاني آي تي شاهد کاهش اثرات ناشي از بحران اقتصادي است، اما اين روند تضميني بر اشتغالزايي کليه متخصصان اين صنعت محسوب نمي‌شود.


براساس بررسي‌هاي انجام شده 10 عنوان شغلي كه در حوزه فناوري ارتباطات و اطلاعات در سال 2010 به عنوان برترين مشاغل شغلي محسوب مي‌شدند و بيشترين نياز براي آنها احساس مي‌شود كه عبارتند از: متخصص امينت، مديريت سيستم‌هاي مجازي، مديريت ابزار، مهندس شبکه، متخصص سيستم‌هاي باز، مدير پشتيباني خدمات، مديريت سيستم‌هاي ذخيره‌سازي اطلاعات پزشکي، متخصص منابع، مدير فهرست کردن خدمات و مهندس فرآيند بازرگاني.
اما در ميان اين مشاغل برتر، ليست پردرآمدترين مشاغل آي‌تي بيشتر از برترين شغل‌هاي حوزه آي‌تي خودنمايي مي‌کند. براساس بررسي‌‌ها و آمار‌هاي ارائه شده توسط Tech Republice مي‌توان با بيست شغل پردرآمد کارمندان و شاغلان بخش‌هاي آي‌تي آشنا شد. در اين ليست، مي‌توان نام ده شغل پر درآمد را ديد که در ميان برترين مشاغل آي‌تي سال 2010 نيز ديده شده‌اند.
در اين ليست اولين شغل پر درآمد به مدير اجرايي آي‌تي اختصاص دارد که حقوق سالانه معادل 127 هزار و 73دلار دريافت مي‌کند. آي‌تي ارشيتکت يا طراح آي‌تي با حقوق سالانه 102 هزار و 894 دلار در جايگاه دوم قرار دارد. رتبه سوم اين رده بندي به رييس يا سرپرست بخش آي‌تي با حقوق سالانه 100 هزار و 757 دلار اختصاص يافته است.


مدير پروژه‌هاي آي‌تي هم که طي يکي دو سال اخير با استقبال خوبي از طرف افراد مختلف روبه‌رو شده با حقوق سالانه 94 هزار و457 دلار در جايگاه چهارم پردرآمدترين مشاغل آي‌تي قرار گرفته است. شغل‌هايي همچون مديريت آي‌تي، مشاور آي‌تي و متخصص امنيت نيز به‌ترتيب با درآمد سالانه 87 هزار و 934‌، 87 هزار و 739 و 87 هزار و 408 دلار در رده‌هاي پنجم تا هفتم اين ليست قرار گرفته‌اند. همچنين جايگاه هشتم تا دهم اين ليست به مشاغلي به نام‌هاي مهندس سيستم‌ با حقوق 85هزار و 32دلار‌، مهندس با حقوق 84 هزار 446 و مدير اطلاعات داده‌ها با حقوق 83 هزار و 256 دلار اختصاص يافته است. همچنين شرکت Tech Republice رده‌بندي پردرآمد‌ترين مشاغل آي‌تي را بر اساس مدارک معتبر شرکت‌هايي همچون سيسکو، مايکروسافت، لينوکس و... نيز انجام داده است.

آنچه از اين 20 مدرک پردر آمد حوزه آي‌تي استنباط مي‌شود اين است که مدارک شرکت‌هاي سيسکو و مايکروسافت از بيشترين استقبال و بيشترين درآمدر برخوردار هستند. اولين مدرک پر درآمد به six Sigma با در آمد سالانه 111 هزار و 908 دلار اختصاص يافته است‌. دومين مدرک پردر آمد (Project )ا PMP Management profssional است که دارندگان اين مدرک مي‌توانند در آمدي برابر 104 هزار و 253دلار در سال داشته باشند. مدارک ITIL‌ هم با درآمد سالانه 102 هزار و 128 دلار و 101هزار و 185دلار رتبه سوم و چهارم را به خود اختصاص داده‌اند. رتبه پنجم تا هفتم اين ليست جايگاه مدراک سيسکو با عنوان‌هاي CCP با حقوق سالانه 99هزار و 928 دلار، CCDA‌با حقوق سالانه 93 هزار و 953 دلار و CCNP با حقوق سالانه 89هزار و 864 دلار است. همچنين رتبه هشتم و نهم نيز به مدارک شرکت مايکروسافت با عنوان‌هاي MCSE و MCTTP اختصاص يافته که درآمد اين مدارک به‌ترتيب 86هزار 454 دلار و 82 هزار و 44 دلار است. مدرکCCNA شرکت سيسکو هم با درآمد 79هزار و 695 دلار در رتبه دهم قرار گرفته است‌.


مشاغل و مدارک آي‌تي در ايران

شغل‌ها و مدارک مختلف حوزه آي‌تي روز به روز در جهان رو به گسترش است و مشاغل مختلفي را براي افراد جوياي کار به وجود آورده است. بازار ايران نيز برعکس حوزه‌هاي ديگر که بر اساس شواهد هميشه عقب‌تر از اتفاقات جهان حرکت مي‌کند، اما اين‌ بار همپاي اين بازار در حرکت است و بر اساس آمارها و گزارش‌هاي منتشر شده مي‌توان اين ادعا را کرد که آي‌تي توانسته در کشور بازار کار فعال و بزرگي را به وجود بياورد.

آن‌طور که از اظهارات کارشناسان و فعالان اين حوزه بر مي‌آيد‌، براي به دست آوردن مشاغل و مدارک پردرآمد حوزه آي‌تي نمي‌توان از دانشگاه‌هاي کشور انتظاري داشت و براي دريافت اين مدارک و آموزش‌هاي تخصصي در اين حوزه بايد به آموزشگاه‌هاي تخصصي در کشور که جمع آنها از 20 آموزشگاه‌ هم تجاوز نمي‌کند، مراجعه کرد.


رضا جوالچي، استاد مجتمع فني تهران در خصوص عدم توجه دانشگاه‌ها به رشته‌هاي حوزه آي‌تي مي‌گويد: ‌«از آنجايي که اکثر دانشگاه‌هاي کشور از علم روز بسيار عقب هستند طبيعي است که اين گونه رشته‌ها که به دنبال خود مشاغل پردرآمدي هم دارند در دانشگاه‌ها تدريس نشود. حتي رشته‌هايي هم که مربوط به کامپيوتر است و در دانشگاه تدريس مي‌شود آنچنان در بازار با فرصت شغلي مواجه نيستند و اکثر دانشجويان فارغ‌التحصيل رشته‌هاي کامپيوتر براي پيدا کردن شغلي مناسب به آموزشگاه‌هاي فعال در کشور مراجعه مي‌کنند تا با گرفتن مدارک شرکت‌هايي همچون سيسکو، مايکروسافت و‌... بتوانند شغلي مناسب و پردرآمد به دست بياورند.»


به باور وي شايد يکي از دلايلي که دانشگاه‌ها روبه تدريس اين دروس نمي‌آورند ماهيت حرفه‌اي آنها باشد و از آنجا که دروس دانشگاه آکادميک است پس آموزشگاه‌ها بهترين مکان براي آموزش اين دوره‌ها هستند.

اما شايد آنچه که براي بسياري از افرادي که در اين آموزشگاه‌ها ثبت نام مي‌کنند جالب باشد اين است که با توجه به هزينه‌اي که انجام مي‌دهند آيا درآمد آنها هم همچون درآمد‌هاي جهاني است و آيا اساسا براي اين افراد در بازار ايران بازار کار وجود دارد يا خير.


مازيار گنجه‌اي، مدير عامل شرکت کاريار ارقام در اين خصوص مي‌گويد: ‌«متاسفانه ميزان هزينه براي آموزش و ميزان درآمد افراد از اين آموزش‌ها بسيار متفاوت از آن چيزي است که در کشورهاي پيشرفته و توسعه يافته ديده مي‌شود، اما در مقابل همه هزينه‌ها يکسان و بجا است. براي مثال اگر کسي در خارج از کشور با مدرک pmp درآمدي در حدود 104 هزار دلار دارد در مقابل براي گرفتن اين مدرک 10 هزار دلار هزينه مي‌کند. اما در ايران اين هزينه و درآمد يک دهم آن چيزي است که در کشورهاي پيشرفته دنيا اتفاق مي‌افتد.»

وي در ادامه مي‌افزايد: ‌«در ايران اگر فردي بخواهد مدرک pmp (به صورت خصوصي) بگيرد بايد چيزي در حدود دو ميليون تومان هزينه کند، اما به صورت عادي هزينه آموزش او به طور ميانگين 400 هزار تا 500 هزار تومان است. همچنين درآمدي هم که وي از اين مدرک مي‌تواند به دست بياورد اگر کار معمولي باشد بين 600 تا 700 هزار تومان است.


اما اگر با همين مدرک بتوان يک پروژه سازمان يا شرکت را مديريت کند مي‌تواند درآمدي بين 2 تا 3 ميليون داشته باشد.» به باور وي اين هزينه‌ها در مقابل درآمدي که افراد مي‌توانند از مشاغل خود به دست بياورند کامل هيچ است. به گفته گنجه‌اي بازار مشاغل و مدارک آي‌تي در ايران بسيار فعال و بزرگ است به نحوي که فارغ‌التحصيلان از اين آموزشگاه بلافاصله مي‌توانند در شرکت‌ها و سازمان‌هاي مختلف مشغول به کار شوند.