اول
قطعا اگر کسي مي‌‌‌خواست امروز داستان علاالدين را بنويسد آن را نه از بين‌النهرين و عراق و کاروانسراهاي قديمي ‌‌‌که از طبقه پنجم پاساژي به همين نام در چهاراه جمهوري – حافظ شروع مي‌کرد.

جايي دور از دسترس ده‌‌ها هزار نفري که روزانه به بهانه خريد گوشي از طبقه اول اين پاساژ بالاتر نمي‌آيند، جايي که انبوهي از دستگاه‌‌هايي معروف به باکس به فروش مي‌رسد، دستگاه‌هايي که هر کدام مي‌تواند به تنهايي هزاران تنظيم خاص را براي هر نوع گوشي انجام دهد و فقط يکي از آنها شکستن قفل گوشي‌هايي است که دزديده شده‌اند و با تغيير شماره سريال عملا مي‌توانند گوشي را به اصطلاح Refresh ‌کنند. تغييري که باعث مي‌شود گوشي دزديده شده عملا از طريق اپراتورهاي موبايل ديگر قابل رديابي نباشد و مالباختگان چاره‌‌اي جز بازگشت دوباره به مرکز خريدي چون علاءالدين و تهيه يک گوشي جديد ديگر ندارند. اين رفت و بازگشت چرخه‌اي را در بازار بسيار پرمنفعت تلفن همراه در ايران به وجود آورده است.

دوم
خيابان جمهوري به قول معروف «راسته» بسياري از محصولات الکترونيکي است. هرکدام از اين راسته‌ها در بخشي از اين خيابان تمرکز يافته‌اند و حالا راسته موبايل فروشان در اطراف پاساژ علاءالدين ايجاد شده و به برخي از کوچه پس‌کوچه‌ها و پاساژهاي اطراف هم کشيده شده است. از چندي قبل تاکنون تعداد افرادي که در نزديکي اين پاساژ يک يا چند گوشي دست چندم و بدون جعبه در دست دارند بسيار افزايش يافته است. يکي از فروشندگان گوشي اطمينان مي‌دهد که در اصالت گوشي‌هايي که بدون جعبه و تجهيزات در گوشه پياده رو ارائه مي‌‌‌شوند بايد شک کرد. او که به گفته خودش حاضر به خريد هيچ گوشي دست دومي‌‌‌نيست مي‌گويد که بازار گوشي‌هاي دست دوم بسيار پرمنفعت است، چراکه بسياري از گوشي‌هايي که در اين بازار به فروش مي‌‌‌رسند قيمتي بسيار پايين‌تر از گوشي‌هاي نو دارند و با توجه به اين که از عمر آنها چندان نمي‌گذرد عملا خريدار را وسوسه مي‌کند که به جاي خريد يک گوشي نو و ارزان تر که داراي امکانات کمتري است يک گوشي دست دوم و داراي امکانات بسيار بيشتر را ارزان‌تر خريداري کند .

سوم
بسياري از کساني که براي خريد يک گوشي به فروشگاه‌هاي موبايل مراجعه مي‌کنند ممکن است مطالعاتي را در زمينه آن گوشي در اينترنت يا مجلات داشته باشند، اما تقريبا بخش عمده آنان هيچ اطلاعي از نوع مناسبات داخل بازار ندارند. بخش عمده گوشي‌هاي بازار ايران از طريق قاچاق وارد مي‌شود. بسته‌بندي اغلب گوشي‌هاي داخل بازار ايران پيشتر باز و گوشي در بهترين شرايط حداقل چندبار روشن و خاموش شده است. حتي بسياري از فروشندگان هم نام نمايندگان اصلي و گارانتي‌هاي اصلي گوشي را نمي‌دانند. چندي قبل يکي از واردکنندگان اصلي گوشي در جلسه‌اي به ما گفت که گارانتي‌هاي غيرواقعي و مشابه گارانتي اصل وجود دارد که به قيمت دويست تومان به فروشنده ارائه‌ مي‌شود که شامل مهر و نام شركت گارانتي كننده جعلي است. فروشندگان اين گوشي‌ها را به اسم گوشي‌‌هاي داراي گارانتي به مشتري عرضه مي‌‌‌کنند و مشتري با تصور اين که بالاخره يک گارانتي پشت اين گوشي هست آن را خريداري مي‌کند، در حالي که در صورت بروز مشکل نه شرکتي تحت عنوان گارانتي وجود دارد و نه فروشنده مسووليت گوشي را مي‌پذيرد.

چهارم
گوشي‌هايي که توسط نمايندگان اصلي در ايران عرضه مي‌شود وضع مشخص‌تري دارند، اما گوشي‌هايي که به دليل تحريم نمايندگي در ايران ندارند وضع پيچيده تري دارند. گوشي iphone يکي از اين دسته محصولات است. هم اکنون در بازار ايران چندين نوع از اين گوشي اعم از توربوسيم و قفل شکسته ( unlocked) در بازار وجود دارند که حتي فروشندگان به دليل ضعف دانش قادر به تشخيص نمونه اصل از نمونه دستکاري شده نيستند. بسياري از اين فروشندگان با برخي روش‌هايي که نمونه‌‌اي از آنها را حداقل خودم بارها ديده‌ام خريدار بي خبر از همه جا را به گمراهي مي‌کشند. هم اکنون قيمت گوشي قفل شکسته آيفون 8 گيگابايتي چيزي در حدود 720 هزارتومان است. اگر اين گوشي از يک کشور اروپايي وارد ايران شده باشد و از خود شرکت اپل به صورت آزاد خريداري شده باشد، عملا قيمتي در همين حدود دارد، اما اگر اين گوشي به صورت قفل خريداري شده باشد قيمتي در حدود 200 تا 300 دلار دارد و پس از شکستن قفل به صورت سخت افزاري در کشوري چون چين وارد ايران مي‌شود. اگر فروشنده‌اي اين گوشي دوم را بتواند به اسم گوشي قفل شکسته توسط کمپاني به خريدار قالب کند، عملا چيزي حدود چهارصد هزارتومان روي هر گوشي سود کرده است.

پنجم
هيچ کس شکي ندارد در پاساژ علاءالدين و بسياري از مراکز فروش تلفن همراه در کشور افراد کاسب شرافتمندي به کار مشغولند که حاضر به هيچ گونه ترفند و فريبکاري براي کسب درآمد نيستند، اما بخشي از کساني که عملا به چنين مواردي پايبندي ندارند به راحتي بازار فاسدي به وجود آورده اند که دامنه آن جانب افراد منصف و شرافتمند اين صنف را نيز گرفته است. روزانه ده‌ها شکايت از افرادي به مراکز قضايي ارائه مي‌شود که کساني عکس فرد (عموما دختران و زنان ) را در مجالس مختلف روي اينترنت قرار داده اند . بسياري از اين عکس‌ها از گوشي‌هايي به دست آمده که يا براي تعمير به يک تعميرکار تحويل داده شده يا از روي گوشي دزديده شده روي اينترنت بارگذاري شده است. بي شک فيلتر کردن چنان سايتي فقط پاک کردن صورت مساله است، در حالي چرخه آلوده به سادگي بازار پنهاني و آلوده‌اي را به وجود آورده است که از دل آن به جز منافع مالي ده‌ها تخلف ديگر نيز بيرون مي‌آيد.

ششم
براي پيگيري تخلف فروشندگان متخلف عملا راه‌هاي بسيار کمي‌‌‌پيش روي خريداران گوشي وجود دارد. فروشندگان مجوز فروش گوشي را از يک جا مي‌گيرند و مجوز سيم‌کارت را از جايي ديگر و ناظري هم بر فعاليت‌هايشان نيست. اغلب گوشي‌هاي خريداري شده در صورت بروز کوچک‌ترين مشکلي توسط فروشندگان پس گرفته يا تعويض نمي‌شوند يا براي تعويض هزينه‌‌هاي کلاني را به خريدار تحميل مي‌‌‌کنند. در ميان صنوف مختلفي که هرکدام به نوعي بر گوشه‌‌اي از اين بازار نظارت دارند حالا مدتي است بحث ايجاد اتحاديه نيز مطرح شده است. شايد مهم‌ترين اولويت ايجاد اين اتحاديه موضوع ناديده گرفته شدن حقوق مشتري در اين بازار پرنوسان و پيچيده است.

هفتم
انواع و اقسام نرم‌افزارهاي هک (سرقت اطلاعات با استفاده از بلوتوث و ...) با قيمت‌هايي بسيار پايين در فروشگاه‌هاي فروش نرم‌افزار به کاربران ارائه مي‌شود. به جز اين کاربران مي‌توانند انواع اين نرم‌افزارها را با قيمتي بسيار پايين‌تر از طريق برخي از فروشگاه‌ها روي گوشي خود داشته باشند. نه مسوولان نيروي انتظامي و نه مسوولان صيانت از فضاي نرم‌افزاري کشور تاکنون با ارائه چنين محصولاتي که هدفي جز تخريب و دزدي اطلاعات گوشي‌هاي شهروندان ندارند و در واقع پله اول وقوع جرم به شمار مي‌روند، برخوردي انجام نداده‌اند. جالب آنکه برخي از چنين محصولاتي عملا از سوي برخي از شرکت‌هايي ارائه مي‌شود که با بسته بندي نسبتا شيک تلاش بر جلب توجه و قانع کردن فعاليت قانوني خود دارند. در برخي موارد توليد‌کنندگان چنين بسته‌هاي نرم‌افزاري حق کپي کردن از اين نرم‌افزارهاي تخريب‌گر را که عمدتا خود از روي اينترنت به دست آورده‌اند، براي خود محفوظ مي‌دانند!

هشتم
بازار تلفن همراه بدون وجود مراکز خريد بزرگ تلفن همراه هم به راحتي زنده مي‌ماند. آنچه موجب جذابيت چنين مراکزي مي‌شود بي‌شک ناشي از محدوديت‌هايي در ارائه همه محصولات به صورت يکجا است. توسعه خريد اينترنتي، به جود آمدن شرکت‌هاي معتبر که هم فروشنده، هم گارانتي کننده و هم تعميرکننده محصولات باشند نه تنها به تدريج به ضعف اين گونه بازارهاي کلوني مانند مي‌انجامد بلکه به تدريج شکل خريد و اطلاع رساني در اين مورد اين محصولات را از ديدن صرف در ويترين و پرسش از فروشنده تغيير مي‌دهد.

نهم
موضوع خريد و فروش گوشي‌هاي دست دوم بي‌شک مي‌تواند از طريق مراجع قانوني مورد توجه قرار گيرد. بي‌شک برچيده شدن دستفروشان و نظم دادن به بحث فروش و پيگيري مناسب تر اپراتورها مي‌تواند چرخه اقتصادي گوشي‌هاي دزدي را دچار وقفه کند و هزينه اين کار را بسيار افزايش دهد.

دهم
اطلاع‌رساني به شهروندان براي آگاهي از چگونگي حفاظت از اطلاعات شخصي روي تلفن‌هاي همراه يا نحوه خريد و فروش يک گوشي هم يک بحث هميشگي است.

صفر
بازار تلفن همراه يک بازار پيچيده و به هم ريخته است. اين بازار پيچيده مولد مشکلات پيچيده بسياري است. تخلف از قاچاق و کلاه گذاشتن سر مشتري شروع مي‌شود و به لو رفتن اطلاعات او روي اينترنت و قرباني شدنش وسعت مي يابد. حالا مي‌توان تصميم گرفت که اين بازار را به نفع گروه اندکي اين گونه به هم ريخته و ناموزون رها کرد يا به آن سروسامان داد.