دو شب پيش درست در ساعت يک و نيم بامداد پيامکي دريافت کردم مبني بر آغاز فروش اوراق مشارکتي يکي از وزارتخانه‌هاي کشور در شعب يکي از بانک‌هاي کشور.

اين پيامک را درست در زماني دريافت کردم که طي چند روز قبل از آن از سوي يکي از مديران سازمان تنظيم مقررات راديويي خبري منتشر شده بود مبني بر ممنوعيت ارسال پيامک تبليغاتي بدون رضايت کاربران.


ممنوع اما آزاد
لطف‌الله سبوحي چندي پيش گفته بود که دستورالعمل ساماندهي پيامک‌هاي تبليغاتي روز بيستم بهمن ماه به تمام اپراتورهاي تلفن همراه کشور ابلاغ شده است.

براساس دستورالعمل ابلاغي، اپراتورهاي تلفن همراه مکلف شدند، قبل از ارسال پيامک‌هاي انبوه تبليغاتي يا خبري به مشترکان خود، با ارسال يک پيامک نظر مشترک را در خصوص دريافت يا دريافت نکردن پيامک جويا شوند و در صورت موافقت مشترک اقدام به ارسال پيامک به مشترک کنند.

سبوحي تصريح کرد: در اين دستورالعمل به مکانيزم‌هاي تاييد مجدد نيز تاکيد شده تا مشترک با آگاهي کامل انتخاب خود را انجام دهد. معاون بررسي‌هاي فني و صدور پروانه سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي کشور گفت: شکايت‌هايي در مورد پيامک‌هاي تبليغاتي که وقت و بي وقت به آنها ارسال مي‌شود، از سوي مشترکان تلفن‌هاي همراه داشتيم که اميدواريم با ابلاغ اين دستورالعمل و اجراي آن از سوي اپراتورها اين مشکل برطرف شود.

سبوحي با تاکيد بر اينکه تلفن همراه حريم خصوصي افراد است، اظهار داشت: برخي از پيامک‌هاي تبليغاتي مصداق بارز مزاحمت است، بيدار کردن مشترک در ساعت سه بامداد با صداي يک پيامک تبليغاتي معني‌اي جز مزاحمت ندارد. وي با بيان اينکه فعاليت تبليغاتي جا و زمان مشخص بايد داشته باشد، افزود: هدف دستورالعمل جديد سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي (رگولاتوري) حفاظت از حريم خصوصي افراد است. معاون سازمان تنظيم مقررات گفت: پيش از اين نيز به اپراتورها گفته شده که اين امکان را فراهم کنند که اگر مشترکي مايل نبود، تبليغات روي تلفن همراه او ارسال نشود اپراتورها نيز ادعا مي‌کردند که اين مکانيزم وجود دارد ولي در عمل اجرا نمي شد.

سبوحي با اشاره به رواج مسابقه‌هاي پيامکي در کشور گفت: برگزار کنندگان مسابقه‌ها نيز بايد مشترک را از هزينه ارسال پيامک آگاه کنند. وي افزود: هدف از ابلاغ اين دستورالعمل ايجاد فضاي مناسب براي کسب‌وکار همراه با رضايت کامل مشترکاني است که خدمات را دريافت مي‌کنند.
اين اقدام رگولاتور درحالي صورت گرفته است که پيش از اين بارها و بارها رسانه ها نسبت به مشکلات پيش روي پيامک‌هاي تبليغاتي گزارش ها و خبرهاي بسياري منتشر کرده بودند، اما با اين حال سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي بدون توجه به گزارش‌هاي نگاشته شده دليل چنين دستور العملي را شکايت از مشترکان عنوان کرده است.

با اين حال معاونان سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي که مجموعه روابط عمومي اش خود يکي از ارسال‌كنندگان مرتب پيامك براي خبرنگاران حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات است تمايلي به پاسخگويي به خبرنگاران ندارد. چرا که لطف‌الله سبوحي در جواب تماس تلفني روزنامه دنياي‌اقتصاد براي چند پرسش نسبت به اين دستورالعمل اينگونه عنوان کرد که تمايل و وقتي براي پاسخگويي نداشته و سپس تلفن را قطع مي‌کند. اين درحالي است که مديران مجموعه سازمان تنظيم مقررات بيشتر ترجيح مي‌دهند که با خبرنگاران چند خبرگزاري خاص مصاحبه کرده و صرفا هم جملاتي که تمايل دارند را بيان کنند.

مجموعه سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي از زمان مديريت جديد خود با اتخاذ چنين روش‌هاي اطلاع‌رساني‌اي همواره سعي کرده‌اند از پاسخ‌دهي نسبت به قصور و کاستي‌هاي خود طفره روند. با اين حال اين مجموعه در طول هفته بارها با ارسال پيامک‌هاي خبري، خبرنگاران را دعوت به مشاهده مصاحبه زنده تلويزيوني مديرانش با شبکه آموزش مي‌کند. مصاحبه‌هايي که در عرف رسانه از آن به عنوان رپرتاژ آگهي ياد مي‌شود نه مصاحبه زنده تلويزيوني. در رپرتاژ آگهي‌هاي تلويزيوني معمولا سفارش دهنده با صرف پرداخت هزينه ميليوني يك‌طرفه به بيان ديدگاه‌هاي خود مي‌پردازد.

هرچند که اين دستورالعمل ابلاغ شده است اما از اجراي آن خبري نيست. درست مانند برخي ديگر از قوانين رگولاتور که بيشتر جنبه نمايشي دارد به خصوص قوانيني که در بخش حمايت از حقوق مصرف‌کنندگان نگاشته شده است. شرکت‌هاي طرف قرارداد اپراتورها، يعني همان‌هايي که اقدام به ارسال پيامک انبوه مي‌کنند در طول اين مدت نه‌تنها راهکاري را براي جلب رضايت کاربران در ارسال پيامک‌هاي تبليغاتي به کار نبسته‌اند بلکه به نظر مي‌رسد ميزان ارسال پيامک‌هاي تبليغاتي خود را چند برابر هم کرده‌اند. به خصوص آن دسته از پيامک‌هاي تبليغاتي هدفمند که با توجه به سن و تحصيلات و محل زندگي مشترکان ارسال مي‌شود. يعني همان پيامک‌هايي که ارسال‌کنندگان آن به راحتي تمام مشخصات کاربران را در اختيار دارند و در آخر هم معلوم نشد که اين اطلاعات را چگونه به دست آورده‌اند. حتي همين سازمان تنظيم مقررات هم که چندي پيش و به بهانه درز اطلاعات کاربران تلفن همراه به قولي در اين پروژه وارد شده بود هم يا نتوانست بفهمد که اين اطلاعات چگونه لو رفته است يا نتوانسته عنوان کند!. از سوي ديگر شيوه لغو دريافت پيامک‌هاي ارزش افزوده نيز با مشکلات بسياري همراه است. بطوري که همواره مطالبي در دنياي وب مبني بر مخدوش بودن برخي از اين سرويس ها عنوان مي‌شود.


پيامک‌هايي که تکذيب مي‌شوند

حتما براي شما هم پيش آمده است که برخي از پيامک‌هاي تبليغاتي‌اي که دريافت مي‌کنيد براي شما آشنا باشند. آشنا از اين نظر که مورد تبليغات شده در نزديکي محل سکونت شما قرار گرفته باشد. هر چند که به تازگي اپراتورهاي تلفن همراه با به‌کارگيري سرويس‌هاي ارزش افزوده جديد خود مي‌خواهند از اين شيوه تبليغاتي براي افزايش درآمدهاي خود استفاده کنند، اما خواه بخواهند اين موضوع را بپذيرند و خواه بخواهند تکذيب کنند چنين شيوه تبليغاتي هم اکنون از سوي برخي از شرکت‌هاي ارسال پيامک انبوه به کار گرفته مي‌شود.

چندي پيش همراه اول و به دنبال داستان درز اطلاعات کاربرانش اطلاعيه منتشر کرده بود که در آن آمده بود اطلاعات خصوصي مشتركان همراه اول شامل
«شماره تلفن، نام، نام‌خانوادگي، تاريخ تولد، جنسيت، شغل، ميزان تحصيلات، كدملي، كدپستي و آدرس»، جزو حريم خصوصي مشتركان محسوب شده و در شركت ارتباطات سيار ايران كاملا محفوظ است.
اين اپراتور ادامه داده بود که از همان ابتداي فعاليت تاكنون خود را موظف به حفظ كامل حريم خصوصي مشتركان دانسته و به هيچ وجه اجازه دسترسي به اطلاعات خصوصي مشتركان شامل «شماره تلفن، نام، نام خانوادگي، تاريخ تولد، جنسيت، شغل، ميزان تحصيلات، كدملي، كدپستي و آدرس»، را نداده است؛ تا آنجا كه به عنوان مثال قبوض مشتركان دائمي همراه اول با پاكت توزيع مي‌شود كه تا حد ممكن اين‌گونه اطلاعات حتي در دسترس توزيع‌كنندگان و همسايگان نيز قرار نگيرد.

ايرانسل هم ادعاهاي مطرح شده مبني بر دسترسي شرکت‌هاي ارسال‌کننده پيامک‌هاي تبليغاتي به بانک اطلاعاتي مشخصات مشتركان اپراتورها را رد کرد و تاکيد کرده بود که اطلاعات و مشخصات مشتركان ايرانسل به هيچ عنوان در اختيار هيچ شرکت ثالثي قرار نگرفته است.
ايرانسل در اطلاعيه خود گفته بود: اين شرکت حتي به درخواست رسمي شرکت پست جمهوري اسلامي ايران براي بهره‌برداري از اطلاعات بخشي از مشتركان ايرانسل به منظور کاربردهاي تجاري، به طور رسمي پاسخ منفي داده و اعلام کرده که شرکت پست، حتي به منظور امور پستي نيز حق استفاده از آن بخشي از اطلاعات مشتركان ايرانسل را که براي تحويل سيم‌کارت‌هاي هديه، شماره طلايي يا صورتحساب مشتركان در اختيار داشته هم ندارد.
اين درحالي است که پيش از اين گفته مي‌شد که منطقه پستي مشترکان تلفن همراه شايد از طريق شرکت پست در اختيار شرکت‌هاي تبليغاتي قرار گرفته باشد.حتي مديرعامل اين اپراتور به تازگي اعلام کرده است که: اين شرکت هيچ قراردادي براي ارسال پيامک انبوه از CP (شرکت‌هاي ارسال پيامک انبوه) ندارد. عليرضا قلمبر دزفولي در خصوص ابلاغيه جديد سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي در خصوص عدم ارسال پيامک‌هاي تبليغاتي بدون موافقت قبلي مشترکان اظهار كرد: هنوز در اين زمينه چيز مکتوبي به ما ابلاغ نشده، اما صحبت‌هايي شده است. وي گفت: فعلا ايرانسل قرارداد ارسال پيامک انبوه با هيچ CP را ندارد.

مديرعامل شرکت خدماتي ايرانسل ادامه داد: بنابراين فعلا شيوه‌اي که توسط رگولاتوري اعلام شده مشمول ايرانسل نمي‌شود. وي يادآور شد: از گذشته نيز مشترکان ايرانسل مي‌توانستند با تماس با مرکز تماس ايرانسل دريافت پيامک‌هاي تبليغاتي ايرانسل را لغو کنند.

احمدوند، سرپرست روابط عمومي شرکت پست در گفت‌وگو با «دنياي‌اقتصاد» با تکذيب اين موضوع عنوان کرده بود: هرچند که شرکت پست خود داراي يک بانک اطلاعاتي در بخش شماره‌هاي کدپستي است، اما اين شرکت هيچ وقت به اطلاعات مشترکان تلفن همراه دسترسي نداشته است که بخواهد آنها را به فروش برساند! وي ادامه داد: حجم زيادي از مشترکان تلفن همراه در کشور هم‌اکنون از سيم‌کارت‌هاي اعتباري استفاده مي‌کنند که اين سيم کارت‌ها اصلا قبض ندارند که بخواهد در اختيار شرکت پست باشد. احمدوند
خاطرنشان كرد که تنها بخشي از توزيع قبوض مشترکان ثابت همراه اول در اختيار شرکت پست است و وظيفه توزيع مابقي آن در اختيار شرکت‌هاي طرف قرارداد با همراه اول است. آن بخشي هم که در اختيار شرکت پست است به دليل پلمب بودن پاکت‌هاي قبوض آن، اطلاعات مشترکان غيرقابل رويت است.


صبر، تحمل و استقامت

هرچند که اپراتورهاي تلفن همراه با تکذيب اين موضوع خواستار معرفي شرکت‌هايي شدند که چنين ادعايي را مطرح کرده‌اند، اما با اين حال با يک جست‌وجوي ساده در گوگل به راحتي مي‌توان به نام، آدرس و شماره تلفن شرکت‌هاي تبليغاتي که چنين شيوه‌اي را به‌کار گرفته‌اند، دست يافت.

از سوي ديگر هيچکدام از راهکارهاي معمول در لغو دريافت چنين پيامک‌هاي تبليغاتي اي مثمرثمر واقع نشده است. تماس با شماره تلفن مخصوص در هر دو اپراتور و درخواست لغو پيامک‌هاي تبليغاتي بيشتر يك نمايش است؛ چرا که نگارنده چند ماه پيش تمام راه‌هاي موجود را امتحان کرده و نه‌تنها ميزان دريافت پيامک‌هاي تبليغاتي کاهش نيافته است، بلکه افزايش هم داشته است.

از سوي ديگر و با توجه به سخني که از سوي مديرعامل ايرانسل منتشر شده است مبني بر عدم دريافت دستورالعمل لغو ارسال پيامک تبليغاتي، همانطور که پيش‌بيني مي‌شد اين دستورالعمل هم تنها يک ژست مديريتي بود. با اين حال تنها چاره اي که به نظر مي‌رسد در اين بخش وجود داشته باشد تنها و تنها افزايش آستانه صبر و تحمل و تقويت اعصاب است.