يکي دو هفته گذشته با ارائه گزارش‌هاي حسابرسي از شرکت مخابرات ايران و 31 شرکت زيرمجموعه‌اش روزهاي خوب و بدي براي مخابراتي‌ها رقم خورد. روزهاي بد براي شرکت‌هاي مخابراتي استاني و روزهايي خوب براي همراه اولي‌ها.

ارائه گزارش حسابرس مستقل و بازرس قانوني به مجمع عمومي‌عادي سالانه صاحبان سهام شرکت ارتباطات سيار ايران، از يک سو مهر تاييدي بود بر صورت‌هاي مالي ارائه شده از سوي اين شرکت و از سوي ديگر گواهي بود بر سود سرشار در کنار رشد درآمدي از خدمات ارائه شده توسط همراه اولي‌ها.

اما در مورد ساير شرکت‌هاي
زيرمجموعه مخابرات اوضاع به نحو ديگري بود؛ چراکه عموما شرکت‌هاي استاني بر اساس شواهد و گزارش‌هاي موجود شرکت‌هايي زيان‌ده مشخص شده‌اند. هر چند که مخابرات ايران طي دو سال گذشته و با به کار گرفتن راهکارهايي غيرعرف و معمول در بازارهاي سرمايه‌اي سعي به افزايش سود خود داشت؛ اما بازهم هيچ کدام از اين راهکارها نتوانست جلوي حواشي اين شركت در مقابل سهامدارانش را بگيرد. سهامداراني که اين روزها و با اتفاقاتي که طي چند سال گذشته در تالار شيشه‌اي تجربه کرده‌اند، فولاد آبديده شده‌اند و به همين سادگي‌ها اعداد و ارقام را قبول نمي‌كنند.

در اين گزارش سعي ما بررسي عملکرد شرکتي است که تمام بار سوددهي شرکت مخابرات ايران بر شانه‌هاي او است. شرکتي که هم درآمدزا است و هم به واسطه تعداد کاربرانش بيشتر از هر نهاد ديگري به دليل ارائه خدماتش زير ذره‌بين است.


همراه در صدر
همراه اول هم‌اکنون بالغ بر 16 ميليون مشترک تلفن همراه دائمي‌و بالغ بر 21 ميليون مشترک تلفن همراه اعتباري دارد. داشتن چيزي بالغ بر 37 ميليون مشترک باعث شده تا اين اپراتور به عنوان برترين اپراتور منطقه خاورميانه (در ميان پنجاه اپراتور) از نظر تعداد مشترکان محسوب شود. البته ناگفته نماند که همين کسب صفت پر تعداد ترين براي همراه اولي‌ها مشکلاتي نيز به همراه دارد که مهم‌ترين آن‌ها کيفيت ارائه خدمات است. کيفيتي که هرچند طي يکي دو سال گذشته رشد قابل ملموسي داشته است؛ اما به هرحال باز هم داشتن مشترکان زياد باعث افزايش سطح توقع از سوي آن‌ها شده و موجب شده تا ضرب‌المثل هر که بامش بيش برفش بيشتر براي ونک نشينان بيشتر از هر صنف و فرد ديگري قابل درک باشد.


از آنجايي که همواره گزارش‌هاي آماري که از قضا رويکرد مقايسه اي نيز داشته باشد جالب توجه است، در اين گزارش بخش‌هايي از گزارش حسابرسي مستقل از شرکت ارتباطات سيار به همراه سودهايي که طي يک سال گذشته اين شرکت كسب كرده است آورده مي‌شود.

بر اساس صورت‌هاي مالي حسابرسي شده 12 ماهه شرکت ارتباطات سيار ايران منتهي به 29 اسفند ماه 88 که از سوي بورس منتشر شده، درآمد تفکيکي اين شرکت از کارکرد مشترکين خطوط دائمي 19 ميليون و 526 هزار و 331 ميليون ريال بوده است. اين درآمد شامل درآمدهاي حاصل از آبونمان، ارتباطات شهري، بين شهري و بين‌المللي، پيام کوتاه، جابه‌جايي بين شهري، جابه‌جايي بين‌المللي، پيام صوتي و ساير خدمات ارائه شده است. اين در حالي است که همين درآمد در مدت مشابه سال قبلش 19 ميليون و 923 هزار و 800 ميليون ريال بوده است؛ يعني در حقيقت در سال 88 ميزان درآمد از خطوط تلفن همراه دائمي‌397 هزار و 469 ميليون ريال نسبت به سال قبلش کاهش داشته است، اما نکته قابل توجه در ديگر بازار همراه اول، يعني سيم‌کارت‌هاي اعتباري است. در اين بخش درآمد اين شرکت از محل فروش رمز شارژ خطوط اعتباري در سال گذشته 12 ميليون و 585 هزار و 562 ميليون ريال بوده است که اين رقم در سال قبلش 8 ميليون و 59 هزار و 791 ميليون ريال بوده است؛ يعني از اين بخش همراه اول در سال گذشته 4 ميليون و 525 هزار و 771 ميليون ريال رشد درآمدي داشته است.


درآمد همراه اول از بخش استفاده از امکانات شبکه توسط ساير شرکت‌هاي تلفن همراه در سال گذشته يک ميليون و 983 هزار و 733 ميليون ريال بوده است که اين رقم در سال قبلش يک ميليون و 464 هزار و 812 ميليون ريال بوده است که در حقيقت 518 هزار و 921 ميليون ريال رشد داشته است. اين بخش شامل درآمد حاصل از اتصال فيزيکي شبکه شرکت‌هاي تلفن همراه داخلي با شبکه اين شرکت و فراگردي مشترکين شرکت‌هاي تلفن همراه داخلي (رومينگ داخلي) و مشترکين شرکت‌هاي تلفن همراه خارجي در شبکه اين شرکت (رومينگ بين‌الملل) است.
درآمد حاصل از فروش خطوط تلفن همراه يک ميليون و 103 هزار و 978 ميليون ريال در سال 88 بوده است که اين رقم تنها يك هزار و 327 ميليون ريال نسبت به سال 87 رشد داشته است؛ چراکه در اين سال درآمد حاصل از فروش خطوط تلفن همراه يک ميليون و 102 هزار و 651 ميليون ريال بوده است. به نظر مي‌رسد که همين کاهش رشد در بخش فروش سيم‌کارت بوده است که باعث شده همراه اولي‌ها به شکل جدي تري نسبت به به کارگيري از سرويس‌هاي ارزش افزوده مشغول شوند. يکي از همين سرويس‌ها سرويس GPRS همراه اول است که شنيده مي‌شود اين شرکت براي سال پيش رو در نظر دارد تعرفه‌هاي متفاوتي را در قالب بسته‌هاي مختلف تشويقي اين سرويس به مشترکانش ارائه دهد.


به هر حال در بخش فروش خطوط تلفن همراه که در بالا نيز به آن اشاره شد، رشد و ميزان فروش سيم‌کارت‌هاي اعتباري نسبت به دائمي‌بسيار ملموس است، چراکه در سال 88 درآمد فروش از خطوط اعتباري يک ميليون و 53 هزار و 170 ميليون ريال بوده و اين در حالي است که در بخش سيم‌کارت‌هاي دائمي‌اين رقم تنها 49 هزار و 446 ميليون ريال بوده است. اين ارقام در سال 87 براي خطوط اعتباري 783 هزار و 350 ميليون ريال و براي خطوط دائمي‌292 هزار و 66 ميليون ريال بوده است. رشد فروش سيم‌کارت‌هاي رند نيز در سال 88 نسبت به سال قبلش کاهش داشته است؛ چراکه در سال 87 درآمد حاصل از فروش اين خطوط 27 هزار و 235 ميليون ريال بوده است، اما در سال گذشته تنها يک هزار و 362 ميليون ريال از اين بخش براي همراه اولي‌ها درآمدزايي شده است. دليل اين امر نخست مي‌تواند از يک سو کاهش تعداد دفعات عرضه مزايده‌هاي شماره‌هاي رند و از سوي ديگر نيز کاهش ميزان علاقه کاربران به شماره‌هاي رند باشد. همراه اول همچنين در سال گذشته از محل درآمد ارسال پيام‌هاي انبوه متني 30 هزار و 437 ميليون ريال درآمد کسب کرده است.

به شکل کلي بزرگ‌ترين اپراتور تلفن همراه کشور از محل درآمد ارائه خدمات خود در يک سال گذشته 35ميليون و 230 هزارو 41 ميليون ريال درآمد کسب کرده است که اين رقم 4 ميليون و 678 هزار و 980 ميليون ريال بيشتر از سال 87 است.


جمع درآمدهاي همراه اول که شامل درآمدهاي حاصل از ارائه خدمات، يعني آن بخش‌هايي که در بالا ذکر شد و نيز درآمدهاي حاصل از سرمايه‌گذاري‌هاي اين شرکت در بخش‌هاي مختلف مانند خريد اوراق مشارکت بوده است، 35 ميليون و 287 هزار و 169 ميليون ريال براي سال 88 بوده است. اين درحالي است که در بودجه اصلاحي سالانه اين شرکت 32 ميليون و 600 هزار و
303 ميليون ريال پيش‌بيني شده است که مقايسه اين ارقام نشانگر 108 درصد (08/1 برابر) جذب نسبت به بودجه سالانه بوده است. جمع هزينه‌هاي اين شرکت نيز بر اساس بودجه اصلاحي سالانه مي‌بايست 20 ميليون و 575 هزار و 605 ميليون ريال مي‌بود، اما عملکرد اين شرکت در سال 88 نشان دهنده آن است که اين عدد 16 ميليون و 825 هزار و 981 ميليون ريال است که اين امر نشان دهنده آن است که 18 درصد کمتر از آنچه که در بودجه اصلاحي پيش‌بيني شده، خرج شده است.

جمع سود (زيان) خالص و سود اوراق مشارکت و سپرده‌گذاري اين شرکت نيز در سال گذشته 10 ميليون و 556 هزار و 886 ميليون ريال بوده است؛ اين درحالي است که اين عدد مطابق با بودجه اصلاحي مي‌بايست 5 ميليون و 461 هزار و 560 ميليون ريال باشد که نشان از193 درصد (حدود دو برابر) رشد در اين بخش داشته است.


ثابت در قعر
به هر حال همان طور که گفته شد آنچه که از بررسي گزارش حسابرسي شرکت ارتباط سيار برمي‌آيد تاييد پيش‌بيني‌هاي گذشته کارشناسان حوزه تلفن همراه مبني بر بازار رو به رشد اپراتورهاي تلفن همراه کشور است. گزارش همراه اولي‌ها که شايد براي اولين بار در اين بخش و به واسطه بورسي شدن اين شرکت منتشر شد، منجر به شفاف‌سازي در بزرگ‌ترين و پرمشترک‌ترين اپراتور بخش ارتباطي کشور شده است. آن هم در شرکت دولتي که تا پيش از اين به جز چند آمار جزيي که آن هم جنبه تبليغاتي داشت در نشست‌هاي مطبوعاتي مسوولانش آمار و ارقام ديگري ارائه نمي‌شد. سود سرشار همراه اولي‌ها که کل بار 30 شرکت زيان ده ديگر مخابرات ايران را بر دوش مي‌کشد، علاوه بر قدمت و سابقه سال‌ها انحصار و تنها بودنش در بازار، مرهون تغييراتي از سوي مديران مخابرات ايران نيز است؛ چراکه بر اساس برخي از بندهاي گزارش‌هاي منتشر شده سازمان حسابرسي، شرکت مخابرات ايران، سال گذشته عمر استهلاک وسايل ارتباطي را از 8 سال به 10 سال افزايش داده است. همچنين هنوز از سرنوشت اختلافات اين شرکت با وزارت اقتصاد پيرامون حق‌السهم وزارت ارتباطات و مشکلات پروانه‌اي اين شرکت خبري نيست.


اين روزها در تمام دنيا استفاده از خدمات همراه روندي رو به رشد را به خود گرفته و بي‌ترديد ايران نيز از اين روند به دور نيست. در نتيجه هرچند که اين ابهامات نيز تاثير چنداني در روند رو به رشد شرکت ارتباطات سيار در مقايسه با ساير زيرمجموعه‌هاي شرکت مخابرات ايران ندارد، اما اين بار کارشناسان معتقدند که سود نجومي‌همراه اولي‌ها در برابر ضررهاي هنگفت مخابرات‌هاي استاني تنها و تنها و يک دليل مي‌تواند داشته باشد، آن هم دورخيز براي گرفتن راي مثبت از سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي براي افزايش تعرفه مکالمات تلفن ثابت است و گرنه دليل ديگري نمي‌تواند داشته باشد!.