همه چيز دارد تغيير مي‌کند و حتي با هم ادغام مي‌شود. اين اتفاق در واقع محصول دنياي مدرن امروز است که در آن دنياي واقعي با دنياي ديجيتال در حال نزديک و همگرا شدن هستند تا به اين ترتيب ميزان بهره‌وري افزايش پيدا کرده و البته مجموعه‌اي از فرصت‌هاي جديد پيش روي افراد قرار بگيرد.

اما هر کدام از اين دنياها چه چيزي را براي مردم منعکس مي‌کنند؟ دنياي واقعي معمولا از نظر ما اين است که مي‌توانيم همه چيز را در آن حس کنيم، در حالي که در دنياي ديجيتال همه چيز به صورت مجموعه‌اي از اطلاعات در قالب نرم‌افزارها قرار گرفته و به شکل خودکار عمل مي‌کنند. حالا در اين دنياي ترکيبي اگر در دنياي واقعي دماي هوا با باز ماندن در اتاق کاهش پيدا کرده و سرد شود، در دنياي ديجيتالي و به کمک محصولات آن دماي هوا به صورت خودکار افزايش پيدا کرده و گرم مي‌شود.

«ديويد گلرنتر» يک پروفسور علوم کامپيوتري که در اين مورد کتاب «دنياي آيينه‌ها» را نوشته، در اين مورد گفته است: «شما به صفحه نمايشگر کامپيوترتان نگاه مي‌کنيد و مي‌توانيد واقعيت را ببينيد. شهري که در آن زندگي مي‌کنيد، مدرسه و محل کارتان را به صورت تصويري واضح و باکيفيت مي‌بينيد؛ انتزاعي اما قابل تشخيص.»

اين گفته‌هاي قديمي‌در حقيقت پيش‌بيني از دنياي هوشمند امروز است؛ دنيايي که هر روز با استفاده از تکنولوژي‌هاي جديد مانند دوربين‌هاي سبک ديجيتال، حسگرهاي قوي، استانداردهاي ارتباطي و مخابراتي و البته شبکه‌هاي اينترنت بي سيم گسترش پيدا کرده و بزرگ‌تر مي‌شود. اين روند هيچ وقت به صورت يک‌دفعه و در يک بخش خاص اتفاق نمي‌افتد، بلکه به شکل همزمان در همه قسمت‌هاي دنياي واقعي ما روي مي‌دهد.

نرم‌افزار جالب توليد شده توسط شرکت Siemens شايد نمونه خوبي براي اين جريان باشد. اين نرم‌افزار نسخه‌هاي مجازي از کارخانه‌ها را تهيه مي‌کند تا به اين ترتيب کار نظارت و مديريت بر آنها را براي مديران ساده‌تر کند. محققان دانشگاه MIT که از طريق حضور در دنياي مجازي Second Life در اين مورد تحقيق مي‌کنند، در اين مورد مي‌گويند: «چنين نرم‌افزارها و ابزارهايي مانند Google Earth و سرويس Street View اين شرکت امکان عبور از مرز واقعيت را به کاربران خودشان مي‌دهند.» با اين اوصاف است که حضور حسگرهاي پيشرفته که در بدن گاوها کار گذاشته مي‌شوند تا مسير هر حرکت آن‌ها از بدو تولد تا کشتارگاه را تعقيب کنند، چندان هم دور از ذهن به نظر نمي‌رسد.

کاربردهاي مختلف موبايل‌هاي هوشمند
در ميان دستگاه‌ها و ابزارهاي مختلف ديجيتال که اين روزها تمام روزمرگي ما را در اختيار گرفته‌اند، موبايل‌هاي هوشمند؛ اما بيشترين سهم براي افزايش سرعت ادغام دنياي فيزيکي و واقعي ما با دنياي ديجيتال را در اختيار دارند. موبايل‌هاي هوشمند حالا با حسگرهاي متنوعي که دارند مي‌توانند هر چيزي از موقعيت مکاني کار تا نورهاي متمرکز در جاهاي مختلف را تشخيص مي‌دهند. دسترسي به بسياري از اين اطلاعات به شبکه برمي‌گردد.

در حقيقت برنامه‌هاي کاربردي در موبايل‌هاي هوشمند نسخه کوچک شده‌اي از سيستم‌هاي هوشمندي هستند که به کاربران امکان انجام کارهاي مختلف از تعقيب کردن دوستان تا کنترل لوازم و اسباب خانه را مي‌دهند.

به عقيده بسياري از کارشناسان، موبايل‌هاي هوشمند در واقع مستقيم‌ترين راه ارتباط دنياي واقعي با دنياي مجازي هستند که اين روزها در دست اغلب کاربران در سرتاسر جهان قرار دارند. به عنوان مثال کاربران اين موبايل‌ها مي‌توانند نرم‌افزاري به نام Layar را روي دستگاه خود دانلود کرده، دوربين گوشي خود را روشن کرده و بالاخره از قسمتي از خيابان عکاسي کنند. اين نرم‌افزار به سرعت آن عکس را روي نمايشگر موبايل جاي گذاري کرده و آن را با مجموعه‌اي از اطلاعات مختلف مانند نام فروشگاه‌هاي آن خيابان يا حتي آمار مربوط به خانه‌هاي براي فروش گذاشته شده در آن، نمايش مي‌دهد.

اين امکان و ديگر خدمات مشابه در واقع همان چيزي هستند که «جان رابائي» يکي از دانشمندان علوم کامپيوتري در دانشگاه برکلي کاليفرنيا آن را «سيستم‌هاي فناوري اطلاعات اجتماعي» يا SIS مي‌نامد. اين سيستم‌ها اين روزها آنقدر در زندگي روزمره افراد نفوذ کرده‌اند که به يکي از اجزاي جداناپذير زندگي آنها تبديل شده‌اند و درست به همين دليل هم با سرعت زيادي در حال رشد هستند تا جايي که هر روز نوع جديد و متفاوتي از سرويس‌ها روانه بازار مي‌شود و اتفاقا سود قابل توجهي را هم از فروش خود نصيب توليد کننده‌اش مي‌کند.

اين ابزارها در واقع براي انتقال و ارتباط حجم عظيم اطلاعاتي که هر روز يا حتي هر لحظه توليد مي‌شوند، به کمک افراد مي‌آيند و شايد به همين خاطر هم باشد که تا اين اندازه از محبوبيت در ميان کاربرانشان رسيده‌اند. همه شرکت‌ها در سرتاسر دنيا شبکه‌هاي ديتا سنتر خودشان را با هزاران سرور به يکديگر متصل کرده‌اند تا به اين ترتيب از تکنولوژي محبوب اين روزها يعني رايانش ابري (Cloud Computing) بهره ببرند. اين تکنولوژي امکان ذخيره اطلاعات و سپس انتقال آن در ميان بخش‌هاي مختلف را فراهم مي‌آورد. به عنوان مثال اين کار به يک سيستم هوشمند امکان واکنش سريع به تغييرات آب و هوايي را مي‌دهد.


اتفاق بزرگ بعدي

شرکت‌هاي فعال در زمينه فناوري اطلاعات (IT) حالا سيستم‌هاي هوشمند را به عنوان يک تحول بزرگ در روند کاري خودشان پذيرفته‌اند و درست به همين دليل هم آن را در اولويت‌هاي کاري خودشان قرار داده‌اند. نمونه بارز اين اتفاق در شرکت IBM به دنبال تصميم «سام پالميسانو» مدير اين شرکت افتاده است. دو سال پيش اين شرکت مجموعه‌اي از فعاليت‌هايي را آغاز کرد که آن را «سياره هوشمندتر» مي‌ناميد تا به اين ترتيب اعلام کند که دنياي تکنولوژي‌هاي ديجيتال حالا گسترش پيدا کرده و مي‌تواند در بخش‌هاي مختلفي مانند انرژي، حمل و نقل و حتي فعاليت‌هاي شهري تاثير چشمگيري داشته باشد. اين موضوع شرکت‌هاي ديگر را هم به تکاپو براي راه‌اندازي سيستم‌هاي هوشمند واداشت.

شرکت Cisco که بزرگ‌ترين توليدکننده محصولات شبکه‌اي در جهان است، حالا در حال کار روي پروژه‌اي به نام «هوشمند+ جوامع مرتبط» است. شرکت بزرگ HP هم که يکي از نام‌هاي بزرگ در صنعت سخت‌افزار جهان است، تصميم دارد کار روي پروژه‌ هوشمند جديدي به نام «سيستم اعصاب مرکزي براي زمين» را آغاز کند. شرکت Siemens و رقيب قديمي‌اش شرکت General Electric که بيشتر در زمينه تکنولوژي‌هاي خانگي فعاليت مي‌کنند، اين روزها به همکاري براي طراحي سيستم‌هاي هوشمند زيادي فکر مي‌کنند که بتواند دانش آنها در صنايع خاص و تخصصي مانند بهداشت و درمان و توليد صنعتي را گسترش دهد. با اين اوصاف است که موج جديد و رو به رشدي از طراحي و توليد سيستم‌هاي هوشمند از سرويس‌ها و خدمات گرفته تا دستگاه‌ها و ابزارهاي شخصي به راه افتاده است.

اين روند حتي دولت‌ها را هم با خودش همراه کرده است. بسياري از کشورهاي جهان بودجه‌هاي هنگفتي را براي طراحي و راه‌اندازي سيستم‌هاي هوشمند و حتي پروژه‌هاي زيرساختي هوشمند تعيين کرده و صرف مي‌کنند. اين سيستم‌هاي هوشمند مي‌توانند سياستگذاري‌هاي صنعتي يک کشور را متحول کنند. نمونه عيني اين اتفاق در کشورهاي عضو اتحاديه اروپا افتاده است. آنها در حال کار روي پروژه‌اي هوشمند به نام «دستور جلسه ديجيتالي» هستند. برندگان احتمالي در اين فضاي رقابتي کشورهايي هستند که در زمينه توليد قدرت دارند و به اين دليل هم انتظار مي‌رود کشورهاي چين و آلمان در اين زمينه پيشرو باشند.

در حقيقت به‌كارگيري سيستم‌هاي هوشمند به عقيده بسياري از کارشناسان مسايل اقتصادي حتي مي‌تواند صرفه اقتصادي خوبي را هم براي دولت‌ها با خود داشته باشد. اين روزها هزينه‌هاي زيادي براي ايجاد زيرساخت‌هاي فيزيکي مانند راه سازي و بهداشت و درمان مي‌شود، در حالي که به‌كارگيري سيستم‌هاي هوشمند در اين زمينه مي‌تواند علاوه بر کاهش چشمگير هزينه‌ها، امکان بهره‌گيري از يک سيستم يکپارچه و هوشمند با حداقل ميزان خطا را فراهم بياورد. کشور چين در اين مورد نمونه خوبي است. اين کشور در سال‌هاي اخير رشد بي‌سابقه‌اي در زمينه صنعتي و اقتصادي داشته است. پيش بيني کارشناسان نشان مي‌دهد که تا سال 2025 جمعيتي برابر 350 ميليون نفر از چيني‌ها از روستاهاي اين کشور به شهرهاي بزرگ آن مهاجرت مي‌کنند و اين به معناي نياز به زير ساخت‌هاي بيشتر و قوي‌تر است. درست به همين دليل هم چين سعي دارد با بهره‌گيري بيشتر از تکنولوژي‌هاي ديجيتالي و سيستم‌هاي هوشمند، زير ساخت‌هاي لازم براي آينده را تامين کند.