قاچاق مکالمات همواره يک معضل عمده خدمات اينترنتي به شمار مي‌آمده است. چه از زماني که برخي با ديش‌هاي ماهواره‌اي اقدام به دريافت و ارائه پهناي باند اينترنت مي‌کردند و چه زماني که با يکپارچه کردن اينترنت همه پهناي باند را از مخابرات دريافت مي‌کردند، موضوع قاچاق مکالمه مطرح بوده است.

مسوولان شرکت زيرساخت هيچ گاه آمار دقيقي از ميزان قاچاق مکالمه در کشور ارائه نداده‌اند. مديرعامل اين شرکت هفته گذشته از به صفر رسيدن قاچاق مکالمات اينترنتي خبر داده بود؛ در حالي که همين شرکت در خردادماه امسال ضمن تاييد قاچاق مکالمات گفته بود که 60 درصد آن از طريق تلفن همراه صورت مي‌گيرد. آيا طي چند ماه قاچاق مکالمات کاملا از بين رفته است؟
زيرساخت نظارت کند


درخواست از مسوولان شرکت ارتباطات زيرساخت براي ارائه گزارشي از وضعيت ترمينيشن ( قاچاق مکالمه خارج به داخل) هيچگاه به نتيجه‌اي نرسيده و حتي مسوولان اين شرکت در مواجهه با اين سوال که چرا تاکنون آمار دقيقي در اين حوزه منتشر نشده است، آن را آنقدر مهم ندانسته و بر اين باورند که اطلاعات مورد نياز اعلام شده و ديگر نياز به توضيح بيش از حد در اين خصوص نيست.
به عنوان مثال محمود خسروي، مديرعامل شرکت ارتباطات زيرساخت، در نشستي که به مناسبت روز خبرنگار برگزار شده بود در مواجهه با اين سوال که وضعيت ترمينيشن در کشور چگونه است اعلام کرد که نمي‌داند که چرا اينقدر خبرنگاران در اين خصوص کنکاش مي‌کنند و بهتر است که اين افراد دليل علاقه‌مندي خود در اين حوزه را کشف کنند.


در ادامه نيز، براي اينکه خبرنگاران حاضر در جمع را قانع و به اين بحث پايان دهد اعلام داشت که روزانه 13 ميليون دقيقه مکالمه از مسير قانوني وارد کشور مي‌شود و با توجه به ارتقاي امنيت شبکه زيرساخت، هم‌اکنون قاچاق مکالمه به داخل کشور در حد صفر است. ادعاي به صفر رسيدن قاچاق مکالمه به داخل کشور در حالي از سوي مدير عامل شرکت زيرساخت مطرح شد که تقريبا در دوماه گذشته همين مسوول در نشست خبري ديگري اعلام كرد که بيش از 60 درصد ترافيک وارده به کشور از مبادي قاچاق از سمت تلفن همراه است و مابقي آن از سمت تلفن ثابت صورت مي‌گيرد.


آرين باقري، مدير بازرگاني شرکت تراشه سبز، يکي از سه شرکت مجوزدار زيرساخت براي فعاليت در حوزه voip به صفر رسيدن قاچاق در حوزه ترمينيشن را رد مي‌کند و مي‌گويد: «با اطمينان مي‌توانم بگويم که قاچاق در اين حوزه به صفر نرسيده است. به خاطر اينکه ترافيکي که ما به عنوان شرکت مجوزدار از شرکت زيرساخت دريافت مي‌کنيم کاملا مشخص مي‌کند که بخشي از ترافيک به دست ما نمي‌رسد و به جاي ديگري مي‌رسد. همچنين نرخ موجود در بازار نيز اين را کاملا تصديق مي‌کند.» وي در ادامه مي‌افزايد: «نرخ‌هايي از سوي خريداراني به ما پيشنهاد مي‌شود که زير قيمت ما است و اين نشان‌دهنده اين است که شرکت‌ها يا افرادي در اين بازار فعاليت مي‌کنند که الزاما شرکت‌هاي معتبر داراي مجوز نيستند . در واقع مشتري‌هاي خارجي به ما نرخ‌هايي پيشنهاد مي‌دهند که 20 الي 25 درصد کمتر از آن چيزي است که ما به شرکت زيرساخت پرداخت مي‌کنيم؛ پس طبيعي است که با توجه به نرخ موجود در بازار قاچاق صورت بگيرد و کاربران از شرکت‌هايي خدمات بگيرند که قيمتي به مراتب پايين تر از ما دارند.»


به گفته باقري، ميزان قاچاق ترمينيشن در کشور بسيار بالا است که اين ميزان عمده به سوي مقاصد تلفن‌هاي همراه کشور است. براساس اظهارات وي، در حال حاضر عمده ترافيک وارده به مقصد تلفن گرفته مي‌شود، اما عمده ترافيک وارده به مقصد از طريق تلفن همراه از دست مي‌رود که اين امر نيز به دليل پايين بودن نرخ قاچاق در اين بازار است. به گفته وي، اگر بازار قاچاق توسط نهاد نظارتي يعني زيرساخت جمع‌آوري شود ديگر ما شاهد قاچاق در اين حوزه نخواهيم بود. براساس اظهارات باقري، قاچاق ترمينيشن نمي‌تواند از طريق اينترنت عادي که در اختيار کاربران قرار مي‌گيرد صورت بگيرد؛ چرا که پروتکل‌هاي آن از طرف شرکت زيرساخت بسته شده است، بنابراين کساني که در هر دو حوزه اورجينيشن و ترمينيشن دست به فعاليت غيرقانوني مي‌زنند از طريق اينترنت غير قابل دسترس كاربران اقدام به قاچاق مي‌کند.مدير بازرگاني تراشه سبز در ادامه اظهار مي‌کند که مديرعامل شرکت زيرساخت پيوسته از سه شرکت فعال در اين حوزه مي‌خواهد که خلافکاران را معرفي کند و اين در حالي است که اين کار جزو وظايف ما نيست. ما شرکت‌ها مرجع اين کار نيستيم و اين وظيفه نهادهاي کنترلي و امنيتي زيرساخت است که به عنوان متولي مبادي ورودي و خروجي ارتباط به کشور متخلفان اين حوزه را شناسايي و با آنها برخورد کند.
قاچاقچيان در حاشيه امن؟


سال‌ها است، بسياري در حوزه مخابرات از حاشيه امن برخي قاچاقچيان مکالمات خبر مي‌دهند.
اما حالا و با استفاده از تجهيزات عملا امکان اتصال مستقيم به اينترنت از طريق ماهواره عملا وجود ندارد و قاچاقچيان چاره اي جز روي آوردن به اينترنتي که از سوي زيرساخت به آنها ارائه مي‌شود، ندارند.

به گفته مدير بازرگاني تراشه سبز تقريبا همه کساني که هم اکنون قاچاق مکالمه مي‌کنند از طريق پروتکل VPN دست به اين کار مي‌زنند و با اين کار امکان شناسايي آنان چندان ساده نيست.
يک کارشناس تلفن اينترنتي در اين زمينه به دنياي اقتصاد مي‌گويد: زماني که وزارت ارتباطات تصميم گرفت امتياز مکالمات تلفن اينترنتي را صرفا به سه شرکت واگذار کند باعث شد بسياري از فعالان در اين بازار به قاچاق مکالمه روي بياورند. نکته مهم اما اين بود که به دليل افزايش تعرفه تلفن اينترنتي ضررکننده اصلي مصرف‌کننده‌اي بود که ناگهان مکالمه دقيقه‌اي 10 تومان را مجبور شد 35 تومان خريداري کند.

به گفته وي، برخي از فروشندگان کارت‌ها به دنبال اين اقدام به درآمدهاي هنگفتي دست پيدا کردند و اگر الان بگوييم قاچاق صورت نمي‌گيرد در واقع آنها را در حاشيه امن‌تري برده‌ايم که بسيار هم ممنون مسوولان خواهند بود.

با اين حال، اغلب کارشناسان اتفاق نظر دارند که در بازار قاچاق هم دانه‌درشت‌ها و هم برخي خرده فعالاني حضور دارند و درآمد آنها از اين بازار رقمي‌وصف‌ناشدني است.
بالا بودن تعرفه آفت بازار
برخي کارشناسان نيز دليل اصلي قاچاق را بالا بودن تعرفه مکالمات اينترنتي عنوان مي‌کنند. حتي نرخ‌گذاري که سال گذشته توسط شرکت ارتباطات زيرساخت صورت گرفت سبب مي‌شود قاچاق مکالمه تلفن اينترنتي به حوزه اورجينيشن نيز قدم بگذارد و زمينه را براي ورشکستگي بيشتر 114 شرکت خصوصي فعال در اين زمينه فراهم کند.پيام کرباسي، کارشناس حوزه اينترنت در اين خصوص مي‌گويد: «تجربه نشان داد که افزايش تعرفه به گونه‌اي که مخالف با فعاليتي، تعيين و اجرا شود، به طور طبيعي باعث ايجاد قاچاق در آن حوزه مي‌شود، بنابراين طبيعي است که با وجود چينن نرخ گذاري چه در حوزه اورجينيشن و چه ترمينيشن قاچاق مکالمه صورت بگيرد.»

بر اساس اظهارات وي تنها روشي که در دنيا توانسته قاچاق مکالمه اينترنتي را کنترل كند اصلاح تعرفه‌ها است. همچنين از ديگر مواردي که مي‌تواند به کاهش قاچاق در اين حوزه کمک کند از بين رفتن انحصار است و اينکه به شرکت‌هايي که در حال حاضر نيز خدمات مشابهي ارائه مي‌کنند، اما خدماتشان براساس قانون، غيرقانوني تلقي مي‌شود اجازه فعاليت داده شود.