بزرگراه فناوري - عصر يک روز پاييزي و ترافيک واپسين ساعت‌هاي روز آن‌هم در روزهاي آغازين ماه رمضان باعث مي شود که براي فرار از بن‌بست ازدحام ماشين‌ها به امواج راديويي رو آورد تا شايد بتوان با استفاده از اين فناوري راه فراري از ترافيک سنگين خيابان وليعصر پيدا شود .

گوينده راديو: در يک اقدام بي‌سابقه شرکت ارتباطات سيار در نظر داره به زودي چهارصد هزار شماره رند تلفن همراه را از طريق مزايده به فروش برسونه و بر همين اساس گفتگوي زنده داريم با دکتر زارعيان رييس روابط عمومي شرکت مخابرات ايران. آقاي دکتر سلام و لطفا در زمينه فروش چهارصد هزار شماره رند تلفن همراه براي شنوندگان ما توضيح دهيد.

زارعيان: من هم سلام عرض مي کنم خدمت شما و تمامي شنوندگان عزيز. شرکت مخابرات از زمان واگذاري هاي سال 1381 و با توجه به تصويب قانون خارج کردن شماره‌هاي رند از واگذاري هاي مردمي اخيرا توانسته از شوراي اقتصاد مجوز فروش شماره‌هاي رند خود را اخذ کرده و در نطر دارد به زودي بالغ بر چهارصد هزار شماره رند را از طريق مزايده و حراج به فروش برساند.

گوينده: آقاي دکتر پس تکليف شماره‌هاي رند موجود در بازار آن هم از واگذاري هاي قبلي چي مي شه؟

زارعيان: خوب طبيعتا چون تا پيش از سال 81 در اين خصوص قانوني وجود نداشته برخي از اين شماره‌ها در دوره‌هاي گذشته واگذار شده‌اند.

گوينده راديو: مي شه بگين چه‌جوري واگذار شدند؟ از طريق قرعه کشي يا ... ؟

زارعيان: بله براساس قرعه کشي واگذار مي شدند.

گوينده راديو: در مورد قيمت هاي گذاشته شد توضيح مي دين؟

زارعيان: اجاز بدين اين موضوع تا زمان اعلام شماره ها و مزايده مسکوت بمانه.

گوينده راديو: بله از وقتي که در اختيار ما قرار دادين سپاسگذاريم. بحث شماره هاي روند تلفن همراه و قيمت آنها هم موضوع جذابي در بازار تلفن همراه است. به سراغ يک شماره استثنايي مي رويم تا ببينيم اين شماره به چه کسي تعلق داشته و قيمتش چقدر است. همکاران من در اتاق فرمان با شماره صفر،نه، يک،دو، سه، چهار، پنج، شش، هفت، هشت، نه تماس مي گيرند.

مالک خط: بفرماييد؟!

گوينده راديو: سلام آقا. من از را راديو تماس مي گيرم، مي خواستم بدونم اين شماره شخصي است؟

مالک خط: نه، شخصي نيست، اين خط دولتي است.

گوينده راديو: پس صاحب اين خط بايد آدم مهمي باشه؟

مالک خط:ام، نه آقا اين حرفا چيه. من از کارمندان شرکت ارتباطات سيار هستم و خيلي وقته که از اين خط استفاده مي‌کنم.

گوينده راديو: پس احتمال فروش رند ترين خط ايران با توجه به دولتي بودن و با توجه به اينکه در اختيار يکي از پرسنل شرکت ارتباطات سيار است نيز وجود داره؟

مالک خط: بله خوب، اگه مسولان تصميم به فروش اين خط بگيرند، قطعا به فروش مي رسد.

گوينده راديو: تشکر مي کنيم از شما و منتظر مي مانيم تا قيمت اين خط رند طلايي اعلام شه.

...

اين گزارش راديو از سويي و اعلام شماره‌هاي رند تلفن همراه به همراه قيمت از سويي ديگر، باعث شد تا اين هفته به سراغ شماره‌هاي رند تلفن همراه رفته و سعي در تهيه گزارش جامعي در اين زمينه داشته باشيم.

چرا رند؟

اصولا فناوري‌هاي جديد طي دو دهه اخير تاثيرات بسياري بر زندگي ما داشته اند و به نوعي زندگي جوامع بشري را تحت الشعاع قرارداده‌ و تا حد زيادي سبک زندگي را تغيير داده اند. در اين بين نظريه پردازان معاصر مدرن همانند مانوئل کاستلز و آنتوني گيدنز نيز در رويکرد نظري خود به اينترنت و تركيب رايانه‌هاي شخصي و ارتباطات تلفني توجه به خصوصي داشته‌اند.

امروزه تلفن هاي همراه، در مقايسه با رايانه و فن آوري هاي اينترنتي، توسط اقشار بيشتري از مردم در سرتاسر دنيا مورد استفاده قرار مي گيرند و تاثير قويتري در زندگي اجتماعي، سبک زندگي، و رفتار مصرفي افراد به جاي مي‌گذارد. مردم براي تفريح و اوقات فراغت شان در زندگي اجتماعي، جاي مخصوصي براي تلفن همراه باز مي‌کنند.در اين بين برخي از جامعه شناسان معتقدند، اغلب استفاده کنندگان از تلفن همراه به مصرف تظاهري از اين وسيله مي پردازند. آنها معتقدند علت خودنمايي در استفاده تظاهري از تلفن همراه کسب پايگاه اجتماعي است.

اما جداي بحث استفاده از تلفن همراه در بخش گوشي فيزيکي و انتخاب نوع و مدل گوشي تلفن همراه در ميان انواع و اقسام مارک‌هاي تجاري، انتخاب شماره تلفن نيز به يکي از جذابيت‌هاي دوستاران اين فناوري تبديل شده است.

فعالان بازار مي‌گويند، جوانان از اصلي ترين مخاطبان آن ها براي بدست آوردن شماره هاي جذاب هستند. فريد يکي از فروشندگان سيم کارت در خيابان جمهوري است. او از کندوکاو يکي از مشتريانش مي گويد که براي اولين هديه تولد همسرش پس از ازدواج، شماره همراهي که مطابق با روز، ماه و سال تولد همسرش بود را به قيمت 4 ميليون تومان خريده است.

خسرو از ديگر فروشندگان فعال شماره‌هاي رند در بازار سيم کارت است. او روزانه يک ستون ثابت در ضميمه آگهي يکي از روزنامه‌هاي صبح کشور دارد. از او در مورد چرايي استفاده از شماره‌هاي رند مي پرسم. او در جواب مي گويد: برخي دوست دارند شماره همراهي که بر روي کارت ويزيت آن‌ها چاپ مي‌شود جذاب باشد. مشتريان خسرو، معتقدند که شماره تلفن همراه يکي از رموز موفقيت آن‌ها در تجارت محسوب مي‌شود.

محمد علي، از ديگر فروشندگان سيم کارت تلفن همراه جور ديگري صحبت مي کند. او به يک ضرب المثل قديمي اشاره کرده و مي گويد: "مردم عقلشان به چشمشان است". به گفته او افراد با ديدن شماره تلفن جذاب و رند حساب ديگري بر روي طرف مقابلشان باز مي کنند. او علاوه بر رند بودن به قدمت خطوط تلفن همراه نيز اشاره مي کند. محمد علي به غير از کد يک هيچ کد ديگري خريد و فروش نمي کند. او معتقد است افرادي که به سراغ کد با قدمتي مثل کد يک مي آيند باکلاسند و سر قيمت چونه نمي زنند.

شماره رند چيست؟

براساس تعاريف موجود در بازار سيم کارت، شماره تلفن رند به شماره‌هايي گفته مي شود که 3 رقم يا 2 رقم 2رقم به راحتي خواند و يا نوشته شوند. واژه‌هايي همچون پله‌اي، آينه‌اي، سريالي، زوج زوج، فرد فرد، کم به زياد و يا زياد به کم، متداول ترين اصطلاحات معروف در بين واسطه‌هاي بازار سيم کارت است.

شماره پله‌اي شماره‌اي است که چهار رقم آن دوتا دوتا و به فاصله يک عدد اضافه شود. به عنوان مثال 3233***0912يک شماره پله‌اي است.

شماره آينه‌اي به شماره‌اي گفته مي شود که چهار رقم آخرش به صورت آينه‌اي قرينه باشد. به عنوان مثال 3223***0912 يک شماره آينه‌اي محسوب مي‌شود.

اما در بين خيل عظيم شماره‌هاي رند موجود در بازار، برخي از شماره‌ها ويژگي منحصر به فردي دارند. به دو شماره خيلي جذاب که فقط از ارقام صفر و يک تشکيل شده‌اند زنگ مي‌زنم. اولين شماره خيلي دير و آن‌هم بعد از چند بار تماس جواب مي‌دهد. شماره متعلق به آقاي قاسمي است. او که کارخانه دار است درباره شماره همراهش مي گويد: اين شماره در واگذاري‌هاي دوره اول و کاملا شانسي به او تعلق گرفته است و بابتش همان پول ثبت نام را پرداخت کرده‌است. قاسمي در مورد ارزش خط‌‌ اش مي گويد: روزانه حداقل 15 نفر براي خريد اين شماره به او زنگ مي زنند و حتي تا 10 ميليون تومان هم پيشنهاد قيمت داده‌اند. او معتقد است چون اين شماره شانسي به او رسيده‌است قصد ندارد به هيچ قيمتي آن‌را بفروشد.

شماره دوم که تا حدودي از لحاظ گفتاري از شماره اول رندتر است به يک وکيل تعلق دارد. او درابتدا با لحني تند که گويا فردي مزاحمش شده باشد صحبت مي کند. اين شماره را 7 سال پيش و به قيمتي خوبي خريده است. او که از قيمت خريد خود صحبت نمي کند مي گويد 15 ميليون تومان آخرين رقم پيشنهادي براي خريد اين شماره بوده است.

معايب و محاسن شماره‌هاي رند

زنگ خور بودن بيش از حد و دريافت روزانه بالغ بر ده پيشنهاد خريد از سوي واسطه‌ها و افراد ديگر بزرگترين مشکل دارندگان شمار‌هاي رند است. برخي ديگر نيز از تيکه پراني‌هاي مزاحمان تلفني گله‌مندند.

در عين حال همانطور که گفته شد بسياري از مالکان شماره‌هاي رند از آنجايي که داراي تمکين مالي نيز هستند اين شمار‌ها را باعث افزايش پرستيژ خود دانسته و معتقدند داشتن يک شماره جذاب و رند در تجارت روزانه به عنوان يک مزيت محسوب مي‌شود.

اما بحث ماليکت شماره‌هاي رند از بعد روان شناختي و جامعه شناسي نيز خالي از لطف نيست. بدست آوردن يک شماره رند به هزينه کردن مبالغ هنگفتي منجر شده و اصولا مخاطب اين شماره‌ها نيز بايد افرادي از طبقه ثروتمند جامعه باشند. از اين رو روانشناسان معتدقند براي افراد ثروتمند هزينه کردن رقمي چند ده ميليوني براي يک خط تلفن اهميتي نداشته و اصولا صرف هزينه‌اي اين‌چنيني تاثير چنداني بر زندگي اين افراد نخواهد داشت.

اما دکتر مهران فرد، درباره افرادي که به دنبال شماره‌هاي رند هستند نظر ديگري دارد. او مي گويد: داشتن يک شماره رند فقط در فرد ايجاد يک شخصيت کاذب کرده و فرد را دچار توهمات برتري نسبت به ديگر همنوعان خود مي کند. او مي گويد: افرادي که به دنبال تهيه شماره‌هاي رند هستند به دنبال به رخ کشيدن شخصيت کاذب خود نسبت به ديگران هستند.

مهران‌فرد، معتقد است داشتن شماره رند نه‌تنها تاثيري بر افراد مقابل دارندگان اين خطوط نمي گذارد بلکه باعث مي شود تا مخاطبان آن‌ها از به‌رخ کشيدن شخصيت کاذب دارنده خط مطلع شده و بعضا حساب ديگري به غير از تصورات دارنده خط نسبت به او داشته باشند.

آغاز فروش رندهاي مخابرات

اما بعد از اعلام خبر واگذاري شماره‌هاي رند تلفن همراه توسط شرکت مخابرات دربهار امسال سرانجام زمان واگذاري‌ها، اعلام شماره‌ها و قيمت آن‌ها فرارسيد.

شرکت مخابرات ايران هفته گذشته پانصد شماره رند را به عنوان اولين گروه از 400 هزار شماره رند قابل فروش را اعلام کرد. نکته‌اي که در اطلاعيه شرکت ارتباطات سيار بيشترين سوال را در اذهان عمومي و فعالان بازار سيم کارت ايجاد کرده‌است تعيين حداقل قيمت‌هاي سيم کارت‌ها آن‌هم با مبالغي بسيار بالاتر از قيمت‌هاي بازار است.

افشار فروتن لاريجاني در اين باره مي گويد: اگز قرار بود واسطه ها و فعالان در صنف همانند مخابرات براي شماره‌هاي رند قيمت گذاري کنند، آن وقت يک خط رند موجود در بازار آن هم با کد يک، بايد بالاي 50 ميليون تومان داد و ستد مي شد.

به اعتقاد فروتن براي تعيين قيمت شماره‌هاي اعلام شده کار کارشناسي و بازار سنجي صورت نگرفته و اين طرح قطعا با شکست روبرو خواهد شد.

اما داوود زارعيان، مديرکل روابط عمومي شرکت مخابرات ايران مخالف نظر فروتن است و مي‌گويد: بازار تعيين کننده قيمت‌هاي رند بوده است.

اين درحالي است که فروتن درباره قيمت گذاري بر روي شماره‌هاي رند مي گويد: شماره رند، شماره‌اي است که از نظر چيدمان و توازن اعداد نسبت بقيه شماره‌ها از تناسب بيشتر برخوردار باشد و هر چقدر اين تناسب بيشتر باشد رندتر به حساب مي آيند.

او مي گويد: تا به الان آنچه که در بازار قيمت گذاري شده‌است بر اساس تناسب موجود در اعداد و نوع گفتار شماره بوده است.

به اعتقاد رييس انجمن صنفي فروشندگان سيم کارت و تجهيزات جانبي تلفن همراه، بعد از ورود کدهاي جديد و يا به عبارتي مجزا شدن کدهاي شهرستان‌ها از يکديگر، بازار سيم کارت‌هاي رند با يک کاهش قيمت و تقاضا در اين بخش روبرو بوده‌است.

فروتن مي‌گويد: خيلي از شماره‌ها به خاطر تعويض کدهاي شهرستان از رندي خارج شدند و خيلي از شماره‌ها غير رند نيز به اين بهانه رند شدند. اما در مورد شماره‌هاي رند، نرخ گذاري از سوي فروشنده صورت مي‌گرفت و هيچ وقت ارقام داد و ستد شمار‌هاي رند در بازار در حد 30 ميليون تومان نبوده است.

اما زارعيان درباره تعيين قيمت اعلام شده از سوي مخابرات مي‌گويد: کارشناسان ما با استعلام وميانگيني که از نقاط مختلف بازار گرفته‌اند اين قيمت‌ها را به کميته چنده نفر ارجاع داده، کميته قيمت‌ها را در هيات مديره مطرح و در آنجا رقم نهايي تصويب شده است.

صدوقي، مديرعامل شرکت ارتباطات سيار نيز که با زارعيان هم عقيده است درباره قيمت‌هاي اعلام شده مي‌گويد: قيمت پايه‌ شماره‌هاي رند براساس قيمت‌هاي بازار سنجيده مي‌شود و معمولا نيز زير قيمت بازار است.

رندهاي غير رسمي ارزان تر از رندهاي رسمي
فروتن درباره رند بودن شماره‌هاي اعلام شده مي‌گويد: شايد از بين 500 شماره اعلام شده تنها 10 يا 15 شماره رند واقعي باشند.

او مي‌افزايد: يکي از فاکتورهاي بسيار مهمي که در بازار سيم کارت رند وجود دارد قدمت خط رند است و اين درحالي است که هيچ کدام از کدهاي قديمي مانند کد يک و يا کد سه در اين ليست وجود ندارند، در نتيجه ارايه چنين قيمت‌هايي ميليوني آن هم براي کدهاي چهار، پنج و يا شش بسيار غير واقعي بوده و قطعا با اين ارقام استقبالي از اين مزايده صورت نخواهد گرفت.

اين درحالي است که با اعلام قيمت شماره‌هاي رند از سوي مخابرات تاکنون تغييري در شماره‌هاي رند موجود در بازار صورت نگرفته و قيمت سيم‌کارت‌هاي رند موجود در بازار آن هم با کدهاي يک و يا سه پايين تر از قيمت‌هاي ارايه شده توسط مخابرات است. (جدول يک)

آگاهان مي گويند: پيش از اين برخي از شماره‌هاي رند به صورت قرعه کشي در اختيار متقاضيان قرار گرفته و برخي ديگر نيز با استفاده از رانت اطلاعاتي و با مبالغي مابين 50 تا 300 هزار تومان افزون بر قيمت ثبت نام به فروش مي‌رسيدند.

زارعيان اما درباره استقبال از اين مزايد اطمينان دارد که بيشتر از پيش‌بيني کارشناسان مخابرات درآمد عايد شرکت ارتباطات سيار خواهد شد. او علاوه بر اين مي‌گويد: 95 درصد از سيم‌کارت‌هاي رند کشور در اختيار مخابرات است.

او واگذاري‌هاي ارتباطات سيار را در طول سال‌هاي گذشته به سه مقطع تقسيم مي‌کند و مي گويد: از سال 81 به بعد با تصويب هيات مديره مبني بر خارج کردن شماره‌هاي رند از گردونه واگذاري‌هاي عادي تصميم داشتيم که اين شماره‌ها را با برگزاري مزايده و با بالاترين قيمت پيشنهادي به فروش برسانيم.

او به پايين آمدن قيمت خطوط رند در يک مقطع اشاره مي‌کند و مي افزايد: باتوجه به اينکه در آن زمان قيمت‌هاي بازار پايين تر از حد انتظارات ما بود تصميم گرفتيم در زماني مناسب تر اين مزايده را برگزار کنيم.

صدوقي، رييس شرکت ارتباطات سيار نيز در جواب فروتن مبني بر فروش نرفتن شماره‌هاي رند با قيمت‌هاي اعلام شده تاکيد مي‌کند: سيم‌كارت‌هاي رند مشتريان خاص خود را دارند و اگر تعداد چنداني از اين سيم‌كارت‌ها در اين مزايده فروش نرفت، باز هم مزايده در مراحل مختلف برگزار مي‌شود.

مقابله يا ايجاد بازار سياه

اما در اين بين فعالان بازار و کارشناسان نيز اين اقدام مخابرات را علاوه بر آنکه غير کارشناسانه ارزيابي کرده مخالف با اصل عدالت محوري دولت نهم نيز عنوان مي کنند.

رمضانعلي صادق زاده، رييس کميته مخابرات مجلس همچنان انتظار دارد تا دولت سيم کارت را به عنوان کالايي تجاري تلقي نکند. او معتقد است فروش شماره‌هاي رند با مبالغ اعلام شده در مزايده شانس دستيابي متقاضيان سيم‌کارت تلفن همراه به شماره‌هاي رند را به صورت قرعه کشي از آنها مي گيرد.

او مي‌گويد: در رابطه با شعار عدالت‌محوري دولت، بهتر بود كه اين شماره‌ها نيز در قالب قرعه‌كشي واگذار مي‌شد تا آنهايي كه تمكين مالي دارند يا ندارند صاحب اين شماره‌ها شوند. به گفته صادق زاده اين اقدام مخابرات منجر به ايجاد يک بازار کاذب مي‌شود.

در عين رييس کميته مخابرات مجلس نيز معتقد است که اين اقدام با شکست روبرو خواهد شد. او مي‌گويد با آمدن سيم کارت‌هاي تاليا و ايرانسل در بازار تنوع ايجاد شده و مردم ديگر به دنبال شماره‌هاي رندي اين چنيني نخواهند بود.

سهم مخابرات از مزايده شماره‌هاي رند

براساس اعداد و ارقام ارايه شده در اولين دوره مزايده‌هاي سيم کارت‌هاي رند، شرکت ارتباطات سيار براي فروش 500 سيم کارت رند آن‌هم با حداقل قيمت‌هاي اعلام شده بالغ بر 670 ميليون تومان درآمد کسب خواهد کرد.

با توجه به اينکه 400 هزار شماره رند قرار است به مزايده گذاشته شوند با در نظر گرفتن يک تناسب ساده به اين نتيجه خواهيم رسيد که مخابرات در ازاي فروش اين سيم کارت‌ها آن‌هم با حداقل قيمت تصويب شده از سوي هيات مديره 537 ميليارد تومان درآمد کسب خواهد کرد.

ذکر اين نکته نيز خالي از لطف نيست که براي شرکت در جريان مزايده هر فرد بايد 5 هزار تومان بابت دريافت اسناد مناقصه بپردازد. با فرض اينکه براي هر شماره 5 متقاضي وجود داشته باشد پس بايد 10 ميليارد تومان ديگر نيز به درآمد خالص سيم کارت‌ها اضافه کرد که با اين حساب درآمد حداقلي مخابرات از محل فروش سيم‌کارت‌هاي رند 547 ميليارد تومان خواهد شد.

اگر ميانگين ثبت‌نام‌هاي صورت گرفته از ابتدا تاکنون را 440 هزار تومان فرض کنيم در آمد حاصل از 400 هزار سيم کارت رند برابر خواهد بود با يک ميليون 200 هزار خط عادي.

گفته مي شود پس از کسر ماليات از اين رقم و نيز درصد مربوط به توسعه زيرساخت‌هاي ارتباطاتي روستايي، رقم مانده صرف توسعه کمي و کيفي شبکه تلفن همراه کشور خواهد شد.

09123456789به موزه مي‌رود
اما بر اساس آخرين گفت‌وگو‌ها صاحب دولتي معروف‌ترين شماره تلفن همراه کشور از احتمال واگذاري شماره تلفن همراه 09123456789 به موزه ارتباطات خبر مي‌دهد. او که از اين شماره به عنوان شماره ملي ياد مي کند، معتقد است در صورت به مزايده گذاشته شدن اين شماره پيش بيني مي شود رقم پيشنهادي براي خريد اين شماره به نيم ميليارد تومان برسد.