- امروز آخرين روز از برگزاري ششمين دوره مسابقات بين‌المللي ربوکاپ آزاد ايران است. مسابقه‌اي که با حضور 320 تيم ايراني و حدود 58 تيم از 18 کشور خارجي در محل دائمي نمايشگاه تهران برگزار شد

در اين دوره از مسابقات تيم‌هايي از کشورهاي آمريکا، آلمان، استراليا، انگليس، برزيل، تايلند، ترکيه، پاکستان، پرتغال، چين، جمهوري چک، ژاپن، سنگاپور، مالزي، مکزيک، ‌هلند، هند و يونان شرکت داشتند.همچنين تيم‌هاي ايراني در قالب تيم‌هاي دانشجويي و دانش‌آموزي از دانشگاه‌هاي صنعتي اميرکبير، تهران، آزاد اسلامي قزوين، علم و صنعت، خواجه نصير، صنعتي اصفهان، رازي کرمانشاه، دانشگاه ساري و ... حضور داشتند.
ربات‌هايي براي شکست انسان
مسابقات جهاني ربوکاپ از سال 1997 در کشورهاي ‌‌مختلف جهان در حال برگزاري است. اما گفته مي‌‌شود قبل از برگزاري مسابقات اصلي، مسابقه آزاد ربوکاپ نيز برگزار مي‌‌شود که شرکت در آن آزاد است.
در واقع ربوکاپ در دو بخش
دو بعدي(2 D) و سه بعدي (3 D) برگزار مي‌شود و به طور کلي دو دسته مسابقات را شامل مي‌شود: دسته اول مسابقات جهاني است که تير ماه
هر سال در يکي از شهرهاي جهان که شرايط ميزباني را داشته باشد، برگزار مي‌شود. دسته دوم مسابقاتي موسوم به open است که هر کشوري مي‌تواند هر ساله برگزار کند.
گفته مي‌شود کشورهاي داراي مجوز براي برگزاري مسابقات ربوکاپ آزاد تنها به چهار کشور ايران، آلمان، آمريکا و ژاپن تعلق دارد.
تيم‌‌هاي شرکت‌کننده در اين مسابقات در سالن‌‌هاي مختلف نمايشگاه مشغول به نمايش گذاشتن توانايي ربات‌هاي ساخته شده خود بودند. يکي از سالن‌‌هاي شلوغ ششمين دوره از مسابقات که با استقبال بازديدکنندگان نيز همراه بود، سالن 35 بود. سالني که محل رقابت تيم‌‌هاي ربات‌هاي انسان‌‌نما، فوتباليست اندازه متوسط، کوچک و استاندارد بود. سالني پرجنب و جوش که هر لحظه با وارد شدن گل به دروازه‌ها توسط ربات‌ها با تشويق تماشاچيان همراه مي‌‌شد.
مسابقات ربوکاپ يا شبيه‌سازي ربات‌هاي فوتباليست، مسابقاتي است که در راستاي عملي کردن اهداف بحث شبيه‌سازي در رشته کامپيوتر برگزار مي‌شود. هدف اصلي از برگزاري اين مسابقه‌‌ها، دستيابي به تيمي از ربات‌ها است که در سال 2050 با تيمي از انسان‌ها مسابقه داده و آنها را شکست دهد.
ربات‌هايي براي کمک به انسان
اما از سالن‌‌هاي جالب و جذاب اين مسابقات سالن 38 محل رقابت ربات‌هاي خانگي، امدادگر، مين‌‌ياب، پرنده و زيردريايي بود. سالني که شايد در زمان ورود به آن شما را به ياد فيلم‌‌هاي عملي و تخيلي مي‌‌اندازد. جايي که ربات‌هاي ساخته شده به دست انسان در کنار کمک به انسان گاهي هم دچار اختلال سيستم مي‌شوند و تصميم مي‌‌گيرند بر عليه انسان‌‌ها شورش کنند.
بخش فعاليت تيم‌‌ ربات‌هاي امدادگر شايد جالب‌ترين بخش سالن 38 باشد. چرا که به گفته مسوول تيم ربات‌هاي امدادگر، اين ربات‌ها قرار است در آينده‌‌اي نه چندان دور در مکان‌‌هاي پرخطر به کمک انسان‌‌ها بيايند. احسان ميهن‌خواه، سرپرست ليگ ربات‌هاي امدادگر و عضو کميته فني اجرايي فدراسيون جهاني ربوکاپ ‏در خصوص فعاليت‌‌هاي اين ربات‌ها مي‌‌گويد: «تمرکز ربات‌هاي امدادگر روي تعامل ربات‌ها با محيط واقعي است. در کل در مسابقات ربوکاپ هدف مسابقه تحقيق در زمينه کار ربات‌هاي پاي متحرک است. يعني ربات‌هايي که در محيط واقعي حرکت و فعاليت‌‌هايي انجام مي‌‌دهند.» وي در ادامه مي‌‌افزايد: «در بخش ربات‌هاي امدادگر فرض بر اين است که ربات با محيط واقعي سروکار دارد نه اينکه در يک محيط پيش فرض هستند. در واقع بايد در يک محيط سخت و ناهموار که به شکل يک زمين زلزله‌زده است قرار بگيرند تا بتوانند مصدومان را پيدا کنند و دستورات لازم را اجرا کنند که اين کار با توجه به حسگر‌هايي که در اين ربات‌ها نصب شده است، انجام مي‌‌شود.»
به گفته وي، در بخش ربات‌هاي امدادگر، انواع مختلفي وجود دارد. دسته اول ربات‌هايي هستند که بايد کاملا محيط اطراف خود را درک کنند، شکل محيطي که در آن حضور دارند را به تصوير بکشند و آن را به صورت نقشه به اپراتور خود مخابره کنند. اين ربات‌ها همچنين بايد مصدوم را در محل حادثه پيدا کرده و وضعيت آن را به اپراتور گزارش دهند. دسته دوم ربات‌هايي هستند که توانايي حمل اجسام را دارند و مي‌‌توانند با توجه به دستورات داده شده و در جاهايي که نيروي انساني امکان حضور در مکان را ندارند با ارائه آب، غذا و... به مصدوم کمک کنند. براساس اظهارات وي اين نوع ربات‌هاي پاي متحرک، در آينده جايگزين انسان نخواهند شد و تنها در مکان‌‌هايي از آنها استفاده خواهد شد که حضور انسان در آنجا خطرناک خواهد بود. اين ربات‌ها تنها براي کمک به کار خواهند گرفته شد تا نيروي انساني با برنامه‌ريزي بهتر و وقت کمتر بتواند به مصدومان کمک کند.
ميهن‌خواه در خصوص اجزاي ساخته شده اين ربات‌ها نيز مي‌‌گويد: ‌«ما مجبور هستيم در ساخت اين ربات‌ها از قطعاتي استفاده کنيم که در کشور توليد نمي‌‌شوند، همچون قطعات صنعتي همچون لپ تاپ، دوربين، موتور و... . اما دانش به کار گرفته شده در اين ربات‌ها و برنامه‌‌نويسي کامپيوتري آنها کاملا بومي و داخلي است.
تيم ربات‌هاي خانگي نيز يکي ديگر از تيم‌‌هاي فعال در سالن 38 بودند. تيم‌‌هايي که ربات‌هايي را وارد ميدان رقابت مي‌‌کردند که قرار است در آينده به يک شبه انسان خانه‌‌دار تبديل شوند.
فريبرز محمودي، رييس ليگ ربات خانگي، عضو کميته ملي ربوکاپ و عضو هيات علمي دانشگاه آزاد قزوين در خصوص فعاليت تيم ربات‌هاي خانگي مي‌‌گويد: ‌«ليگ ربات‌هاي خانگي براي توسعه و ساخت ربات‌هايي است که در انجام کار روزانه به انسان کمک خواهند کرد. در واقع اين ربات‌ها، ربات‌هاي خدمتگزار هستند.» وي به شرکت‌‌کنندگان در ليگ ربات‌هاي خانگي اشاره مي‌‌كند و مي‌‌افزايد: «از آن‌‌جا که اين ليگ، يک ليگ جديد است و از سال 2006 در مسابقات جهاني حضور پيدا کرده؛ اما با استقبال زيادي از سوي شرکت‌‌کنندگان همراه است. در حال حاضر هم در اين مسابقات آزاد 5 تيم شرکت کرده‌اند که 3 تيم آن ايراني و از دانشگاه اميرکبير، دانشگاه آزاد قزوين و ساري است و 2 تيم هم از دانشگاه هلند و شانگهاي چين هستند.» براساس اظهارات وي تيم ربات‌هاي خانگي ايران هر سال در مسابقات اصلي ربوکاپ شرکت کرده و عناويني بين 7 يا 8 را کسب کرده است.
بدون برنامه، بدون سرمايه
وقتي پاي صحبت برخي از سرپرستان گروه‌‌هاي شرکت‌‌کننده در اين دور از مسابقات مي‌‌نشينيد همه آن‌‌ها از يک موضوع گله‌مند هستند و آن اينکه بعد از مسابقه و نشان دادن تکنولوژي‌‌هاي مختلف همه چيز فراموش مي‌‌شود و هيچ برنامه‌‌اي براي استفاده از اين تکنولوژي و بهره‌برداري صنعتي از آن وجود ندارد.
محمد محمد‌زاده عضو کميته فني ليگ ربوکاپ مين ياب در اين زمينه مي‌‌گويد: «متاسفانه در ايران تيم‌هاي ايراني فقط براي انجام مسابقه ربات مي‌‌سازند، بر عکس تيم‌هاي ديگر جهان که يک پروژه صنعتي تعريف و آن را در مسابقات ربوكاپ امتحان و به معرض نمايش مي‌گذارند.» به باور وي شايد در ايران هم مسوولان حمايت‌‌هايي را در ابتدا انجام دهند، اما اين حمايت‌‌ها تنها شايد در همان مرحله ابتدايي باقي بماند و بعد روبه فراموشي برود. محمد‌زاده مي‌افزايد: «در اولين دوره برگزاري مسابقات بين ربات‌هاي مين‌‌ياب زماني که مسوولان صنايع دفاع پروژه را ديدند از آنها بسيار خوششان آمد و مذاکراتي کردند، اما تا اين زمان هنوز پيگيري براي انجام مذاکرات بعدي نشده است.»
در همين زمينه عضو کميته فني اجرايي فدراسيون جهاني ربوکاپ اظهار مي‌‌کند که شايد يکي از مشکلات اصلي که تيم‌‌ها با آن روبه‌رو هستند فارغ از مساله سرمايه‌‌گذاري، تامين قطعات ساخت يک ربات باشد که به دليل برخي موانع با مشکلات همراه است. همچنين يکي ديگر از مشکلاتي که اين حوزه با آن روبه‌رو است عدم حمايت و عدم برنامه‌ريزي از سوي مسوولان مربوطه است. همچنين يکي ديگر از مشکلات فقدان مديريت در اين بخش است. در واقع هنوز مديريت قوي در اين حوزه وجود ندارد تا نيروهاي جواني که دست به توليد دانش جديد مي‌‌زنند را هدايت کند، براساس اظهارات اکثر فعالان حوزه ساخت ربات شايد دانش و شرايط براي توليد ربات‌هاي گوناگون و تقويت صنعت در بخش‌‌هاي مختلف وجود داشته باشد، اما فقدان مديريت و عدم ريسک‌پذيري باعث شده که نيروهاي جوان اين بخش با مشکلات و خلأ‌هاي گوناگوني همراه باشند. خلأ‌هايي که حتي سازمان‌‌هاي مختلف از جمله پارک‌هاي فناوري و سازمان‌هاي مربوطه به دليل عدم ريسک‌پذيري نمي‌‌توانند آن را پر کنند.