بازار ديجيتال – تازه‌ترين آماري که در زمينه آمادگي ديجيتالي از سوي واحد اطلاعات اقتصادي اکونوميست منتشر شده نشان مي‌دهد که در بين 69 کشور جهان ايران در رده آخر آمادگي ديجيتالي قرار گرفته است.

اين رتبه در حالي براي ايران به دست آمده که در سال‌هاي 2005 و 2006 رتبه ايران به ترتيب 59 و 65 بوده و اين در واقع نشان مي‌دهد که در اين رتبه بندي ايران از دو سال قبل تاکنون ده پله سقوط داشته كرده‌است.
رده‌بندي آمادگي ديجيتالي کشورها در زمينه فناوري اطلاعات و ارتباطات از سال 2000 و با همکاري واحد اطلاعات اقتصادي اکونوميست و شرکت آي‌بي‌ام تعيين مي‌شود. اين شاخص از طريق سنجش فضاي تجارت الکترونيکي و عوامل ديگري مانند موقعيت‌هاي شغلي اينترنتي، ميزان پهناي باند‌، دسترسي مردم به اينترنت و استفاده از برنامه‌هاي متن باز، ميزان آمادگي ديجيتالي کشورها و موقعيت آنها در مقايسه با يکديگر را تعيين مي‌کند.
شاخص‌هاي مورد استفاده در اين گزارش و ميزان تاثير نهايي آنها (‌به‌درصد) عبارتند از: زيرساخت‌هاي تکنولوژي و ارتباطات(‌20‌درصد)‌، فضاي تجاري (‌15‌درصد)‌، فضاي اجتماعي و فرهنگي (‌15‌درصد)‌، فضاي قانوني (‌10‌درصد)، چشم‌انداز و سياست‌هاي دولتي (‌15‌درصد) و دسترسي کاربران به فضاي تجاري (‌25‌درصد) از جمله مواردي هستند که در تعيين رتبه‌بندي و امتياز کشورها مورد تحليل قرار گرفته‌اند.
اين گزارش نشان مي‌دهد که رشد ICT در کشورهاي جهان سرعت بيشتري به خود گرفته و در واقع بسياري از کشورها توانسته‌اند بيشتر برنامه‌ريزي‌هاي خود در اين عرصه را روي استفاده مردم از کالاها و خدمات مختلف به وسيلهIT متمرکز کنند. شاخص‌هاي امسال نشان مي‌دهد که برقراري ارتباطات اينترنتي با سرعت و امنيت بيشتر و با قيمت ارزان‌تري در اختيار کشورهاي مختلف قرار گرفته است.
آمارهاي امسال همچنين نشان مي‌دهد کشورهاي پيشرو در آمادگي ديجيتالي امتيازهاي کمتري را نسبت به سال قبل کسب کرده‌اند، در حالي که کشورهاي آسيايي نسبت به قبل رتبه‌هاي بهتري را به دست آورده‌اند.
با اين حال بر‌اساس اين گزارش، کشورهاي خاورميانه و آفريقايي در دو سال اخير همچنان کمترين امتياز را در ميان مناطق مختلف جهان داشته‌اند، در حالي که همچنان بالاترين امتيازهاي آمادگي ديجيتالي در اختيار کشورهاي آمريکاي شمالي و اروپاي شرقي قرار دارد.
دسترسي به اينترنت پرسرعت يک شاخص مهم
بر‌اساس اين گزارش آمادگي ديجيتالي به شدت به ميزان گسترش ارتباطات و اتصال کاربران به شبکه‌ها وابسته است، به اين ترتيب عملا بدون دسترسي کاربران به ارتباطات ديتا و صدا آمادگي ديجيتالي کشورها افزايش نمي‌يابد.
اين گزارش همچنين نشان مي‌دهد اينترنت پرسرعت در بسياري از کشورها در طي سال 2007 افزايش يافته و بر اين اساس تحقيقات گروه pyramid ميزان دسترسي کاربران خانگي به اينترنت پرسرعت در هلند به 60‌درصد افزايش يافته است.
شاخص فضاي تجاري شاخصي موثر
شاخص فضاي تجاري کشورها يکي از فاکتورهاي اساسي آمادگي ديجيتالي است و واحد اطلاعات اقتصادي اکونوميست اين شاخص را با بررسي ترکيبي از فاکتورهاي اقتصادي، سياسي و تجاري به دست مي‌آورد‌. رده‌بندي فضاي تجاري در واقع يکي از هسته‌هاي اصلي آمادگي ديجيتالي است. در اين شاخص کشورهاي آمريکاي‌شمالي در بالاي جدول قرار دارند و به عنوان مثال پيش‌بيني مي‌شود که کانادا تا پنج سال آينده به پرطرفدارترين قطب اقتصادي و سرمايه‌گذاري تبديل شود. در اين راه ثبات فضاي سياسي‌، رشد مثبت سرمايه‌گذاري خارجي و حمايت قوي از بخش‌خصوصي از عوامل رشد اقتصادي اين کشور عنوان شده است.
در اروپاي غربي هم فنلاند‌، انگلستان و دانمارک قطب‌هاي اقتصادي بزرگي به شمار مي‌روند و سختگيري‌هاي مالياتي و در عين حال افزايش خدمات عمومي باعث شده اين کشورها با فرآيند جهاني شدن بيشتر همراه شوند. هم‌اکنون دانمارک و فنلاند از بيشترين نرخ ماليات برخوردارند و با دارا بودن محصولات قابل رقابت در بازارهاي جهاني‌، تجارت آزاد و کيفيت کالاها و خدمات عمومي توانسته‌اند رتبه بالايي را در جدول امسال به خود اختصاص دهند.
نقش دولت‌ها در آمادگي ديجيتالي
گزارش آمادگي ديجيتالي تاکيد مي‌کند که دولت‌ها نقش اساسي در آمادگي ديجيتالي ايفا مي‌کنند. بر ‌اين اساس بسياري از سياست‌هاي اقتصادي و تکنولوژي کشورها تاثير مستقيمي بر آمادگي ديجيتالي مي‌گذارد.
امروزه دموکراسي الکترونيکي يکي از بهترين مظاهر دولت الکترونيکي به شمار مي‌آيد و راي‌گيري الکترونيکي در هر کشور نشان‌دهنده افزايش ميزان کاربران اينترنت و عمومي شدن استفاده از آن است. اما چون راي‌گيري الکترونيکي يک پديده نو در جهان به شمار مي‌آيد، هنوز بسياري از کشورها در زمينه امنيت و صحت انتخابات به صورت الکترونيکي ترديدهايي دارند. اين در حالي است كه در ايرلند و هلند تحقيقات گسترده‌اي در زمينه چگونگي انجام راي‌گيري الکترونيکي و صحت اجراي آن صورت گرفته و کارشناسان به نتايج زيادي هم رسيده‌اند. اما آمريکا بيشترين استفاده از مکانيزم راي الکترونيکي را انجام داده است. استوني نيز که در رده بيست و هشتم جدول قرار دارد در يک انتخابات محلي در سال 2005 نخستين کشوري بوده که از اينترنت به عنوان يک کانال و ابزاري براي راي‌گيري استفاده کرده است.
استفاده از تکنولوژي و ميزان دسترسي
براي اندازه‌گيري آمادگي ديجيتالي يکي از شاخص‌ها افزايش سرعت، بالارفتن صحت عمليات، افزايش تعداد سرويس‌ها و اين که آيا ابزارهاي ديجيتالي در کشور به تعداد کافي وجود دارد و آيا استفاده از اين فاکتورها تا چه حد در اين کشور مفيد بوده است.
آن کشورهايي که به چنين مرحله‌اي رسيده‌اند، توانسته‌اند سرويس‌هاي ارزش افزوده متعددي را ايجاد کنند و در زمان اجراي امور، صرفه جويي‌هاي فراواني را به عمل آورند. اگر چنين شاخص‌هايي در يک کشور وجود نداشته و يا قابل جمع‌آوري نباشد، تعداد کامپيوترهاي شخصي و تلفن‌هاي همراه مبناي اين شاخص قرار مي‌گيرند. اين شاخص در واقع امسال به اين گزارش اضافه شده و باعث شده که سمت‌و‌سوي گزارش آمادگي ديجيتالي امسال به فضاي خدماتي نزديک‌تر شود.
اعتقاد کارشناسان اکونوميست بر اين است که توانايي اقتصاد ديجيتالي هر کشور به مصرف عمومي رساندن خدمات و کالاها است.
در همين بخش نيز کشورهاي آمريکاي شمالي و اروپاي‌غربي بالاترين ميزان را به خود اختصاص داده‌اند و خاورميانه و آفريقا در پايين‌ترين جايگاه قرار گرفته‌اند.
در کشورهايي که به آمادگي ديجيتالي رسيده‌اند کاربران به طور منظم با ابزارهاي ديجيتالي به خدمات عمومي و نهادها و سازمان‌هاي دولتي دسترسي دارند‌. بر اين اساس هر کشوري که مردم در آن براي دسترسي به خدمات دولتي از ابزارهاي آنلاين بيشتر بهره گرفته‌اند، به آمادگي ديجيتالي نزديک‌تر شده است.
فلسفه شکل‌گيري دولت الکترونيک نيز بهبود خدمات عمومي بوده و موفق‌ترين کشورها در اين زمينه آنهايي بوده‌اند که مبناي کار خود را روي توسعه زيرساخت‌ها و سپس توليد قرار داده‌اند. دولت الکترونيک انگلستان به عنوان بهترين نمونه در اين گزارش معرفي شده است. پورتال دولت الکترونيکي انگلستان تنها در طي يک ماه 1/2ميليون کليک را به خود اختصاص داده که اين به دليل خدمات متنوع و به خصوص خدمات مالي است که اين پورتال به شهروندان ارائه مي‌دهد.
سرمايه‌گذاري زنده در تکنولوژي اطلاعات يک ضرورت است و فعاليت‌هاي آنلاين بايد شکل قانوني‌تري به خود بگيرد. تعامل واقعي با شيوه‌هاي تجاري جديد مي‌تواند به کشورها کمک کند تا به صورت مستقل در صنعت تکنولوژي جلو بروند. به عنوان مثال بانکداري از طريق موبايل در اقتصاد کشورهاي در حال توسعه مثل فيليپين و افغانستان پروژه‌هاي موفقي بوده که در نتيجه کمبود منابع زيرساختي ديگر رخ داده است.
بيشترين نمود آمادگي ديجيتالي فراهم کردن کانال‌هاي ديجيتالي کافي و کامل براي کاربران خصوصا براي انجام کارهاي مالي آنها است و در واقع بانکداري الکترونيکي يکي از اصول اساسي در زمينه آمادگي ديجيتالي به شمار مي‌آيد. البته اين براي همه کشورها يکسان نيست بلکه هر کشور فراخور وضعيت خود از روش‌هاي بهره‌گيري متفاوتي از فناوري اطلاعات و ارتباطات بهره مي‌گيرد.
کاربران امروزي بيشتر به دنبال اين هستند که چه ترکيبي از خدمات و نرم‌افزارهاي کاربردي براي انجام بهتر کارهاي مالي آنلاين مناسب است.
و ايران در رده آخر ...
رتبه ايران در رده‌بندي آمادگي الکترونيکي امسال نسبت به سال گذشته چهار‌پله تنزل داشته و به جايگاه 69 رسيده است. سال گذشته نيز رتبه ايران نسبت به سال قبل از آن شش رتبه کاهش پيدا کرده بود. رتبه شصت و نهم ايران در واقع پايين‌ترين جايگاه در جدول آمادگي ديجيتالي کشورها و نشان‌دهنده کاهش امتياز شاخص‌هاي مختلف در صنعت ICT است. اين در حالي است که کشورهاي ديگر حوزه خاورميانه مثل امارات‌متحده در جايگاه سي و سوم‌، ترکيه در رتبه چهل و دوم، عربستان سعودي در رتبه چهل و ششم، لبنان در رتبه پنجاه و دوم، مصر در جايگاه پنجاه و هشتم، پاکستان در رتبه شصت و سوم، قزاقستان در رتبه شصت و چهارم و آذربايجان در رتبه شصت و هشتم بالاتر از ايران قرار دارند. ايران در اين گزارش از نظر شاخص ارتباطات و زيرساخت‌هاي تکنولوژي امتياز 80/2 را از 10 به خود اختصاص داده است. اين ميزان در حالي براي ايران به دست آمده که بالاترين رتبه در اين زمينه براي سوييس با 60/9 امتياز است. در زمينه شاخص فضاي تجاري رتبه ايران 17/4 است در حالي که بالاترين رتبه در اين بخش از آن کشور کانادا با 69/8 امتياز است. در زمينه شاخص فضاي اجتماعي و فرهنگي رتبه ايران 60/4 است در حالي که بالاترين امتياز در اين زمينه از آن آمريکا با امتياز 80/8 است. در عرصه فضاي قانوني رتبه ايران 10/2 است در حالي كه در اين بخش هنگ‌گنک بالاترين امتياز را با رقم 70/9 به خود اختصاص داده است. در زمينه چشم‌انداز و سياست‌هاي دولتي ايران امتياز 50/2 را به خود اختصاص داده در حالي که در اين بخش دانمارک با 85/9 بالاترين امتياز را به خود اختصاص داده است. در زمينه شاخص دسترسي کاربران به فضاي تجاري نيز رتبه ايران 50/2 است كه در اين بخش آمريکا و هنگ‌کنگ با 50/9 بيشترين امتياز را در اين بخش به خود اختصاص داده‌اند.