رتبه‌بندي وبومتريکس در سال 2004 توسط آزمايشگاه سايبرمتريک (CINDOC) واحدي از انجمن ملي تحقيقات اسپانيا (CSIC) به منظور رتبه‌بندي دانشگاه‌ها و موسسات آموزشي دنيا ارائه شد. رتبه‌بندي وبومتريکس متشکل از يک پايگاه داده شامل بيش از بيست‌هزار دانشگاه و مرکز تحقيقاتي است.


اين رتبه‌بندي بر اساس شاخصي مرکب از 4 پارامتر تهيه شده است که شاخص‌هاي آن به مرور زمان اصلاح و به روز مي‌شود. وبومتريکس هر ساله در بهمن‌ماه و مردادماه به روز مي‌شود و يک مقياس وبي براي دانشگاه‌ها و مراکز تحقيقاتي فراهم مي‌آورد. اين رتبه‌بندي ميزان فعاليت علمي وب‌سايت‌هاي آموزشي را به‌صورت دوره‌اي نشان مي‌دهد.

درحقيقت هدف از اين رتبه بندي نشان دادن ميزان توجه موسسات به نشر الکترونيکي است و موسسات و دانشگاه‌هايي داراي رتبه بهتري هستند که اهميت بيشتري به اين مساله مي‌دهند.


شاخص‌هاي وبومتريکس
در حال حاضر چهار فاکتور اصلي به عنوان شاخص‌هاي ارزيابي وبومتريکس وجود دارد. در جدول شماره يک هر فاکتور و درصد اهميت آن براساس آخرين نسخه (ژانويه2012) ارائه شده است.در مورد اين شاخص‌ها نکات ذيل لازم به ذکر است:

همان‌گونه که در جدول شماره يک مشخص است شاخص scholar که در واقع بيانگر ميزان توليدات علمي يک موسسه علمي/پژوهشي است در نسخه اخير اهميت بيشتري يافته است. البته لازم به ذکر است که نحوه محاسبه اين شاخص نيز نسبت به سال‌هاي گذشته بهبود چشمگيري داشته است که اين امر منجر به بهبود قابل ملاحظه وضعيت وب‌سايت دانشگاه‌هاي ايراني شده است.اهميت دو فاکتور Rich file , size در نسخه اخير کمتر شده است ليکن همچنان مهم‌ترين فاکتور، Visibility است. Visibility نشان‌دهنده ميزان ارجاعات ساير سايت‌هاي اينترنتي به وب‌سايت مورد نظر است که طبيعتا فاکتور مهمي به شمار مي‌رود.منابع اصلي استخراج شاخص‌هاي ارزيابي در نسخه جديد سه منبع Majestic SEO, Google Scimago, هستند که البته دو منبع آخر چندان شناخته شده نيستند.

در نسخه‌هاي گذشته از yahoo و ساير موتورهاي جست‌وجو هم استفاده مي‌گرديد که بنا به دلايلي حذف شده‌اند. تقريبا تمامي فاکتورها بدون دخالت مستقيم انسان و توسط موتورهاي جست‌وجو استخراج مي‌شوند. فرمت Rich Fileها در نسخه اخير بهبود يافته است.


هدف از تحقيق حاضر
در اين تحقيق تلاش شده است تا در نگاهي اجمالي وضعيت دانشگاه‌هاي کشور نسبت به کشورهاي منطقه و وضعيت جهاني و در نهايت در مقايسه با يکديگر ارزيابي شده و در خاتمه نيز راهکارهايي جهت بهبود وضعيت وب‌سايت دانشگاه‌ها ارائه شود.با توجه به اينکه وب‌سايت رتبه‌بندي وبومتريکس تنها نتايج آخرين رتبه‌بندي را در سايت خود نشان مي‌دهد و نتايج دوره‌هاي گذشته تنها براي 500 دانشگاه اول دنيا در اين سايت موجود است، براي به‌دست آوردن نتايج سال‌هاي گذشته و مقايسه با آخرين ويرايش رتبه‌بندي از آرشيو نگارنده در اين خصوص استفاده شده است.


وضعيت کشورهاي منتخب
در جدول شماره دو، تعداد دانشگاه‌هاي شناخته شده در رتبه‌بندي وبومتريکس در 11 کشور منتخب ارائه شده است. اين اعداد مربوط به سال‌هاي 2008 تا 2012 هستند و در انتخاب کشورها تلاش شده است تا کشورهاي منطقه، قاره آسيا و کشورهاي توسعه يافته به‌طور همزمان مدنظر قرار گرفته شوند. همان‌طوري که در جدول مشخص است ايران بعد از کشورهاي آمريکا، هند، چين و فرانسه، در جايگاه مناسبي از نظر تعداد دانشگاه‌هاي منتخب است که اين جايگاه در طول سال‌هاي گذشته بهبود چشمگيري داشته است.


وضعيت دانشگاه تهران در مقايسه با ساير دانشگاه‌هاي دنيا
در رتبه‌بندي اخير دانشگاه تهران در رتبه 528 جهاني قرار گرفته است و در ميان دانشگاه‌هاي آسيايي نيز در رتبه 80 قرار دارد و اين در حالي است که در سال‌هاي گذشته هيچ دانشگاه ايراني در ميان يکصد دانشگاه برتر آسيايي وجود نداشته است.در ميان 20 دانشگاه برتر کشور، دانشگاه‌هاي اروميه، کاشان و تبريز بيشترين پيشرفت را نسبت به سال گذشته تجربه کرده‌اند. از بين دانشگاه‌هاي علوم پزشکي نيز دانشگاه علوم پزشکي تهران با بهبود مناسب رتبه خود و رساندن خود در جمع 1000 دانشگاه برتر دنيا، پيشرفت داشته است.در بين واحدهاي دانشگاه آزاد نيز، واحد علوم و تحقيقات با بهبود رتبه خود از 4205 در ژانويه 2011 به 2080 در ژانويه 2012، پيشرفت قابل ملاحظه‌اي داشته است.


راهکارهاي بهبود جايگاه دانشگاه‌ها
به‌طور کلي راهکارهاي اساسي براي بهبود رتبه وب‌سايت‌هاي دانشگاه براساس وبومتريکس را مي‌توان به اين شرح برشمرد:يکسان نمودن نام دامنه (Domain) سايت اصلي دانشگاه و همه وب‌سايت‌هاي زير مجموعه و متعلق به دانشگاه. استفاده از دامنه‌هاي متعدد باعث توزيع امتياز بين چند دامنه شده و در نهايت بالاترين امتياز براي دانشگاه در نظر گرفته خواهد شد که اين امر بسيار نامطلوب خواهد بود.

به عنوان مثال دانشگاه صنعتي شريف سال‌هاست که با اين مشکل دست به گريبان است. دانشگاه‌ها مي‌توانند براي سايت‌هاي زيرمجموعه خود از زير دامنه (Subdomain) استفاده کنند و در اين صورت امتياز همه subdomain ها با هم جمع خواهد شد. اين روش در ميان دانشگاه‌هاي برتر دنيا بسيار متداول است.رعايت استانداردهاي SEO يا بهينه‌سازي براي موتورهاي جست‌وجو در پياده‌سازي فني و محتوايي سايت‌هاي دانشگاهي نيز موضوع بسيار مهمي است که بر روي هر 4 فاکتور رتبه‌بندي موثر خواهد بود.

چگونگي رعايت اين استانداردها و راهکارها در اين خصوص نيازمند سلسله مقالات جداگانه است.افزايش انتشار محتواي موجود در وب‌سايت‌ها و ارائه محتواي به‌روز نيز از جمله فاکتورهاي بسيار مهم است.وجود نسخه انگليسي از وب‌سايت با حداقل اطلاعات کلي از معرفي دانشگاه نيز از جمله مواردي است که تاثير مطلوبي خواهد داشت.




نتيجه
در مجموع مي‌توان موارد ذيل را به عنوان جمع‌بندي نتايج حاصل از رتبه‌بندي سال جاري (2012) و مقايسه آن با سال‌هاي گذشته عنوان نمود:

در مجموع وضعيت دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالي کشور در چند سال اخير بهبود قابل ملاحظه‌اي براساس رتبه‌بندي وبومتريکس داشته است. اغلب دانشگاه‌هاي کشور در فاکتور Schlar پيشرفت بسيار مناسبي داشته‌اند که اين امر بيشتر به دليل افزايش تعداد مقالات علمي دانشگاه‌ها و همچنين بهبود روش محاسبه اين فاکتور در وبومتريکس بوده که باعث احقاق حق دانشگاه‌هاي ايراني نسبت به سال‌هاي گذشته شده است.اغلب دانشگاه‌ها در فاکتور Rich files Size جايگاه چندان مناسبي ندارند که راهکار اصلي بهبود اين دو فاکتور، قوي کردن وب‌سايت‌هاي دانشگاه از دو جنبه محتوايي و فني و اعمال اسنانداردهاي SEO است.