اگر شما جزو فعالان حوزه IT نباشيد و تنها اخبار اين حوزه را بنا به علايق خود پيگيري كرده باشيد، حتما بارها با اخبار و گزارش‌هايي درخصوص طرح رتبه‌بندي شركت‌هاي انفورماتيك برخورد كرده‌ايد. همان طرحي كه پيش از يك ربع قرن از فكر اوليه آن سپري شده است.
گفته مي‌شود از سال 69 سازمان شركت‌هاي انفورماتيكي شروع به رتبه‌بندي شركت‌ها در اين زمينه كرده است. در ابتداي كار معيار رتبه‌بندي براساس نيروي انساني متخصص، رشته‌هاي تحصيلي و تجربه كار با كامپيوتر انجام مي‌شد.
اما به گفته آرمان غفاري، معاون شوراي‌عالي انفورماتيك كشور، از دي‌ماه سال 84 آيين‌نامه جديدي به تصويب شورا رسيد كه براساس اين آيين‌نامه جديد، شركت‌ها رتبه‌بندي مي‌شوند.
به گفته وي، در اين آيين‌نامه حقوق و دستمزد پرداختي به كاركنان با ضريب 6/1 و ميانگين درآمد مشمول ماليات با ضريب 4/0 محاسبه و منجر به يك امتياز براي شركت‌ها مي‌شود.
علت رتبه‌بندي
شايد براي بسياري، اين سوال مطرح شود كه رتبه‌بندي شركت‌هاي انفورماتيكي به چه دليل صورت مي‌گيرد؟
آنچه كه شركت‌ها را ملزم به رتبه‌بندي مي‌كند، اين است كه اين رتبه‌بندي در احراز صلاحيت شركت‌ها براي بسياري از پروژه‌هاي كامپيوتري يك مورد الزام‌آور تلقي مي‌شود. از اين روي بسياري از شركت‌ها حتي اگر علاقه‌اي به ارائه اطلاعات مربوط به خود و رتبه‌بندي نداشته باشند ناچار به داشتن امتياز از شوراي‌عالي انفورماتيك هستند.
آرمان غفاري در مورد اين رتبه‌بندي چنين اظهارنظر مي‌كند: «رتبه‌بندي شركت‌هاي انفورماتيكي در واقع يك طبقه‌بندي كمي و كيفي در عرصه فناوري اطلاعات و ارتباطات كشور است. در كل بايد گفت به دليل اينكه در رتبه‌بندي قديم شركت‌ها و مجريان در جايگاه واقعي خود قرار نمي‌گرفتند و از امتيازهاي خود ناراضي بودند. همين امر باعث شد كه شوراي‌عالي انفورماتيك آيين‌نامه جديدي را براي رتبه‌بندي و صلاحيت شركت‌ها در نظر بگيرد.»
وي در ادامه در مورد مزاياي جديد اين رتبه‌بندي مي‌گويد: «در اين رتبه‌بندي تخصص‌هاي شركت‌هاي انفورماتيكي مشخص مي‌شود كه اين امر به نوبه خود باعث حضور شركت‌ها در مناقصه‌هاي دولتي مي‌شود. چراكه در آيين‌نامه جديد تنها شركت‌هايي مي‌توانند با سازمان‌هاي دولتي فعاليت داشته باشند كه در ليست رتبه‌بندي شوراي ما قرار گرفته باشند.»
وي در ادامه مي‌افزايد: «در رتبه‌بندي قبلي دقيقا مشخص نمي‌شد كه هر شركت در چه زمينه‌اي فعاليت دارد و در كدام زمينه‌‌ها قوي‌تر است و در كل تنها يك امتياز كلي به شركت‌ها داده مي‌شد. اما در اين آيين‌نامه شركت‌ها مي‌توانند در 13رشته مختلف فعاليت و كسب امتياز كنند.»
گفته مي‌شود اين رتبه‌بندي يك سري پيش‌نيازهايي هم دارد كه طبق آن مديرعامل شركت تمام‌وقت با مدرك تحصيلي ليسانس و داراي حداقل دو كارشناس در رشته‌هاي زمينه‌اي يا مربوط به كامپيوتر هم فعاليت كنند كه اين 3 نفر نيز بايد تمام وقت در شركت حضور داشته باشند. از طرفي موضوع فعاليت آنها، صرفا بايد در امور انفورماتيكي باشد.
اشكالات رتبه‌بندي
به گفته بسياري از كارشناسان به رغم اينكه رتبه‌بندي جديد داراي مزايايي چون امتيازبندي براساس درآمد شركت‌ها است اما خود اظهاري شركت‌ها در رده‌بندي‌هاي مربوطه باعث شده كه بسياري از شركت‌ها اضافات امتيازي خود در بخش‌هاي نسبتا موفق را به بخش‌هاي ناموفق تسري دهند و به اين ترتيب عملا جايگاهي غير واقعي را در يك حوزه كسب كنند.
در همين زمينه سعيدي ناييني، رييس سازمان نظام صنفي رايانه‌اي در گفت‌وگو با يكي از خبرگزاري‌ها چنين اظهار داشت كه اين طرح در كنار مزايا، معايبي را نيز به همراه دارد كه از جمله آن مي‌توان به اشكال سايت رتبه‌بندي شركت‌ها اشاره كرد.
سعيدي همچنين به مشكلات نقطه اتصال شركت‌هاي انفورماتيكي كه شوراي عالي انفورماتيك (دولت) اشاره كرده و مي‌گويد: «هنگامي كه شركت‌ها براي گرفتن امتياز به شورا مي‌روند كارمندان شورا مشكلات بسياري در خصوص اساسنامه پيش پاي شركت‌ها قرار مي‌دهند كه گاه رفع اين موانع هفته‌ها وقت شركت‌ها را مي‌گيرد».
در همين زمينه آرمان غفاري مي‌گويد: «در حال حاضر ما براي دريافت مدارك و تمديد رتبه‌هاي شركت‌ها ديگر نيازي به حضور مستقيم خود شركت در شورا نداريم چرا كه آنها از طريق ايميل و با اسكن كردن مدارك خود مي‌توانند به طور غير مستقيم مدارك خود را براي ما ارسال كنند كه اين كار به نوبه خود باعث آساني كار مي‌شود.
صدرنشين‌هاي اين دوره
يكي ديگر از ويژگي‌هاي اين رتبه‌بندي قرار گرفتن شركت‌هاي دولتي در كنار شركت‌هاي غير دولتي است.
در رتبه‌بندي شركت‌هاي انفورماتيكي چند شركت مي‌توانند در رتبه نخست قرار بگيرند چرا كه شركت‌هاي فعال در اين زمينه مي‌توانند در هر يك از 13 رشته شركت و در هر كدام بسته به فعاليت امتياز خاصي را كسب كنند. لازم به ذكر است كه سالانه در حدود 200 شركت در اين شورا ثبت‌نام و در اين رتبه‌بندي قرار مي‌گيرند و شركت‌هايي كه بالاي 10هزار امتياز بگيرند در رتبه‌هاي بالايي جدول قرار مي‌گيرد.
گفتني است، تاريخ اعتبار بعضي شركت‌هاي ذكر شده در جدول مانند همكاران سيستم، ايزايران، داده‌پردازي ايران، مهندسي نرم‌افزار رايورز تا يك مهرماه سال 86 است و تاريخ اعتبار ساير شركت‌ها تا يكم مهرماه سال 87 است.