داستان تعرفه واردات کالاهاي حوزه آي‌تي و ديجيتال با توجه به کش و قوس‌هاي فراواني که در مورد واردات برخي از اقلام مانند گوشي موبايل، ماوس و... شاهد آن بوده‌ايم، به گوش اکثر ما آشنا است.

همين سال گذشته بود که براي تعيين تعرفه مناسب واردات گوشي موبايل بحث‌هاي فراواني وجود داشت و چندين بار حقوق ورودي اين کالا به کشور تغيير کرد و سرانجام تعرفه 14 درصدي براي واردات اين کالا در نظر گرفته شد.يا همين ماوس که سال گذشته تعرفه واردات آن افزايش يافت و امسال مجددا پيشنهاد کاهش تعرفه آن داده شد.

بر همه ما روشن است که ميزان تعرفه ورودي و همچنين تغييرات تعرفه‌اي نه تنها با رشد توليدات داخلي و حمايت از صنايع داخلي مرتبط است، بلکه روي قيمت تمام شده کالا براي مصرف‌کننده تاثير مي‌گذارد و به همين دليل است که اکثرا تغييرات تعرفه‌اي را دنبال مي‌کنند و نسبت به آن حساسيت نشان مي‌دهند. اما سوالي که اينجا مطرح است اين است که اصلا تعرفه ورودي کالاها به چه منظوري در نظر گرفته مي‌شود و آيا اين تعرفه‌ها منطقي و اصولي تعيين شده‌اند؟ آيا در نظر گرفتن تعرفه بالا براي کالاهايي که در زمينه آنها توليد داخلي داريم راهي منطقي براي حمايت از توليد داخل و کاهش قاچاق و... است؟ اگر شما هم به دنبال يافتن اين سوالات هستيد اين گزارش را بخوانيد:


لزوم تعيين تعرفه واردات

کارشناسان مي‌گويند، حقوق ورودي براي کالاها در کشورهاي مختلف بسته به موقعيت سياسي و... کشورها متفاوت است و در کشور ما ميزان تعرفه ورودي براي کالاهاي حوزه آي‌تي تا حدودي بيشتر از ساير کشورها است.

احمد علي‌پور، مديرعامل گروه شرکت‌هاي فراسو با تاييد اين مطلب مي‌گويد: در نظر گرفتن تعرفه ورودي براي کالاها تنها به اين معني نيست که به درآمد دولت يا گمرک کمک کند. بلکه بايد به اين موضوع توجه شود که در تمام دنيا در نظر گرفتن تعرفه‌ها يکي از راه‌هاي افزايش حجم توليدات داخلي است و در کشور ماهم همين‌طور است. به گفته عليپور، اگر چه به در نظر گرفتن تعرفه اعتقاد داريم، اما متوسط تعرفه‌اي که در کشور ما تعيين شده است بنا به دلايلي بالاتر از متوسط تعرفه ساير کشورها است، به طوري که اگر در ساير کشورها متوسط تعرفه هشت درصد باشد، در کشور ما 15 درصد است.

يکي از کارشناسان گمرک جمهوري اسلامي هم در اين باره گفت، گمرک با توجه به مطالعه وضعيت توليدات داخلي و همچنين قيمت جهاني کالا و... براي واردات کالاها حقوقي براي خود در نظر مي‌گيرد که در حقيقت اين حقوق گمرکي با اهداف روشني که مهم‌ترين آنها حمايت از توليدات داخلي است تعيين مي‌شوند.


تعرفه منطقي دستگاه‌هاي ديجيتالي

با توجه به قوانين تعرفه اي ،اصلا جاي تعجب ندارد که توليدکنندگان کالاهاي حوزه آي تي تمايل داشته باشند براي واردات کالاها تعرفه بالا در نظر گرفته شود و واردکنندگان هم موافق کاهش تعرفه‌هاي واردات کالا باشند. با اين تفاسير گروهي از کارشناسان و فعالان بازار آي‌تي نسبت به تعرفه در نظر گرفته شده براي کالاهاي اين حوزه گله‌مندند و نظرات گوناگوني دارند. به عنوان مثال گروهي بر اين باورند که تعرفه در نظر گرفته شده براي کالاهايي نظير کامپيوترهاي چندمنظوره، ماوس و کيبورد و... که در زمينه توليد آنها چندان قوي نيستيم بايد کاهش يابد و در نظر گرفتن تعرفه ورودي 40 تا 60 درصد براي چنين کالاهايي منطقي نيست.

يکي از منتقدان وضع چنين تعرفه‌هايي ميرمهدي، رييس هيات‌مديره اتحاديه فناوران رايانه استان تهران است. رييس اتحاديه‌اي که بخش بزرگي از کالاهاي حوزه فعاليتش از طريق واردات وارد بازار شده و توليدات داخلي سهمي چندان پررنگ در آن ندارند. به گفته ميرمهدي ،اين منطقي نيست که زماني که ما قطعاتي نظير رم، مادربورد و... را وارد مي‌کنيم، سپس آنها را اسمبل مي‌کنيم و نام توليد روي آن مي‌گذاريم، انتظار داشته باشيم تعرفه ورودي چنين کالاي اسمبل شده‌اي را در حد بالايي در نظر بگيريم آن هم به دليل اينکه در زمينه آن توليد داخلي داريم. زماني که ما در زمينه توليد رم، مادربورد، مدارهاي الکترونيک و... خودکفا شديم، مي‌توانيم بگوييم فلان کالا را خودمان توليد کرده‌ايم و بايد حقوق گمرکي بالايي براي واردات آن در نظر بگيريم. ميرمهدي که معتقد است در نظر گرفتن حقوق ورودي براي کالاها به طور غير منطقي باعث از بين رفتن فضاي رقابتي مي‌شود. وي همچنين افزود، تعرفه‌هاي در نظر گرفته شده براي برخي از کالاهاي آي‌تي غيرمنطقي است. عزيززادگاه، مدير فروش شرکت پرشين‌تله‌كام هم در اين باره مي‌گويد: در نظر گرفتن تعرفه 14 درصدي براي واردات گوشي اگر چه بهتر از زماني است که تعرفه را به 60 درصد رسانده بودند، ولي باز هم از نظر ما جاي کاهش تعرفه وجود دارد و بهتر است تعرفه کاهش يابد.


توليدکنندگان چه مي‌گويند؟
خوب تا اينجا نظرات واردکنندگان را شنيديم، اما توليدکنندگان داخلي نظر ديگري دارند و به افزايش نرخ تعرفه‌هاي وارداتي معتقدند. به عنوان مثال، شهيدي، رييس انجمن توليدکنندگان لوازم صوتي و تصويري در اين مورد مي‌گويد: با توجه به اينکه ما با دو گروه توليد و واردکننده با خواسته‌هاي متفاوت مواجه هستيم، نمي‌توانيم بگوييم که تعرفه‌هاي در نظر گرفته شده براي واردات کالاها منطقي است يا خير.

چرا که هر گروه بسته به منافع خود پيشنهادي در مورد در نظر گرفتن نرخ تعرفه دارد.اما به طور کلي از نظر من در اين جايگاه، تعرفه در نظر گرفته شده براي واردات تلويزيون که در زمينه آن توليد داخل داريم مناسب است. جانکه، مدير بخش بازاريابي شرکت گلديران هم که در زمينه توليد و واردات کالاهاي حوزه آي‌تي و خانگي فعال است مي‌گويد، تعرفه‌هاي درنظر گرفته شده براي واردات کالاهايي که در زمينه آنها توليد داخلي داريم مناسب است و مي‌توان گفت موضوع تعرفه‌ها در مقابل مشکلات ديگري که اين اواخر با آنها دست به گريبان هستيم کمرنگ است.


بي‌ثباتي خطرناک‌تر از بودن يا نبودن
کارشناسان علاوه بر موضوع منطقي بودن تعرفه‌هاي در نظر گرفته به بحث ثبات نرخ تعرفه‌ها اشاره دارند و مي‌گويند، عدم ثبات تعرفه‌ها باعث بروز مشکلاتي براي توليد و واردکنندگان مي‌شود که غيرقابل جبران است. به گفته ويدا سينا، رييس مرکز تجهيزات آي‌تي و الکترونيک مرکز تحقيقات صنايع انفورماتيک، عدم ثبات نرخ تعرفه خطرناک‌تر از غيرمنطقي بودن يا نبودن نرخ تعرفه‌هاست؛ چرا که اين اقدام باعث مي‌شود توليدکننده‌اي که براي واردات اقدام مي‌کند و ميلياردها تومان صرف راه‌اندازي کارخانه مي‌کند، با تغييرات ناگهاني تعرفه، زمين خورده و تمام سرمايه‌اش را از دست بدهد و خط توليد آن هم متوقف شود. يکي از کارشناسان اداره کل مقررات صادرت و واردات سازمان توسعه تجارت هم مي‌گويد، ما اين را قبول داريم که تعرفه‌هاي در نظر گرفته شده براي واردات برخي از کالاها مطابق خواست فعالان صنوف مختلف نيستند.

ولي متاسفانه در کشور ما به دليل مشکلاتي که با آنها مواجه هستيم تعيين تعرفه‌ها مبناي مشخصي ندارد و براساس نظرات دست‌اندركاران اين تعرفه‌ها تعيين مي‌شوند. به گفته اين کارشناس، عدم الگوهاي محاسباتي قوي، عدم تعادل اقتصادي در کشور، نبود مبناي مشخص براي تعيين تعرفه‌هاي ورودي، تاکيد بر استفاده از نظرات خبره براي تعيين تعرفه و همچنين بروز مشکلات ناگهاني مانند نوسانات شديد نرخ ارز باعث شده است که ما نتوانيم يک الگوي مشخص و مدون براي تعيين تعرفه داشته باشيم و به همين دليل گروهي تعرفه‌هاي در نظر گرفته شده را منطقي ندانسته‌اند.


احتمال ايجاد تغييرات تعرفه‌اي
همان‌طور که گفتيم که نرخ تعرفه براساس برخي از مفرضات تعيين مي‌شود که به گفته کارشناسان با توجه به بروز اتفاقات اخير در کشورما اين احتمال وجود دارد که نرخ تعرفه‌هاي گمرکي نيز در کنار ساير تغييرات در سيستم‌هاي حمل و نقل و واردات تغيير کند.

در اين رابطه کارشناس اداره کل مقررات صادرات و واردات وزارت صنعت، معدن و تجارت مي‌گويد: با توجه به نوسانات نرخ ارز و... امکان ايجاد تغييرات تعرفه‌اي در سال جديد زياد است .چرا که ما يکسري مفروضات در زمان‌هايي مانند تحريم، نوسانات نرخ ارز و... داريم که با مدنظر قرار دادن آنها تعرفه و ساير مسائل را تعيين مي‌کنيم.ويدا سينا، رييس مرکز تجهيزات آي تي و الکترونيک مرکز تحقيقات صنايع انفورماتيک نيز در اين باره مي‌گويد: با توجه به اينکه سياست‌هاي جديد دولت بر پايه رشد توليدات داخلي تعيين شده است، احتمال افزايش نرخ تعرفه واردات وجود دارد.