همكاران سيستم- تعداد افرادي که از سرويس‌هاي پست‌الكترونيك- همچون جي‌ميل و يا هات‌ميل- استفاده مي‌کنند، در حال کاهش است. پژوهش‌هاي شرکت «کام‌اسکور» (ComScore) اين را مي‌گويد. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد که تعداد مراجعه‌کنندگان به سايت‌هاي ارائه‌کننده خدمات پست‌الكترونيك طي ماه نوامبر سال 2010 نسبت به مدت مشابه سال 2009 معادل 6 درصد کاهش يافته است. افزون بر آن در نوامبر سال 2010، مدت زمان صرف‌شده توسط مراجعه‌کنندگان در اين سايت‌ها نسبت به مدت مشابه سال گذشته 10 درصد کاهش يافته است.

آيا طوفان سرويس‌هاي پست‌الكترونيك به همان سرعت که ايجاد شده است، محو خواهد شد؟ شايد نه؛ اما براي کساني که از خدمات پيشرفته و مجاني پست‌الكترونيك شرکت‌هايي همچون گوگل و مايکروسافت استفاده مي‌کنند، نشانه‌‌هاي ناخوشايندي وجود دارد. همان‌طور که الگوي استفاده از اين خدمات تغيير مي‌کند، غول‌هاي تکنولوژي روز‌به‌روز براي کسب درآمد از کاربران خود شيوه‌ها و شرايط سخت‌تري را به کار مي‌گيرند.

نتايج پژوهش شرکت کام‌اسکور نشان مي‌دهد که اين کاهش در بين کاربران نوجوان 12 تا 17 ساله شيب تندتري دارد، به‌طوري‌که در نوامبر سال 2010 نسبت به پارسال، تعداد مراجعه‌کنندگان سرويس‌هاي پست‌الكترونيك در اين رده سني 24 درصد کاهش يافته است. همچنين ميزان درگيري و استفاده فعال آنها از اين خدمات – يعني مدت زمان صرف شده در سايت برحسب دقيقه و تعداد صفحات بازديد شده - نيز به نصف کاهش يافته است.

شبكه‌هاي اجتماعي، رقيب جدي پست‌الكترونيك
«خدمات پيام‌رساني در سرويس‌هاي اجتماعي» مي‌تواند دليل اصلي کاهش شديد مراجعه‌کنندگان نوجوان به پست‌هاي الكترونيك باشد. براي نمونه، نوجوانان روز‌به‌روز زمان بيشتري را در فيس‌بوک صرف مي‌کنند و اين سايت تبديل به يک «سپر اينترنتي» شده است و نوجوانان علاقه کمتري به خروج از اين سايت، جست‌وجو و استفاده از ديگر خدمات دنياي اينترنت دارند. در اين شرايط تغيير صفحه و رفتن به يک سايت ديگر براي فرستادن يک پيام امري وقت‌گير و نا‌کارا به حساب مي‌آيد. در مقابل، خدمات پست‌الكترونيك فيس‌بوک با اينکه کامل نيست، اما براي استفاده راحت و سريع، مناسب‌تر به نظر مي‌آيد.

از طرف ديگر، مي‌توان انتظار داشت که استفاده از سرويس‌هاي پست‌الكترونيك معمولي در گروه‌هايي که به علت شرايط سني نمي‌توانند از شبکه‌هاي اجتماعي استفاده کنند، افزايش يابد. تعداد مراجعه‌کنندگان در رده سني 55 سال به بالا، طي نوامبر سال 2010 نسبت به مدت مشابه سال پيش، 16 درصد افزايش داشته است. همين آمار براي رده سني 65 به بالا، 8 درصد افزايش داشته است.

با اين حال، مهمترين تهديد از جانب وسايل ارتباطي همراه( مانند تلفن همراه) است. نتايج اين تحقيق نشان‌دهنده رشد 36 درصدي دسترسي پست‌الكترونيك از طريق دستگاه‌هاي ارتباطي همراه است.

به هر حال، خلاصه کاربردي تحقيق عبارتست از اينکه: دنياي پست‌الكترونيك در حال تغيير است و احتمالاً در آستانه بزرگترين خانه‌تکاني از زمان ايجاد سرويس پست‌الكترونيك – که سابقه آن به 1996 بر‌مي‌گردد – هستيم. اين کاهش تعداد مراجعه‌کنندگان به سرويس‌هاي پست‌الكترونيك حتما مورد توجه شرکت‌هاي ارائه خدمات پست‌الكترونيك قرار مي‌گيرد.

البته کاربران ممکن است که به‌خوبي متوجه اين تغيير نشوند؛ زيرا در حال حاضر امکانات زيادي را به يک‌باره و بدون هيچ‌هزينه‌اي در اختيار داريم. براي نمونه جي‌ميل سرويس‌هايي همچون، پيام‌رساني بدون تبليغات، قابليت دسترسي به سرويس پست‌الكترونيك از طريق POP3/IMAP، حجم عظيمي از فضا براي ذخيره پيام و محتوا، به علاوه‌ي بسياري از امکانات ريز و درشت ديگر را ارائه مي‌دهد که استفاده از آن را رؤيايي مي‌کند.

به عنوان کاربر، تمام اين امکانات براي اين است که ما متوجه تبليغات موجود در بخش‌هاي مختلف اين سرويس‌ها شويم و گاهي روي يکي از موارد جالب آنها کليک کنيم. اين شيوه كه محل اصلي درآمد جي ميل و يا هات‌ميل است به شدت مورد سوال و مناقشه است.

پست‌الكترونيك و تبليغاتش همچنان مي‌تازند
کسب درآمد از طريق اين تبليغات موضوع مهمي براي شرکت‌هاي ارائه‌دهنده خدمات پست‌الكترونيك است و اگر مردم به علت استفاده از ابزارها ديگري غير از مراجعه به خود سايت، اين تبليغات را نبينند، ممکن است که مديران سايت‌ها را به اتخاذ تدابير و شيوه‌هاي ديگري تحريک کند. در چنين شرايطي مي‌توان تصور کرد که چه چيزي رخ خواهد داد: وجود تبليغات در پيام‌ها، محدوديت تعداد دانلود پيام‌‌ها از طريق POP3/IMAP، درخواست پرداخت وجه براي استفاده از امکانات جديد، و غيره. در اين شرايط مايکروسافت به علت کاهش قابليت رقابت با گوگل، ممکن است چنين راهکارهايي را زودتر اتخاذ کند.

مشکل بزرگ در اين شيوه اما، مشكلات جدي فناوري موبايل در مقابل تبليغات است. براي مثال، صفحه کوچک موبايل امکان جا دادن يک نوار تبليغاتي در آن را ناممکن مي‌سازد. تبليغات Pop-up نيز غير ممکن است. در اين شرايط تنها شيوه‌هايي مانند استفاده از تبليغات مخل که در آن کاربر پيش از ديدن پيام خود بايد يک صفحه تبليغاتي را ببيند يا اضافه کردن تبليغات به متن پيام بدون اجازه کاربر امکان‌پذير است.

در اين شرايط سايت‌هايي مانند فيس‌بوک با ارائه مشوق‌هايي مي‌توانند از اين موقعيت استفاده کرده و با گره زدن سرويس پيام‌رساني خود - بدون ارائه سيستم تبليغي مخل – به محصولات بزرگتر، ارزش‌افزوده بيشتري کسب کند.

اما با اين همه، نتايج تحقيقات کام‌اسکور نشان مي‌دهد پست‌الكترونيك هنوز يکي از رايج‌ترين خدمات آنلاين است و حدود 70 درصد جمعيت بزرگسال امريکا هر ماهه از آن استفاده مي‌کنند و مطمئنا هنوز عطش سيري‌ناپذيري براي پست‌الكترونيك وجود دارد. تنها چيزي كه مي‌ماند تغيير شيوه ارضاي علايق ما توسط غول‌هاي آي‌تي است.