ديروز27 ارديبهشت و 17 ماه مه روز جهاني ارتباطات و جامعه اطلاعاتي بود. 145 سال قبل که نمايندگان20کشور جهان نخستين اتحاديه تلگراف را تشکيل دادند،تصورشان از ارتباطات به کاربردهاي خود دستگاه تلگراف خلاصه مي‌شد؛ اما حالا دستگاه تلگراف سال‌ها است به فراموشي سپرده شده؛ ولي صنعت ارتباطات و فن‌آوري اطلاعات مرزهاي همه کشورها را از ميان برداشته و بخش مهم و تفکيک‌ناپذير اقتصاد و زندگي شهري امروزه است.

سازمان ملل متحد امسال را سال «شهر بهتر و زندگي بهتر با فن‌آوري‌هاي ارتباطي و اطلاعاتي» نام‌گذاري کرده است. موضوعي که به تاثيرات متقابل نقش‌اين تکنولوژي بر کيفيت و فضاي زندگي امروزي و توسعه پايدار تاکيد دارد. حال با چنين رويکردي مي‌توان به ‌اين پرسش رسيد که شاخص‌ها و عملکردهاي توسعه‌اي در‌اين بخش در کشوري چون‌ايران تا چه اندازه به ارتقاي زندگي شهري منجر شده است؟واقعيت آن است طي سال‌هاي اخير کشور ما بخش عمده‌اي از انرژي و سرمايه خود را در مسير توسعه زيرساخت‌هاي ارتباطي اختصاص داده و شاخص‌هاي زيرساختي – به‌رغم همه کاستي‌ها - در‌ اين چندسال رشد يافته است.

اما به باور خود مسوولان و آمارهاي اتحاديه جهاني مخابرات، شتاب ديجيتالي‌ ايران حتي در مقايسه با کشورهاي همپاي خود بسيار کند و در مقايسه با کشورهاي پيشرفته حداقل ده سال فاصله را نشان مي‌دهد. شايد بخشي از دلايل کندي توسعه در ‌اين بخش را بتوان به نوع نگاه به‌ آي. تي نسبت داد؛ نگاهي که آي. تي را صرفا از دريچه «کاربرد سريع تر و کم هزينه‌تر» آن درک کرده، چندان جامع و موثر نيست. دولت در نقاطي به‌ آي. تي پناه برده که استفاده از مسيرهاي ديگر دشواري‌ها و مشکلات فراواني را برايش ‌ايجاد مي‌کرده است. هم از ‌اين‌رو است که مي‌بينيم در اجراي پروژه‌هاي بزرگ آي. تي در کشور مانند پروژه سوخت هم عامل فشار اصلي موضوع سهميه‌بندي و چگونگي مديريت آن است و نه لزوما توسعه ‌آي. تي در کشور. اما حتي همين تجربيات موفق هم الگويي براي تغيير نوع نگاه به‌اين فن‌آوري نشده است؛ مثلا استقبال 10 درصدي مردم از موضوع پرداخت الکترونيكي بهاي بنزين نمونه‌اي از ‌اين منظر است يا به‌رغم نمايان شدن کاربردهاي فراوان ‌اينترنت، هنوز دسترسي به ‌اين شبکه در سراسر کشور به سختي و با هزينه نسبتا گزافي ميسر است و محدوديت‌هاي استفاده کاربران از شبکه هم کم نيست.

پتانسيل‌هاي رشد تکنولوژي‌هاي جديد ارتباطي و اطلاعاتي در‌ايران کم نيست. در تهران به فاصله تنها چند روز پس از اعلام فروش بليت‌هاي ديجيتالي براي اتوبوس‌ها و مترو، تمامي ‌کارت‌ها به فروش مي‌رود، تعداد کاربران موبايل رشد جهشي نشان مي‌دهد، تازه‌ترين دستگاه‌هاي ديجيتالي روز جهان را به فاصله چند روز مي‌توان در بازارهاي ‌ايران يافت و با افزايش تعداد خودپردازها حالا بسياري از مردم از کارت‌هاي بانکي استفاده مي‌کنند. همه‌ اين موارد و ده‌ها مورد مشابه ديگر نشان مي‌دهد که مردم ما درک و شايستگي لازم را براي ارتقاي زندگي خود با بهره‌گيري از فن‌آوري‌هاي ارتباطي و اطلاعاتي دارند؛ اما فقدان نگاه جامع و هدايتي در راهبري و توسعه ‌اين فن‌آوري‌ها، چشم‌انداز «شهر بهتر و زندگي بهتر» را غبار آلود و دور از دسترس کرده است.