بازار ديجيتال– بالاخره بعد از مدت‌ها اما و اگر و ارائه آمار ضد و نقيض از ميزان ضريب نفوذ اينترنت در کشور، سازمان فناوري اطلاعات خبر از نهايي شدن فرمول ضريب نفوذ اينترنت را داده است.

گفته مي‌شود تعيين فرمول ضريب نفوذ کاربران اينترنت در کشور به سفارش شرکت فناوري اطلاعات و توسط محققان دانشگاه شريف انجام شده است. به باور کارشناسان با توجه به نفوذ روزافزون اينترنت در زندگي مردم، محاسبه تعداد کاربران اينترنت مي‌تواند با ارائه‌ تصويري مناسب از ميزان و حوزه‌هاي نفوذ اينترنت در کشور، بستر مناسبي براي سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي در اين حوزه ايجاد کند.

فرمول جديد آمد

بسياري از کارشناسان علت ارائه آمار متناقص از سوي سازمان فناوري اطلاعات را به دليل استفاده از فرمول اشتباهي مي‌دانند که اين سازمان مورد استفاده قرار مي‌دهد.
به اعتقاد اين کارشناسان اين فرمول به لحاظ فني داراي چندين خطا است. اولين خطاي اين فرمول اين است که مبناي اينترنتي کشور تنها روش Dial Up در نظر گرفته شده است. دوم اينکه پارامترهاي ورودي اين فرمول اشتباه است؛ چرا که در فرمول فرض شده که تمام پهناي باندي که در نقاط بين‌المللي داريم صرف مصرف خانگي مي‌شود و اين در حالي است که بخش عمده پهناي باند کشور صرف انتقال داده‌هاي اقتصادي و تلفن اينترنتي مي‌شود. سومين اشتباه اين فرمول نيز به محاسبه‌هاي رياضي آن بر مي‌گردد. در واقع مبناي رياضي اين فرمول اين است که به طور مثال 1000 مگابايت پهناي باند کشور را به کانال‌هاي 64 کيلو بيتي تقسيم و هر 64 کيلو بيت را به يک تعداد نفر کاربر اختصاص داده‌اند. ايراد اين محاسبه اين است که زماني که در مورد ضريب نفود اينترنت صحبت مي‌شود منظور مجموع کاربراني است که در يک‌سال به اينترنت متصل مي‌شوند، اما زماني که در خصوص پهناي باند صحبت مي‌شود تعداد کاربراني در نظر گرفته مي‌شود که در يک لحظه و به طور همزمان به اينترنت متصل مي‌شوند. با توجه به انتقاداتي که نسبت به فرمول سازمان فناوري اطلاعات وارد مي‌شد، از چندي پيش مسوولان اين سازمان خبر از نهايي شدن فرمول جديدي داده بودند که مي‌تواند خطاهاي به وجود آمده در ميزان تعداد کاربران اينترنت را کاهش دهد و گويا اين فرمول پس از مدت‌ها انتظار نهايي شده است.


حميدرضا ربيعي، عضو هيات علمي دانشکده مهندسي کامپيوتر دانشگاه شريف، با بيان اينکه امروزه ضريب نفوذ اينترنت به عنوان يکي از شاخص‌هاي اصلي توسعه‌يافتگي کشورها محسوب مي‌شود و اين ضريب نشان دهنده ميزان دسترسي کاربران يک کشور به اينترنت است در گفت‌وگو با خبرگزاري مهر اظهار داشت که در چند سال اخير ارقام متفاوتي از وضعيت ضريب نفوذ اينترنت در کشور اعلام شده است که با توجه به تحليل‌هاي کارشناسي صورت گرفته و اعلام نظر کارشناسان متخصص، اين آمار صحيح و واقعي نيست، زيرا در تعيين اين ضريب از منابع علمي و معتبر استفاده نشده است. وي در ادامه اظهار داشته است که تيم فعال در اين پروژه پس از طي فازهاي مختلفي از قبيل بررسي وضعيت کشورهاي جهان، وضعيت اينترنت در داخل کشور و همفکري با صاحب‌نظران، سرانجام موفق به ارائه فرمولي شد که با شرايط بومي کشور در اين زمينه حداکثر هماهنگي ممکن را داشته باشد. اين شرايط بومي شامل مواردي چون شرايط اداري، وضعيت بستر و زيرساخت اينترنت در کشور، ميزان دسترسي به اطلاعات و بسياري از موارد ديگر است.


به گفته ربيعي براي محاسبه فرمول ضريب نفوذ اينترنت 4 روش پيشنهاد شد که با توجه به ميزان اطلاعات موجود و سياست‌هاي متوليان توسعه اينترنت، يکي از اين روش‌هاي پيشنهادي انتخاب ‌شد. البته براي بالابردن دقت و کاهش خطا، مي‌توان يک روش را به عنوان روش اصلي در نظر گرفت و از روش‌هاي ديگر به عنوان ابزار مکمل بهره برد.


يکي از ويژگي‌هاي بارز اين روش قابليت به کارگيري فرمول در مقياس‌هاي جغرافيايي کوچک‌تر (مانند استان يا شهر) است، به طوري که هر شهر يا استان مي‌تواند بر اساس اين رابطه تعداد کاربران ضريب نفوذ اينترنت خود را محاسبه کند که مشارکت استان‌ها را به همراه خواهد داشت. از ديگر ويژگي‌هاي اين طرح مي‌توان به پويا بودن آن اشاره کرد، به گونه‌اي که قابليت افزوده ‌شدن فناوري‌هاي جديد به آن را دارا است.

هر چند هنوز نمي توان در خصوص صحت استفاده از فرمول جديد اظهار نظر کرد، اما اکثر فعالان بر اين باورند که اگر بتوان با استفاده از اين فرمول جديد به آمار واقعي ضريب نفوذ اينترنت در کشور دست پيدا کرد بسياري از مشکلات به وجود آمده براي سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي در حوزه فناوري اطلاعات کشور حل مي‌شود.

از ضريب نفود 35 درصدي تا 11 درصدي

ارائه آمار از ميزان ضريب نفوذ اينترنت در ايران هميشه با اما و اگر هاي بسياري همراه بوده است. مسوولان وزارت ارتباطات هر بار ضريب نفوذ در اين بخش‌ را اعداد عجيب و غريبي عنوان مي‌کنند که با آمار و ارقام بين‌المللي فاصله‌هاي بسياري دارد و هر بار هم براي مطرح کردن اين آمارهاي متفاوت دليل خاص خود را بيان مي‌کنند. به عنوان مثال در آخرين اظهار نظر سعيد مهديون، مديرعامل سازمان فناوري اطلاعات، در واکنش به انتقادات مطرح شده در خصوص ميزان ضريب نفوذ اينترنت اظهار داشته است که آمارهاي متفاوت در مورد ضريب نفوذ اينترنت و تعداد كاربران اينترنت در كشور مي‌تواند ناشي از اختلاف در تعريف كاربر اينترنت باشد. وي در ادامه به منشا اختلاف در مورد آمار كاربران اينترنت، به تعريف كاربر اينترنتي اشاره کرده و افزوده بود که تعريف ما در سازمان فناوري اطلاعات ايران از كاربر اينترنت يك تعريف استاندارد و جهاني است كه براساس آن كاربر اينترنت كسي است كه در طول ماه يكبار به اينترنت مراجعه كرده باشد. معاون وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات همچنين خاطر نشان كرد براي تعيين ضريب نفوذ اينترنت معيار تمام جمعيت كشور نيست، بلكه براساس استانداردهاي بين‌المللي، افراد شش سال به بالا محاسبه مي‌شوند، يعني وقتي اعلام مي كنيم كه ضريب نفوذ 35 درصد است، يعني 35 درصد افراد بالاي شش سال كشور از اينترنت استفاده مي‌كنند.

در حالي مهديون صحبت از ضريب نفوذ 35 درصدي اينترنت مي‌کند که مرکز آمار ايران سال گذشته ميزان ضريب نفوذ اينترنت در کشور را 1/11 درصد اعلام کرد. در آن زمان سازمان فناوري اطلاعات در واکنش به اين آمار تنها به اين نکته اکتفا کرد که اين سازمان در حال حاضر تمايلي به پاسخگويي در اين زمينه را ندارد و آمارهاي منتشر شده از سوي سازمان آمار نيز واقعي نيستند. روابط عمومي اين سازمان همچنين در ادامه اظهار داشت، مرکز آمار بدون هماهنگي با سازمان فناوري اطلاعات اين آمار را آن هم از طرف خودش منتشر کرده است که به هيچ وجه هم مورد تاييد شرکت فناوري اطلاعات نيست. همچنين روابط عمومي اين شرکت اين قول را داد که به زودي پيگير اين اظهارات اشتباه خواهد شد. پيگيري که با گذشت 7ماه از سال هنوز به نتيجه روشني نرسيده است.