شرکت مخابرات ايران در ابتداي سال جاري خبر از اجراي پروژه اتصال فيبرنوري به منازل (fiber to home) در دو استان بوشهر و مازندران به صورت آزمايشي داده و اعلام داشته که هنوز اجراي عمومي اين طرح در کل کشور مقرون به صرفه نيست.

به کارگيري کابل‌هاي فيبرنوري به جاي کابل‌هاي مسي سال‌ها است که در اکثر کشورهاي پيشرفته دنيا همچون آمريکا، انگلستان، ژاپن و... مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين فناوري به سرعت در جهان رو به گسترش است زيرا برتري‌هايي نسبت به فناوري‌هاي کنوني دارد که امکان اتصال پرسرعت‌تر و ظرفيت برد بيشتر نسبت به زوج‌هاي پيچيده رسانا و خطوط DSL از جمله آن‌ها است.
گفته مي‌شود، در شرايطي جايگزيني فيبرنوري به جاي کابل مسي مقرون به صرفه خواهد بود که محتواي ديجيتالي بسيار زيادي روي شبکه تعريف شود و کاربران نيز با محدوديت سرعت اينترنتي، آنچه در حال حاضر با آن روبه‌رو هستند، مواجه نباشند. در حالي قرار است اين فناوري در کشور مورد بهره برداري قرار گيرد که نه خبر از محتواي ديجيتالي بالا است و نه کاهش محدوديت‌هاي اينترنتي.


طرح آزمايشي
ظهور شبکه‌هاي ارتباطي و مخابراتي و لزوم دسترسي سريع‌تر و بهتر به اين شبکه براي انتقال ديتا از جمله موارد مهمي است که بهره‌گيري از فناوري‌هاي نو را در دسترسي به اطلاعات و ارتباطات سريع‌تر، بيشتر از گذشته محسوس مي‌کند.


از جمله اين ابزارها مي‌توان به کابل‌هاي فيبرنوري اشاره کرد که ايده به‌کارگيري آن پس از اختراع ليزر شکل گرفت و از سال 1977 به بعد به خاطر قابليت‌هاي ويژه آن در شبکه مخابرات به کار گرفته شد.از برتري‌هاي مهم اين شبکه مي‌توان به استفاده از تجهيزات مخابراتي پيشرفته اشاره کرد که به وسيله آن امکان اجراي شبکه‌هاي نسل جديد در شبکه مخابراتي و انتقال همزمان صوت، ديتا و تصوير در اين شبکه مهيا است. در حال حاضر دنيا به سمت اين تكنولوژي پيش مي‌رود، به عنوان مثال، اجراي اين پروژه در ژاپن 60‌درصد پيش رفته است و در كشورهاي اروپايي مانند سوئيس، آلمان، هلند و برخي كشورهاي ديگر و به‌طور وسيع در آمريكا در حال اجرا است؛ حتي گوگل قصد دارد براي ارائه برخي سرويس‌هاي جديد خود، پروژه اتصال فيبرنوري به منازل را پياده‌سازي‌ كند. بر اساس گزارش‌هاي منتشر شده سرعت اينترنت در نسل دوم پروژه اتصال فيبرنوري به منازل حدود 5/2 تا 5 گيگابيت بر ثانيه خواهد بود.

با وجود اين ميزان سرعت، هر کاربري قادر خواهد بود يك كتاب را از يك كتابخانه معروف دنيا فقط در عرض چند صدم ثانيه دانلود كند يا به تمام بازارهاي دنيا دسترسي داشته باشد. در حالي که فناوري اتصال فيبرنوري به منازل به‌صورت چشمگيري در دنيا در حال گسترش است و در سال‌هاي اخير در دستور كار بسياري از كشورها قرار گرفته و به‌عنوان يكي از راه‌هاي برون‌رفت از عقب‌ماندگي ديجيتال عنوان شده است، اما مسوولان کشورمان به تازگي و آن هم به صورت آزمايشي به فکر استفاده از اين فناوري افتاده‌اند.


صابر فيضي، مديرعامل شرکت مخابرات ايران، اظهار داشته است که با توجه به اجراي اين طرح در کشورهاي مختلف دنيا، اين طرح در کشور ما نيز امکان‌پذير است، اما اجراي آن به نياز کاربران بستگي دارد، همچنين اجراي عمومي آن هنوز مقرون به صرفه نيست.وي با بيان اينكه با اجراي پروژه fibre to home به جاي كابل مسي به كاربران خانگي، ادارات و موسسات، فيبرنوري ارائه مي‌شود، اظهار مي‌کند که فيبرنوري سرعت ارتباط را در حد چشمگيري افزايش مي‌دهد، اما جايگزيني فيبرنوري به جاي كابل مسي زماني مقرون به صرفه خواهد بود كه محتواي ديجيتال بسيار زيادي روي شبكه‌ها تعريف شود و كاربران نياز به داشتن سرعت بالا را احساس كنند، اما در حال حاضر كاربران از اكثر كاربردهاي اينترنت و شبكه‌هاي مخابراتي آگاه نيستند و از آن استفاده نمي‌كنند.مسعود داوري‌نژاد، رييس سابق سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي با اشاره به اينکه بر خلاف برنامه‌ريزي‌هايي كه در مورد توسعه ارتباطات در ايران به عمل آمده نقش كابل نوري بسيار ضعيف است، مي‌افزايد:‌ «بعيد به نظر مي‌رسد که مخابرات تصميم داشته باشد که تمام کابل‌هاي مسي را به کابل‌هاي نوري برگرداند؛ چراکه اين کار بسيار هزينه‌بر است و به نظر مي‌رسد تنها اتفاقي که رخ دهد، اين باشد که اين شرکت ظرفيت‌هاي جديد را روي فيبر نوري قرار دهد.»داوري‌نژاد به زير ساخت‌هاي فعلي شبكه و امنيت و عمومي كردن ICT در کشور اشاره مي‌کند و مي‌گويد: «متاسفانه بر خلاف برنامه‌ريزي‌هايي كه در مورد توسعه ارتباطات به عمل آمد، تحول خاصي در جهت بهبود مسائل ارتباطي به وجود نيامده است و نقش كابل نوري هنوز در كشور ما بسيار ضعيف است. همچنين در خصوص فرآيند ارتباطات و انتقال اطلاعات در بخش ديتا ما هنوز نتوانسته‌ايم از قابليت فيبر نوري در سطوح مختلف استفاده كنيم و همين امر باعث شده كه كاربران اينترنتي نتوانند از قابليت‌هاي اينترنت استفاده كنند.»


در همين زمينه، عباس پورخصاليان، کارشناس در حوزه مخابرات مي‌گويد: «فيبر نوري به صورت نامتقارن در مجتمع‌هاي صنعتي و مسکوني توزيع مي‌شود و مي‌تواند نور را به الکتريسيته و بالعکس الکتريسيته را به نور تبديل کند، اما انجام اين کار نياز به مبدلي در اين مجتمع‌ها دارد که هزينه نگهداري، نصب و بهره‌برداري از آن براي کاربران بسيار بالا است. البته در حال حاضر در برخي از مجتمع‌ها از فيبرنوري براي ارتباطات استفاده مي‌شود، اما مخابرات آن پنهاي باند مورد نياز را به کاربران ارائه نمي‌کند و تنها براي پر کردن ظرفيت‌ها از آن استفاده مي‌شود.» پورخصاليان اظهار مي‌کند: با توجه به هزينه‌بر بودن اين طرح و سرمايه فراوان گمان نمي‌رود که مخابرات بتواند اين طرح را با موفقيت اجرا کند. وي در ادامه با انتقاد به انتخاب شهر‌هايي همچون مازندران و بوشهر براي اجراي آزمايشي اين طرح اظهار مي‌کند که بهتر بود طرح آزمايشي آن در شهري مثل تهران که در آن سفارتخانه‌ها، بانک‌ها و تجارت خانه‌هاي بزرگ قرار دارند، به اجرا در مي‌آمد.


بازنگري در قوانين محدوديت اينترنتي کشور
به باور اکثر کارشناسان، اگر هم مخابرات توانايي و سرمايه لازم براي اجراي اين طرح را داشته باشد، اما با توجه به محدوديت‌هايي که اين روزها گريبان‌گير کاربران اينترنت ايراني است نمي‌توان انتظار داشت از اين فناوري بهره‌برداري لازم صورت بگيرد.


بسياري از کاربران بر اين عقيده هستند که وقتي نمي‌توانند از سرعت واقعي اينترنت خريداري شده خود استفاده کنند استفاده از فيبر نوري هم نمي‌تواند به آن‌ها کمک شاياني کند.
پورخصاليان با اشاره به محدوديت‌هاي اينترنتي در کشور مي‌گويد: «در صورتي استفاده از فيبر نوري و امکانات آن مي‌تواند براي کاربران ايراني مفيد باشد که بازنگري در حوزه محدوديت اينترنتي کشور صورت بگيرد. در هيچ جايي از دنيا مگر در کشورهاي جنگ‌زده‌اي همچون سودان و ميانمار چنين محدوديتي ديده نمي‌شود. در واقع اين محدوديت‌ها جلوي رشد توسعه و بهره برداري از امکانات سرويس‌هاي اينترنتي را مي‌گيرد. مسوولان کشور فکر مي‌کنند اگر پهناي باند کاربران را محدود کنند مي‌توانند جلوي محتويات غير فرهنگي و غيراخلاقي را بگيرند و اين در حالي است که محدود کردن پهناي باند فقط زمان استفاده از آن گونه محتويات را بالا مي‌‌برد.» به اعتقاد وي، وجود چنين شرايطي به نقص اطلاعات مسوولان و از جمله وزير ارتباطات برمي‌گردد؛ چراکه ايشان نيز در گفت‌و‌‌گوهاي خود دليل محدوديت سرعت اينترنت را به دلايلي ربط داده‌‌اند که به هيچ وجه قابل قبول نيست.


پورخصاليان در ادامه با انتقاد به اظهارات فيضي مبني بر اينکه کاربران هنوز احساس نيازي به اينترنت با سرعت بالا نکرده‌‌اند، مي‌افزايد: «وقتي تنها يک شرکت انحصاري داشته باشيم که با اما و اگر‌هاي بسيار به بخش خصوصي واگذار شده است و با سياستگذاري‌هايي که انجام مي‌دهد ديگر رقيبان خود را از ميدان حذف مي‌کند، طبيعي به نظر مي‌رسد که کاربران چندان نياز و تمايلي به سرعت بالا از خود نشان ندهند؛ چراکه تنها گرداننده بازار با توجه به انحصاري که دارد قيمت‌ها را آن گونه که خود مي‌خواهد کاهش و افزايش مي‌دهد در چنين شرايطي کاربران به دليل بالا بود قيمت تمايلي به استفاده از اينترنت پرسرعت ندارند و با استفاده از همان اينترنت دايل آپ امورات خود را مي‌گذرانند.» پورخصاليان بر اين عقيده است که اجراي طرح فيبرنوري براي منازل کشور بيشتر شبيه به يک طرح نمايشي است، چراکه اگر مخابرات کشور تمايل به توسعه و رونق در حوزه فناوري ارتباطات و اطلاعات کشور دارد، بهتر است پروژه‌هاي نيمه تمام خود را به اتمام برساند و اين طرح به جز يک جهش پرهزينه خاصيت ديگري به دنبال خود نخواهد داشت.

با توجه به تمام انتقادهايي که به طرح اتصال فيبر نوري به منازل در ايران وارد است، اما اکثر فعالان حوزه فناوري اطلاعات معتقدند که تنها زماني مي‌توان به استفاده از فيبر نوري در کشور اميدوار بود که محدوديت‌هاي حال حاضر در حوزه اينترنتي کشور برداشته شود و با ايجاد بازار رقابتي امکان فعاليت به تمامي سرمايه‌گذاران اين بازار داده شود.