دو ماه پس از تهديد گوگل مبني بر متوقف کردن فعاليت‌اش در چين به بهانه سانسور اينترنت توسط دولت اين کشور و حمله هکرهاي چيني به سرورهاي گوگل، اين غول اينترنتي سرويس جست‌وجويش را در اين کشور متوقف و کاربران چيني‌ را به موتور جست‌وجوي بدون سانسورش در هنگ‌کنگ هدايت کرد.

نسترن صائبي

اين اقدام گوگل نشان دهنده تلاش اين شرکت براي سرپيچي از اجراي قوانين دولت چين براي سانسور اينترنت است و باعث برانگيخته شدن خشم مقامات اين کشور و در نتيجه فيلتر کردن موتور جست‌وجوي هنگ‌کنگ در چين شده است.

اين در حالي است که شين‌هوا، خبرگزاري دولتي چين، بعد از اين رويداد، به نقل از يکي از مقامات اداره اطلاعات مجلس اين کشور نوشت: گوگل از زمان آغاز فعاليتش در بازار چين، با تن ندادن به فيلترينگ نه تنها به شرايط قراردادش پايبند نبوده، بلکه چين را نيز به حملات سايبري به سرورهايش متهم کرده است.

بنا بر گزارش رويترز، وزير امور خارجه چين به تازگي اعلام کرده که دولت اين کشور قصد دارد مورد گوگل را بر اساس قوانين حاکم بر اين کشور بررسي کند. کين گنگ، سخنگوي وزارت امور خارجه نيز گفت که اقدام گوگل يک اقدام انزوا طلبانه آن هم از سوي يک شرکت تجاري است و اگر ديگران اين امر را سياسي جلوه ندهند، نمي‌تواند تاثيري روي روابط چين و آمريکا داشته باشد.

مقامات گوگل از دادن اطلاعات در مورد مذاکرات اخير خود با مقامات چين سر باز زدند، اما اين مذاكرات را مصالحه آميز خواندند. سرگئي برين، يکي از بنيانگذاران گوگل و مدير ارشد بخش فناوري اين شرکت اعلام کرد: ما دلايل کاملا منطقي براي خروج از چين داشتيم ولي اكنون نمي‌توانيم خيلي هم روي اين تصميم مطمئن باشيم.

با اين حال، گرچه گوگل ديگر موتور جست‌وجوي خود را مطابق با خواست دولت چين سانسور نمي‌کند، در موتور جست‌وجوي هنگ‌کنگ نيز هنوز نمي‌توان به وب‌سايت‌هاي حساس از نظر پکن دست يافت. اين بدان معناست که دولت چين همچنان تمام محتواي اينترنتي ورودي به کشور را فيلتر مي‌کند.

به گفته يك مقام ارشد در گوگل که نامش فاش نشده، از دو هفته قبل گوگل تصميم به خاموش کردن سرورهاي google.cn در تاريخ 10 آوريل 2010 گرفته بود.

گوگل اگرچه اولين و محبوب‌ترين موتور جست‌وجوي اينترنتي در دنياست، تنها 30 درصد از بازار جست‌وجوي اينترنتي چين را در اختيار دارد و در مقابل بايدو، موتور جست‌وجوي چيني، 60 درصد از اين بازار را به خود اختصاص داده است. از همين رو تحليلگران مي‌گويند تصميم اين شرکت اثري فوري بر درآمدهاي آن نخواهد داشت.

پيشينه گوگل در چين

گوگل چين در سال 2005 راه‌اندازي شد و تا چهارم سپتامبر سال 2009 با مديريت کي- فو لي (Kai-Fu Lee)، مدير اجرايي سابق مايکروسافت و بنيانگذار مرکز تحقيقات مايکروسافت در آسيا به کار خود ادامه داد. اما بعد از اين تاريخ لي فعاليت‌اش را در اين شرکت متوقف کرد.

دفتر گوگل در پکن قبلا در برج NCI قرار داشت و در اوايل سال 2006 به پارک علمي در تسينگوا تغيير مکان داد. اين دفتر، يک ساختمان 10 طبقه است.

خط زماني فعاليت گوگل در چين را مي‌توان به شش مرحله به اين شرح تقسيم کرد:

سال 2005: يک واسط کاربري چيني زبان براي سايت google.com راه‌اندازي شد.

سال 2006: راه‌اندازي صفحه جست‌وجوي google.cn با رعايت قوانين فيلترينگ چين

ماه مه سال 2009: چين دسترسي به سايت يوتيوب را که متعلق به گوگل است، مسدود کرد.

ماه ژانويه سال 2010: گوگل اعلام کرد که ديگر حاضر به اجراي فيلترينگ دولت چين نيست و قصد دارد فعاليت‌اش را در اين کشور متوقف کند.

ماه فوريه سال 2010: بررسي‌ها نشان داد که نفوذ به سرورهاي اين شرکت از سوي هکرهاي چين انجام شده است.

23 ماه مارس سال 2010: گوگل مسير جست‌وجويش را به سايت سانسور نشده‌اش در هنگ‌کنگ تغيير داد.

به طور کلي مي‌توان گفت که دولت چين قبلا از گوگل خواسته بود بر اساس قوانين موجود در چين در نتايج جست‌وجوي خود دست برده و محتواي مطالبش را مطابق با قوانين چين سانسور کند، اما گوگل تصميم گرفت به جاي حرف شنوي، سرورهاي خود را از بزرگ‌ترين کشور دارنده کاربران اينترنت در جهان (بيش از 380 ميليون کاربر اينترنت) خاموش کند. رسانه‌هاي دولتي چين گوگل را متهم کرده‌اند که منظورش از تهديد به ترک، اهداف سياسي پشت پرده‌اي است که گوگل و آمريکا دنبال آن هستند. برخي ديگر از رسانه‌هاي چيني خروج گوگل از چين را کم اهميت جلوه داده‌اند و مي‌گويند بيشترين آسيب را خود گوگل خواهد ديد.

خبرگزاري شين هوا در تحليلي نوشت: قابل قبول نيست که گوگل بخواهد ارزش‌هاي خود را از طريق موتورهاي جست‌وجويش به فرهنگ والاي چين تحميل کند و اينکه گوگل قصد دارد با تصميماتش قوانين چين را عوض كند، حرکتي مسخره بيش نيست!

اما گوگل پس از حملات ماه ژانويه به سرورهايش اعلام کرد بحث سانسور مطالب توسط گوگل به دستور دولت چين عملي نيست. چين هم معتقد است حركت گوگل سياسي است و با عناويني مانند حقوق بشر قصد دخالت در امور داخلي چين را دارد.

روزنامه چاينا ديلي هم نوشت گوگل با اين کار اتاق کار کوچک خود را در چين از دست خواهد داد! دولت چين بارها به گوگل و شرکت‌هاي خارجي هشدار داده تا به قوانين داخلي اين کشور احترام بگذارند وگرنه تحريم خواهند شد. اين روزنامه در مقاله‌اي ديگر نوشت کاربران چيني از گوگل انتظار بازي سياسي ندارند و اين امر نتيجه‌اي عکس خواهد داد.

کارشناسان مستقل نيز حرکت گوگل را با توجه به بازار بزرگ اينترنتي چين حرکتي بچه گانه مي‌دانند که در نهايت دودش به چشم خود گوگل رفته و بازنده بزرگ اين ماجرا خواهد شد و از طرف ديگر، برنده اصلي ميدان را بايدو بزرگ‌ترين شرکت جست‌وجوگر چيني مي‌دانند که بيش از 60 درصد بازار چين را در اختيار دارد.

تغيير لوگوي وب‌سايت هنگ‌كنگي گوگل

آخرين اخبار از ماجراي گوگل و چين نشان مي‌دهد که نام چيني گوگل كه از سال 2006 نماد حضور اين غول اينترنتي در چين بوده است، از وب‌سايت هنگ‌كنگي اين شركت برداشته شده است.

لوگوي www.google.com.hk از Gu Ge كه ترجمه چيني واژه گوگل است، به گوگل Zhongguo كه در زبان چيني به معني گوگل چيني است، تغيير يافت.

اين تغيير نام كمتر از يك هفته پس از اختلال سرويسي صورت گرفت كه گوگل فايروال تحت كنترل دولت چين را عامل آن خوانده است. سخنگوي گوگل در هنگ كنگ در اين زمينه اظهار نظري نكرده است.

اين شركت اينترنتي آمريكايي در 30 ماه مارس اعلام كرد فايروال تحت كنترل دولت چين از انجام جست‌وجو توسط كاربران اين كشور در وب سايت هنگ‌كنگي گوگل ممانعت مي‌كند. كاربراني كه جست‌وجوهاي آنها شامل عبارت “المپيك پكن” و “متروي پكن” است، پيام‌هاي خطا دريافت مي‌كنند.